نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”
آسیب هایی که بدنبال ضربه به مفصل وارد میشود بترتیب شدت ضایعه دررفتگی، نیمه دررفتگی و کشیدگی یا رگ به رگ شدن مفصل است.
البته شکستگی داخل مفصلی هم نوعی آسیب مفصل است که در این مورد به تفصیل در دیگر مقالات بحث شده است.
دررفتگی
کلمه در رفتگی یا دیسلوکیشن Dislocation فقط در مورد مفصل بکار برده میشود. بسیاری اوقات شنیده میشود که استخوانی شکسته و دررفته است.
اگر بخواهیم از کلمات درست استفاده کنیم باید بگوییم استخوان شکسته، در نمیرود بلکه جابجا میشود.
در هر مفصل، دو استخوان در کنار یکدیگر به گونه ای قرار گرفته اند که گرچه حرکت میکنند ولی نسبت به یکدیگر جابجا نمیشوند.
به بیان دقیقتر زاویه آنها نسبت به یکدیگر قابل تغییر است ولی همیشه در تماس نزدیک با هم بوده و از هم دور نمیشوند.
دررفتگی وقتی بوجود میاید که ارتباط آناتومیک دو استخوان در ناحیه ای که با یکدیگر مفصل میشوند از بین رفته و دو استخوان، دیگر با یکدیگر تماس ندارند و نخواهند توانست به راحتی در کنار یکدیگر حرکت یکنواختی داشته باشند.
نیمه دررفتگی
نیمه دررفتگی یا ساب لاکسیشن Subluxation هم مانند دررفتگی فقط در مورد مفصل بکار برده میشود و منظور از آن وضعیتی مشابه دررفتگی ولی خفیف تر از آن است.
در نیمه دررفتگی قسمتهایی از سطح مفصلی دو استخوانی که یک مفصل را میسازند، همچنان با یکدیگر تماس دارند ولی به علت تماس ناکامل دو سطح مفصلی، حرکت هماهنگ و نرم دو سطح مفصلی در کنار یکدیگر از بین رفته، درد و محدودیت حرکتی بوجود میاید.
این وضعیت میتواند بدون وارد شدن ضربه به بدن و بطور مثال در روماتیسم و یا در عفونت های مفصلی دیده شود.
رگ به رگ شدن
کلمه رگ به رگ شدن Sprain در مورد مفصل بکار برده میشود و برای فهم بهتر آن باید ابتدا توضیح مختصری در مورد لیگامان ها داده شود.
لیگامان ها بافتهایی به شکل طناب یا نوار هستند که دو استخوانی را که با یکدیگر مفصل میشوند به هم وصل میکنند.
لیگامان ها در کناره های سطوح مفصلی به استخوانها میچسبند و وظیفه آنها نگه داشتن دو سطح مفصلی در کنار یکدیگر است. بنابر این اهمیت زیادی در حفظ پایداری مفصل دارند.
در رگ به رگ شدن، به علت حرکت شدید و نامناسب مفصل، این لیگامان ها بصورت ناکامل پاره میشوند و نتیجه آن درد و تورم در کنار مفصل و در نتیجه پارگی لیگامان و خونریزی ناشی از آن است.
رگ به رگ شدن بیشتر در ناحیه مچ پا و در اثر پیچ خوردن آن دیده میشود.