مراحل تشخیص بیماری ها چگونه است

21,822 بازدید

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”

“دکتر من برای کاهش درد خود باید چکار کنم”

این سوال شاید شایع ترین سوالی است که هر بیمار از پزشک خود دارد. شایعترین مشکلی که موجب مراجعه مردم به پزشکان میشود درد است و بیمار نیاز دارد که دردش در کوتاه ترین زمان از بین برود.

البته جدای از درد، مشکلات فراوان دیگری هم وجود دارد که بیماران برای درمان آنها به پزشک مراجعه میکنند.

مهمترین وظیفه پزشک درمان بیمار است ولی قبل از شروع هر درمانی باید علت بیماری مشخص شود. بیماران به علت های متفاوتی به پزشک مراجعه میکنند. یک بیمار ممکن است به علت درد زانو به پزشک مراجعه کند.

مشکل دیگری ممکن است لنگیدن باشد. فرد دیگری ممکن است به علت کاهش قدرت عضلات دست راهی مطب دکتر شود. مشکلاتی مانند درد، لنگش یا احساس ضعف عضلانی را در اصطلاح “شکایت” بیمار یا Symptom میگویند.

پس بیماران با شکایات خود به پزشک مراجعه میکنند. ولی آیا پزشک میتواند فقط با دانستن این شکایات بیمارش را درمان کند. مسلما خیر. درد زانو اگر نگوییم صدها، میتواند دهها علت مختلف داشته باشد.

یک بیمار ممکن است به دلایل مختلفی لنگش داشته باشد. هر کدام از علل درد زانو یا لنگش درمان متفاوتی دارد. همه بیمارانی را که از درد زانو شکایت دارند نمیتوان مانند یکدیگر درمان کرد. پس شروع درمان فقط با تکیه بر شکایت بیمار عملی نیست.

در این صورت سوال بعدی که مطرح میشود اینست که پزشک برای اینکه علت اصلی را که موجب شکایت بیمار شده تشخیص بدهد چکار میکند. به سخن دیگر پزشک چگونه علت بیماری را که موجب ناراحتی بیمارش شده مشخص میکند.

روند تشخیص بیماری ها شامل مراحلی است که در اکثر رشته های طب تقریبا مشابه اند. این مراحل عبارتند از اخذ تاریخچه یا شرح حال، معاینه و بررسی های تکمیلی

فهرست مطالب .

شرح حال

پزشک در اولین برخورد با بیمارش شروع به جمع آوری اطلاعاتی میکند که با کمک آنها بتواند علت بیماری را مشخص کند. اولین قدم صحبت کردن با بیمار است.

به این مرحله اخذ تاریخچه از بیمار میگویند. ابتدا پزشک از بیمارش راجع به شکایتش توضیح بیشتر میخواهد. بطور مثال سوالات زیر میتوانند در مورد یک درد زانو از بیمار پرسیده شوند

شدت درد زانوی شما چقدر است. آیا برای کاهش درد مجبور به مصرف داروی مسکن شده اید

درد زانو با چه کارهایی بیشتر و چه موقع کمتر میشود

آیا درد خودبخود شروع شد یا بعد از انجام فعالیتی

آیا درد ناگهان شروع شد یا بتدریج در عرض چند هفته

همچنین بخوانید : سیستم حركتی بدن انسان چیست

و بسیاری سوالات دیگر. سپس پزشک سوالات دیگری در مورد شکایات دیگر بیمار میکند. بطور مثال

آیا بجز درد زانو، لنگش هم دارید

آیا زانوی شما ورم هم کرده است

آیا زانوی شما قفل هم میکند

سپس پزشک سوالاتی را در مورد بیماری های احتمالی که بیمارش قبلا داشته یا داروهایی را که تاکنون مصرف کرده یا بیماری های احتمالی که در خانواده او بوده است و … میکند.

معاینه بیمار

مرحله بعد از اخذ تاریخچه، معاینه بیمار است. در این مرحله پزشک معالج با استفاده از حواس خود یعنی دیدن، شنیدن، لمس کردن و بوییدن اطلاعات دیگری را بدست میاورد.

به این اطلاعات که ممکن است بیمار از آنها مطلع نبوده و فقط پزشک آنها را کشف میکند “علامت ” یا Sign میگویند. بطور مثال پزشک با دیدن میتواند تورم، کبودی، زخم یا تغییر شکل اندام را ببیند.

با حس شنوایی ممکن است صدای حرکت استخوان ها یا مفاصل را بشنود. با لمس کردن میتواند سفتی یک محل و یا حرکات غیر طبیعی یک استخوان یا مفصل را تشخیص دهد و با بوئیدن میتواند بوی عفونت را در محل زخمی استشمام کند.

در پایان این مرحله پزشک میتواند نکاتی را شامل شکایات بیمار و علائم وی را در کنار یکدیگر بگذارد و سعی کند کشف کند چه بیماری میتواند این شکایات و علائم را ایجاد کند. گاهی اوقات همین اطلاعات برای فهمیدن علت بیماری کافی است.

در این صورت پزشک در این مرحله میتواند علت بیماری را تشخیص داده و درمان بیمارش را شروع کند. ولی گاهی اوقات پزشک متوجه میشود چند بیماری مختلف میتوانند این شکایات و علائم بیمار را ایجاد کنند و نمیتواند بفهمد علت این مشکلات کدامیک از بیماری هاست.

