تعویض مفصل مچ پا چیست و چه فایده ای دارد

عمل جراحی تعویض مفصل مچ پا یا آرتروپلاستی مچ پا Ankle arthroplasty نوعی جراحی است که در آن مفصل تخریب شده و دردناک مچ پا خارج شده و به جای آن از یک مفصل مصنوعی استفاده میشود.

این عمل جراحی گرچه بسیار کمتر از تعویض مفصل ران و تعویض مفصل زانو انجام میشود ولی با پیشرفت مفاصل مصنوعی مچ پا و بهتر شدن تکنیک بتدریج در حال گسترش بوده و در بعضی موارد میتواند جایگزین خوبی برای عمل جراحی خشک کردن مفصل مچ پا باشد.

آناتومی کاربردی

مفصل مچ پا از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان درست شده است. در بالا استخوان های تیبیا (درشت نی) و فیبولا (نازک نی) قرار گرفته اند. پایین ترین قسمت استخوان درشت نی در سمت داخل قوزک داخلی و پایین ترین قسمت استخوان نازک نی در سمت خارجی قوزک خارجی است.

در زیر این دو استخوان و در بین دو قوزک داخلی و خارجی استخوان قاپ یا تالوس قرار گرفته است. استخوان تالوس در زیر دو استخوان ساق فقط در حول یک محور میچرخد بطوریکه نتیجه آن بالا و پایین رفتن کف پا است.

استخوان های مچ پا به توسط رباط های قوی و محکمی در کنار هم قرار گرفته و پایدار میمانند. تاندون های مختلفی از اطراف مچ پا عبور میکند که قویترین آنها تاندون یا زردپی آشیل است.

تاندون آشیل عضلات پشت ساق را به استخوان پاشنه که در زیر استخوان تالوس قرار دارد متصل میکند. سطح بالایی استخوان تالوس و سطح زیرین استخوان های درشت نی و نازک نی پوششی به نام غضروف دارد.

غضروف لایه ای سفید رنگ و صاف، با قوام لاستیکی و قابل ارتجاع است که موجب میشود استخوان های تشکیل دهنده مفصل راحت تر در کنار هم حرکت کرده و اصطکاک کمتری داشته باشند.

 

علت انجام تعویض مفصل مچ پا چیست

شایعترین علت انجام تعویض مفصل مچ پا آرتروز یا ساییدگی مفصل مچ است. این ساییدگی موجب درد و محدودیت و تورم مچ پا شده و راه رفتن بیمار را با مشکل مواجه میکند. تعویض این مفصل خراب شده با یک مفصل مصنوعی میتواند تا حدود زیادی درد بیمار ا کاهش دهد.

انجام عمل جراحی تعویض مفصل مچ پا به اندازه جراحی های تعویض مفاصل ران یا زانو متداول نیست. علت اینست که هنوز نتایج درمانی این عمل جراحی به خوبی تعویض مفاصل زانو و ران نشده است.

عمر مفاصل مصنوعی مچ پا احتمالا کمتر از مفاصل مصنوعی ران و زانو است و عمل جراحی میتواند با عوارض احتمالی بیشتری همراه باشد. البته در سال های اخیر با پیشرفت تکنیک های جراحی و استفاده از مفاصل مصنوعی بهتر نتایج جراحی تعویض مفصل مچ پا در حال پیشرفت و بهتر شدن است.

در کسانی که دچار آرتروز شدید و تخریب پیشرفته مفصل مچ پا بوده و درد و محدودیت حرکتی آنها به هیچ روش درمانی دیگری پاسخ مناسبی نداده است از عمل جراحی تعویض مفصل مچ پا و یا آرترودز (خشک کردن) مفصل مچ پا استفاده میشود.

روش درمانی که امروزه در موارد بالا مد نظر قرار میگیرد بدین صورت است که در صورتی که آرتروز شدید در فرد جوان و فعالی ایجاد شده باشد از روش آرترودز یا خشک کردن مفصل استفاده میشود و اگر این وضعیت در فرد مسنی که فعالیت بدنی زیادی ندارد بوقوع بپیوندد میتوان از تعویض مفصل مچ پا استفاده کرد.

 

عمل جراحی تعویض مفصل مچ پا چگونه انجام میشود و چه عوارضی دارد

در عمل جراحی تعویض مفصل مچ پا قسمتی از پایین استخوان تیبیا و همچنین قسمتی از بالای استخوان تالوس بریده و از بدن خارج میشود. سپس بجای این دو قسمت دو جزء مفصل مصنوعی کار گذاشته میشود.

این جزء در پایین یک سطح فلزی شبیه بالای استخوان تالوس است و در بالا یک صفحه فلزی است که در زیر آن یک صفحه پلاستیکی محکم از جنس پلی اتیلن گذاشته شده است. در موقع حرکت مچ پا سطح فلزی بالای تالوس در زیر سطح پلی اتیلنی حرکت میکند.

 

اتصال اجزاء فلزی مفصل مصنوعی به استخوان های بیمار به دو روش انجام میشود و بنابراین مفاصل مصنوعی را به دو دسته تقسیم میکنند

عوارض تعویض مفصل مچ پا

عمل جراحی تعویض مچ پا مانند هر جراحی دیگر ممکن است با عوارض احتمالی همراه باشد. مهمترین این عوارض عبارتند از