نوبت دهی

لغت نامه ارتوپدی – د

 داروی شل کننده عضلات Muscle relaxant به دارویی گفته میشود که موجب کاهش تونیسیته و سفتی و انقباض ذاتی عضلات ارادی میشود. از داروهای شل کننده عضلات در موارد اسپاسم های عضلانی که بدنبال آرتروز ایجاد میگردد استفاده میشود. این داروها در درمان بعضی از انواع کمردرد هم مورد استفاده دارد. داروهای باکلوفن و متوکاربامول از این دسته دارویی هستند.

داروی ضد سل Anti tuberculosis drug در درمان بیماری سل بکار برده میشود.  بیماری سل یک بیماری میکروبی است و علت بوجود آورنده آن نوعی باکتری به نام باسیل کخ است. درمان بیماری سل معمولا با استفاده همزمان از چند داروی ضد میکروبی انجام میشود. hستفاده از تنها یک دارو میتواند بسرعت موجب بروز مقاومت دارویی در میکروب سل شود. ریفامپین، ایزونیازید، اتامبوتول و استرپتومایسین مثال هایی از داروهای ضد سل هستند.

دامنه حرکتی مفصل Jont range of motion به محدوده ای میگویند که مفصل در آن محدوده توانایی حرکت دارد. بطور مثال در مفصل آرنج وقتی ساعد در امتداد بازو قرار میگیرد با آن زاویه صفر درجه ساخته و وقتی کاملا خم میشود زاویه حدود ۱۶۰ درجه دارد. پس دامنه  حرکتی در یک آرنج طبیعی حدود ۱۶۰ درجه است. در بعضی بیماری های مفصلی دامنه حرکتی مفصل کاهش میابد.

دبریدمان Debridement نوعی عمل جراحی است که در آن پزشک جراح بافت های مرده را از اندام بشدت آسیب دیده خارج میکند. دبریدمان مفصلی به معنای خارج کردن بافت هایی از درون مفصل است که در کارکرد صحیح آن اختلال ایجاد میکنند. دبریدمان نوعی عمل جراحی برای تمیز کردن بافت است.

دررفتگی Dislocation به وضعیتی میگویند که در آن دو سطح استخوانی که در کنار هم قرار گرفته و یک مفصل را ساخته اند نسبت به هم جابجا شوند. توضیح بیشتر

دررفتگی عادتی Habitual dislocation نوعی دررفتگی است که به اختیار بیمار است. در دررفتگی عادتی بیمار با اراده خود بطور مکرر مفصل را در میبرد. دررفتگی عادتی نوعی بیماری خلقی است ولی نیاز به شرایط جسمانی هم دارد. در دررفتگی عادتی، مفصل شل بوده و قابلیت انعطافی بالایی دارد. 

دررفتگی مادرزادی Congenital dislocation به دررفتگی مفصلی میگویند که از بدو تولد نوزاد وجود دارد. دررفتگی مادرزادی مفاصل معمولا به علت خوب تشکیل نشدن استخوان های تشکیل دهنده مفصل و یا اختلالی در بافت های نرم نگهدارنه مفصل مانند کپسول مفصلی و رباط ها بوجود میاید. دررفتگی مادرزادی باید به فوریت درمان شود. درمان دررفتگی مادرزادی مفصل هر چه زودتر صورت گیرد نتیایج درمانی بهتری را بدنبال خواهد داشت.

دررفتگی مکرر Recurrent dislocation به هر دررفتگی مفصلی میگویند که بیش از یک بار ایجاد شود. دررفتگی مکرر مفصلی معمولا به علت آسیب به بافت های نرم نگهدارنده اطراف مفصل مانند کپسول مفصلی، رباط ها و لابروم بوجود میاید. این آسیب ها در موقع اولین دررفتگی در مفصل ایجاد شده و در صورتیکه به درستی درمان نشده و بهبود نیابد موجب ناپایدار شدن مفصل و بروز دررفتگی مکرر میگردد. 