به بیان دیگر پزشک ممکن است به چند بیماری شک کند و هر کدام از آنها ممکن است موجب علائم و شکایات بیمار شوند. در این حال پزشک باید از روش های دیگری برای کشف علت بیماری استفاده کند. به این روش ها، ابزارهای پاراکلینیکی میگویند.

بررسی های تکمیلی

بطور مثال ممکن است لازم شود تا از روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی یا سی تی اسکن استفاده شود. ممکن است نیاز به آزمایشات خون یا ادرار شود و یا ممکن است لازم شود تا از اندام بیمار نوار عصبی بگیرند.

همچنین بخوانید : آرترودز یا خشک کردن مفصل چیست

پس از اینکه پزشک اطلاعات بیشتری را از بیمارش بدست آورد سعی میکند تا با استفاده از کل اطلاعات بدست آمده، یک علت را به عنوان تشخیص اصلی برگزیند.

این کار ممکن است عملی باشد و یا ممکن است باز هم نیاز به انجام بررسی های بیشتر باشد. بطور مثال ممکن است پزشک لازم ببیند که قسمتی از بافت را از بدن بیمار خود جدا کرده و برای بررسی میکروسکوپی به آزمایشگاه بفرستد.

به این کار نمونه برداری میگویند. در هر صورت پزشک آنقدر این بررسی ها را ادامه میدهد تا با کسب اطلاعات بیشتر بتواند علت اصلی بیماری را کشف کند.

پس از کشف علت بیماری، پزشک معالج میتواند درمان بیمارش را شروع کند ولی ممکن است درمان های متفاوتی برای یک بیماری واحد وجود داشته باشد.

هر درمان ممکن است منافع و ضررهای مخصوص به خود را داشته باشد و پزشک باید از بین آنها بهترین درمان را برای بیمار خود انتخاب کند. این بهترین درمان برای هر بیمار متفاوت است.

دو بیمار با یک بیماری واحد ممکن است لازم باشد با دو روش متفاوت درمان شوند. به سخن دیگر اگر به پزشک بگویید بیماری فلان بیماری را دارد حال بگویید درمان آن چیست پزشک ممکن است نتواند به شما پاسخ دهد.

در اینجا پزشک مجددا نیاز دارد تا تمام اطلاعاتی را که از صحبت کردن با بیمار، معاینه وی و آزمایشات بدست آورده را در کنار هم بگذارد و بر اساس آنها از بین درمان های مختلف بهترین درمان را برای بیمار خود انتخاب کند.

پس از شروع درمان، پزشک، بیمار خود را تحت نظر دارد و روند بهبودی را بررسی میکند. ممکن است در روند درمان نیاز باشد تا تغییراتی در نحوه درمان داده شود. ممکن است پزشک مشاهده کند بعد از گذشت مدت زمان لازم، درمان انجام شده تاثیری در مداوای بیمارش نداشته است و باید نوع درمان را تغییر دهد.

حتی با پایان یافتن مشکلات بیمار کار پزشک پایان نیافته است. پزشک معالج به بیمارش نکاتی را یاد میدهد تا بیمار با رعایت آنها از ابتلا مجدد به بیماری ممانعت به عمل آورد.

در تمام طول مدت روند تشخیص و درمان، از اولین برخود پزشک با بیمار تا آخرین روز، نکته مهم ارتباط نزدیک پزشک با بیمار است. ارتباط متقابل این دو نفر با یکدیگر موجب میشود تا پزشک بتواند بیشترین اطلاعات لازم را برای درمان بیماری بدست آورد و بیمار بتواند بیشترین استفاده را از درمان ها و پیشنهادات پزشک ببرد.

همچنین بخوانید : علت گزگز، مورمور و سوزن سوزن شدن یا سوزش اندام چیست

ده نکته برای بدست آوردن بهترین نتیجه درمان

برای بدست آوردن بهترین نتیجه درمانی توجه به نکات زیر ضروری است

از خود تشخیصی و خود درمانی بپرهیزید

بیماری هر کسی با بیماری فرد دیگر متفاوت است. اگر علت درد لگن دوست شما فلان بیماری بوده یا با درمان خاصی بهبود یافته است دلیلی ندارد علت درد شما همان باشد یا همان درمان برای شما مفید باشد

گول تبلیغات را نخورید. تبلیغات چه گفتاری و چه نوشتاری و چه دیداری همیشه درست نیستند. درستی آنها را از پزشک سوال کنید

پزشکی را پیدا کنید که در مورد بیماری شما تخصص و تجربه و تبحر کافی را داشته بشد. امروزه رشته ارتوپدی و هر رشته تخصصی دیگر پزشکی به زیر شاخه هایی تفکیک شده است.

پزشک مورد اعتمادی پیدا کنید. پزشک هم یک انسان است و با مشکلاتی مانند همه دگر انسان ها. اگر به کار تخصصی احتیاج دارید در مورد انتخاب پزشک با تخصص مربوطه میتوانید نظر پزشک خانوادگی یا آشنای خود را جویا شوید.

میتوانید نظر چند پزشک را در مورد مشکل خود جویا شوید ولی در انجام این کار افراط نکنید. بعد از مدتی مواجه با نظرات معمولا متفاوتی میشوید که نمیدانید کدامیک را قبول کنید و به کدام پیشنهاد عمل کنید.