این بیمار به توسط دکتر مهرداد منصوری تحت درمان قرار گرفته است
بیمار مرد ۵۶ ساله ایست که به علت درد دو طرفه مفصل ران مراجعه کرده است. درد وی از ۵ سال قبل شروع شده ولی در یکسال اخیر شدت گرفته است. وی به زحمت میتواند بدون عصای زیر بغل چند قدم راه برود ولی با دو عصای زیر بغل میتواند حدود ۵۰ متر پیاده روی کند.
درد وی با راه رفتن و با حرکت دادن مفصل ران بیشتر میشود. توانایی نشستن بر روی زمین را ندارد و همیشه بر روی صندلی مینشیند. بجز مشکلات ذکر شده سابقه بیماری خاص دیگری را نمیدهد.
در معاینه بیمار، حرکات مفاصل ران بخصوص در طرف راست بشدت محدود بود. بیمار نه میتوانست ران خود را کاملا خم کند و نه میتوانست آنرا کاملا به حالت کشیده درآورد. چرخش مفصل ران هم برای بیمار مشکل بود. هر حرکتی در مفاصل ران بیمار برای وی موجب درد میشد. اندام تحتانی راست حدود دو سانتیمتر از اندام چپ کوتاه تر شده بود. بیمار توانایی انجام مراقبت های روزانه از خود را از دست داده بود.
برای بررسی بیشتر وضعیت بیمار از ناحیه لگن وی رادیوگرافی به عمل آمد که آنرا در زیر میبینید.
مهمترین نکات غیر طبیعی که در رادیوگرافی های بالا دیده میشوند عبارتند از
- هر دو سر استخوان ران بخصوص در طرف راست شکل طبیعی گرد و مدور خود را ار دست داده اند
- سطح مفصل ران و سطح استابولوم کاملا نامنظم و ناهموار شده است
- قسمت هایی از سر استخوان ران سفیدتر و قسمت هایی از آن تیره تر از معمول شده است
این تغییرات نشانه بروز استئوآرتریت یا آرتروز یا ساییدگی مفصل ران در هر دو طرف است که در سمت راست شدیدتر است برای بررس بهتر مفاصل ران از ناحیه لگن سی تی اسکن به عمل آمد که یکی از تصاویر آن در زیر دیده میشود.
مشاهده میشود که سطوح مفصلی سر استخوان ران و استابولوم در هر دو طرف بخصوص در طرف راست کاملا نامنظم و ناهموار شده است.
در داخل سر استخوان ران کیست های متعدد تشکیل شده و سر استخوان ران در بعضی نقاط متراکم تر و در بعضی نقاط دیگر ضعیف تر شده است. همچنین در لبه های حفره استابولوم استخوان اضافه تشکیل شده است. تمامی این تغییرات به نفع آرتروز مفصل ران است.
بیمار ذکر میکند که بمدت ۲۵ سال کار سنگینی شامل جابجا کردن اشیاء سنگین داشته و همین فشارهای زیاد و مداوم میتواند موجب بروز ساییدگی مفصل در دراز مدت شود.
بیمار برای یک دوره سه ماهه تحت درمان غیر جراحی شامل تغییر در عادات زندگی روزانه و داروهای ضد التهابی قرار گرفت ولی متاسفانه تغییر مشهودی در شدت درد ایشان ایجاد نشد.
تصمیم گرفته شد تا هر دو مفصل ران بیمار تحت عمل جراحی تعویض مفصل قرار گیرد. ابتدا مفصل ران راست که درد بیشتری داشت تحت جراحی قرار گرفته و بعد از چهار ماه مفصل دوم جراحی شد.
برای هر دو مفصل ران از مفاصل مصنوعی بدون سیمان استفاده شد. در زیر رادیوگرافی ناحیه لگن بیمار بعد از انجام هر دو تعویض مفصل دیده میشود.
بعد ار تعویض مفصل اول از بیمار سی تی اسکن ناحیه لگن به عمل آمد که در زیر دو تصویر آن دیده میشود.
تصویر بالا یک سطح مقطع آگزیال Axial از ناحیه لگن است. اگر فرد سر پا بایستد، صفحه فرضی که موازی با سطح افق از ناحیه لگن عبور کند سطح مقطع آگزیال آن را نشان میدهد. در این تصویر کاسه فلزی که در درون حفره استابولوم گذاشته شده است دیده میشود.
سر فلزی مفصل مصنوعی در درون کاسه فلزی قرار داشته و بین آندو یک لایه پلی اتیلن وجود دارد. همانطور که دیده میشود دهانه این کاسه قدری به سمت جلو متمایل است.
این تمایل به جلو کاسه فلزی استابولوم را آنته ورژن Anteversion میگویند و هدف از آن اینست که احتمال برور دررفتگی مفصل ران مفصنوعی بعد از جراحی کم شود.
تصویر بالا هم یک سطح مقطع کرونال Cronal از ناحیه لگن است. اگر فرد سر پا بایستد صفحه فرضی که از هر دو شانه بیمار عبور کرده و عمود بر سطح افق است را سطح مقطع کرونال میگویند. در این تصویر کاسه فلزی که در داخل حفره استابولوم گذاشته شده است دیده میشود.
همچنین سر فلزی مفصل مصنوعی دیده میشود که در درون کاسه فلزی قرار گرفته و بین آندو لایه ای از پلی اتیلن وجود دارد. با کمی دقت دیده میشود که دهانه کاسه فلزی که در درون حفره استابولوم قرار گرفته است با سطح افق زاویه حدود ۴۵ درجه دارد.
دهانه این کاسه فلزی باید در زاویه مناسب قرار گیرد تا احتمال دررفتگی بعد از تعویض مفصل کم شود. بیمار یک ماه بعد از جراح دوم توانست بدون عصا و بدون درد راه برود.
برای مطالعات بیشتر به “مجموعه مقالات تعویض مفصل ران” مراجعه کنید.