درشت نی Tibia نام دیگر استخوان تیبیا است. ساق از دو استخوان تشکیل شده است. استخوان درشت تر را درشت نی یا تیبیا و استخوان باریک تر را نازک نی یا فیبولا میگویند. در ساق استخوان اصلی، درشت نی است و همین استخوان است که در بالا با استخوان ران و در پایین با استخوان های مچ پا مفصل میشود.

دژنرسانس Degeneration به معنی خراب شدن بافت است. تغییرات دژنرسانس معمولا در ابتدا در مقیاس میکروسکوپی ایجاد میشود و پس از مدتی ظاهر بافت هم تغییر میکند. دژنرسانس یا خراب شدن یک بافت موجب اختلال در کارکرد عضوی میشود که حاوی بافت مذکور است.

دست چنبری نوعی تغییر شکل مادرزادی اندام فوقانی است. توضیح بیشتر

دست چنگالی Claw hand نوعی تغییر شکل دست است که در آن انگشتان دست به طریقی خم میشوند که شکل یک چنگال را به خود میگیرند. دست چنگالی میتواند به علت آسیب های اعصاب دست ایجاد شود که معمول ترین آنها آسیب عصب اولنار است. این دفرمیتی یا تغییر شکل میتوان بصورت مادرزادی ایجاد شود و یا بدنبال سوختگی های شدید در دست یا ساعد بوجود آید.

دست خرچنگی Lobster hand نوعی تغییر شکل مادرزادی دست است که در آن یک انگشت دست وجود ندارد. در بیماری دست خرچنگی ممکن است یک یا چند تا از استخوان های کف دست هم وجود نداشته باشد.  در این بیماران بین انگشتان دست شکاف بزرگی ایجاد شده و آنرا شبیه به دست خرچنگ میکند.

دستکاری مفصل Manipulation یا مانیپولاسیون مفصل نام روشی است که در درمان بعضی مشکلات سیستم اسکلتی بکار برده میشود. گاهی اوقات بدنبال شکستگی استخوان و یا دررفتگی یا پیچ خوردگی در مفصل، بعد از چند هفته تا چند ماه محدودیت حرکتی در مفصل بوجود میاید. در این موارد یکی از درمان ها خم کردن مفصل مربوطه با فشار شدید دست پزشک است. این کار دردناک بوده و تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی انجام میشود. به این عمل دستکاری مفصلی یا مانیپولاسیون میگویند. در دردهای مفصلی بخصوص دردهای ستون مهره یکی از روش های درمانی انجام دادن حرکات خاص در مفصل به توسط پزشک متخصص است. این حرکات ممکن است نقش درمانی در جهت کاهش درد بیمار داشته باشند. به این حرکات، دستکاری مفصلی یا مانیپولاسیون میگویند.

دفرمیتی Deformity به معنای تغییر شکل است. هر گونه تغییر شکل در اندام و مفاصل آن را دفرمیتی میگویند. دفرمیتی میتواند مادرزادی باشد و یا میتواند بدنبال آسیب های وارده به اندام مانند شکستگی و دررفتگی ایجاد شود. گاهی اوقات بیماری های روماتیسمی، عفونت های استخوان و مفاصل و یا آرتروز میتواند موجب تغییر شکل استخوان و مفصل و در نتیجه دفرمیتی اندام شود.

دکرون نام بیماری است که در آن غلاف سینوویال اطراف تاندون های باز کننده و دور کننده شست دچار التهاب میشوند. توضیح بیشتر

دلتوئید Deltoid نام عضله ای در ناحیه شانه است. عضله دلتوئید عضله ای قوی است که روی مفصل شانه را مانند یک چادر فرا گرفته است. فعالیت این عضله موجب ابداکشن شانه یا دور شدن بازو از تنه میشود.

دنده گردنی Cervical rib دنده گردنی به معنای وجود دنده در ناحیه گردن است. دنده ها بطور طبیعی فقط در قفسه سینه وجود دارند و به مهره های گردنی دنده ای متصل نمیشود. گاهی اوقات دنده های کوچکی در طرفین مهره های پایینی گردن وجود دارند که به آنها دنده گردنی میگویند.   دنده گردنی میتواند هیچ علامتی نداشته باشد ولی در بعضی موارد میتواند موجب بروز درد و بیحسی و کاهش قدرت در اندام فوقانی شود. . توضیح بیشتر

دوپویترن Dupuytren’s contracture نام بیماری است که موجب خم شدن انگشتان دست و یا پا میشود. توضیح بیشتر

دیاترمی Diathermy نام نوعی درمان است که با عبور امواجی از بدن موجب گرم شدن بافت های خاصی میشوند. در دیاترمی از امواج اولتراسوند (صدا با فرکانس بالا) و یا امواج الکترومغناطیسی (رادیویی) استفاده میشود. عبور این امواج از بدن موجب تولید گرما در بافت های عمقی و بخصوص عضلات میشود. این گرما میتواند درد و خشکی در عضلات و مفاصل که به علل بیماری های متفاوتی ایجاد شده است را کاهش دهد. متخصصین فیزیوتراپی از دیاترمی برای کمک به بهبود مشکلات ارتوپدی بیماران استفاده میکنند.

دیافیز Diaphysis نام قسمتی از استخوان های بلند است. به قسمت وسط استخوان بلند دیافیز و به دو سر آن که معمولا حجیم تر است اپی فیز میگویند. حد فاصل این دو قسمت را متافیز مینامند. در بالغین بین این سه قسمت مرز کاملا مشخصی وجود ندارد ولی در بچه ها بین اپی فیز و متافیز صفحه رشد قرار گرفته است. دیافیز را تنه یا شفت استخوان هم میگویند.

دیسپلازی استخوان Bone dysplasia به معنای تغییر در شکل استخوان به علت اختلال در روند رشد آن است. دیسپلازی استخوان مجموعه ای از دهها بیماری مختلف است که بیشتر در کودکان ایجاد میشوند. دیسپلازی استخوان میتواند علل ژنتیکی داشته باشد و یا به علت اختلالای در هورمون ها و یا متابولیسم بدن ایجاد شود. شایعترین نوع دیسپلازی ژنتیکی و مادرزادی استخوان ها، آکندروپلازی است.

دیسپلازی فیبرو Fibrous dysplasia نام یک تومور خوش خیم استخوانی است. توضیح بیشتر

دیسپلازی مفصل ران Hip joint dysplasia نام بیماری مادرزادی است که به علت تغییر شکل حفره استابولوم ایجاد میشود. توضیح بیشتر

دیستال Distal کلمه ای است که در علم آناتومی برای نشان دادن جهت بکار برده میشود و به معنای دورتر بودن یک عضو از ریشه اندام است. مثلا میگوییم انگشت دست در دیستال مچ دست قرار دارد به این معنا که فاصله انگشت تا ریشه اندام فوقانی (یعنی شانه) بیشتر از مچ دست است. دیستال بودن به معنای دورتر بودن است. پس وقتی یک عضو اول در دیستال عضو دومی قرار دارد به این معنا است که فاصله عضو اول تا ریشه اندام بیشتر از فاصله عضو دوم است. زانو در دیستال مفصل ران قرار دارد. همچنین لگن در دیستال ستون مهره قرار گرفته است.

دیستروفی سمپاتیک Sympathetic dystrophia یکی از عوارض آسیب های اندام است. توضیح بیشتر

دیستروفی عضلانی Muscular dystrophia نام دسته ای از بیماری ها است که موجب تغییر در بافت عضلانی بدن شده و کارکرد آن را مختل میکند. توضیح بیشتر

دیسک Intervertebral disc که نام کامل آن دیسک بین مهره است نام یک ساختار غضروفی است که به شکل یک استوانه با ارتفاع کم بوده و در بین مهره ای ستون فقرات قرا رگرفته است. دیسک بین مهره ای موجب تسهیل حرکات مهره ها نسبت به یکدیگر شده و مانند کمک فنر ماشین نقش یک ضربه گیر را در ضربات وارده به ستون مهره ایفا میکند. فتق یا هرنی دیسک بین مهره ای موجب بروز سیاتیک میشود.