نوبت دهی

پارگی عصب دست چطور ایجاد میشود

اعصاب بافت های ظریفی هستند. آنها به راحتی به علت تحت فشار قرار گرفتن، کشیده شدن یا پاره شدن آسیب میبینند. اعصاب حس لمس و درد را از اندام ها به مغز میبرد و دستورات لازم برای حرکت اندام ها را از مغز به آنها میرسند. با آسیب دیدن عصب ممکن است حس یا حرکت یا هردو آنها در اندام دچار اختلال شود.

 

آناتومی عصب

اعصاب مانند سیم های برق هستند و کارشان انتقال پیام از مغز به اندام ها و بالعکس است. چند نوع عصب در بدن وجود دارد که اعصاب حسی و اعصاب حرکتی بخشی از آنها هستند.

همانطور که گفتیم کار یک عصب حسی انتقال حس لمس، درد، فشار، حرارت یا حس های دیگر به مغز است. عصب حرکتی هم دستورات مغز را به عضله اندام میفرستد تا منقبض شده و موجب حرکت اندام شود.

 اعصاب مانند کابل های برق بوده و از رشته های بسیار ظریفی به نام آکسون Axon درست میشوند. هر چند آکسون در داخل یک غلاف نازک قرار گرفته و یک دسته را تشکیل میدهد.

هرچند دسته هم در داخل یک غلاف بزرگتر قرار گرفته و دسته بزرگتری را درست میکنند. این کار چند بار تکرار میشود تا در نهایت اعصاب بزرگتر درست میشوند. یک عصب ممکن است آنقدر نازک باشد که با چشم دیده نشود. عصب انگشت در حد یک میلیمتر قطر دارد.

217 3

 علت آسیب عصب دست چیست

 گاهی اوقات به علت فشار خارجی یا به علت کشیده شدن عصب، آکسون ها پاره میشوند ولی چون غلاف های آنها مقاومت بیشتری دارند سالم میمانند. در این وضعیت، قسمتی از اکسون که از محل آسیب تا اندام است از بین میرود ولی قسمتی که از مغز تا محل آسیب دیده است زنده میماند.

بتدریج این قسمت زنده مانده در درون کانال هایی که همان بقایای غلاف ها هستند شروع به رشد میکنند و سرانجام دوباره به اندام میرسند. به این صورت بعد از مدتی عصبی که فعالیت خود را به علت آسیب از دست داده بود مجدداً شروع به فعالیت میکند.

 محدوده انتشار سه عصب دست
محدوده انتشار سه عصب دست

رشد عصب در داخل این غلاف ها حدود روزی یک میلیمتر یا ماهی یک اینچ است. بنابراین بطور مثال اگر آسیب عصب در ناحیه ساعد باشد ممکن است یک سال طول بکشد تا حس انگشت دست دوباره برگردد.

قبل از برگشت حس به انگشت معمولاً یک احساس سوزن سوزن شدن در محل بوجود میاید که گرچه ناخوشایند است ولی نشانه بهبود عصب است. اگر در حین آسیب اولیه، غلاف عصب هم از بین برود متاسفانه اتفاقات ذکر شده صورت نپذیرفته و کارکرد عصب برگشت نمیکند.

 

 درمان آسیب عصب

 اعصاب بافت های ظریفی هستند. آنها به راحتی به علت تحت فشار قرار گرفتن، کشیده شدن یا پاره شدن آسیب میبینند.

در صورت قطع کامل عصب درمان، جراحی است. در حین جراحی پزشک ارتوپد دو لبه پاره شده عصب را در کنار یکدیگر قرار داده و غلاف آنها را با نخ های بسیار ظریف به یکدیگر میدوزد. بعد از مدتی آکسون ها در داخل تونل ها شروع به رشد میکنند و با فرآیندی که ذکر شد کارکرد عصب بهبود میابد.

اگر قسمتی از عصب له شده باشد پزشک جراح آن قسمت را خارج کرده و از پیوند عصب استفاده میکند. به این معنی که قسمتی از عصب را از ناحیه دیگری از بدن ( که اگر عصب هم نداشته باشد مشکل زیادی برایش بوجود نمیاید) برداشته و در قسمت خالی گذاشته و آن را از دو طرف به دوسر عصب ها پیوند میزند.

217 1

بعد از جراحی عصب

 پس از جراحی پزشک تا مدتی دست را در یک آتل گچی نگهداری میکند. معمولاً بعد از چند هفته آتل برداشته شده و با کمک فیزیوتراپ یک سلسله حرکات با کمک بیمار برای دست انجام میشود. رعایت چند نکته در دوران بعد از جراحی عصب ضروری است.

 

حرکات دست

    اگر عصب حرکتی آسیب دیده و جراحی شده است تا زمانیکه عصب کارکرد مجدد خود را بدست نیاورده ، ممکن است انگشتان دست حرکت نکنند.

در دورانیکه بیمار صبر میکند تا حرکت انگشت برگردد باید با انجام حرکاتی با کمک دست سالمش، انگشتان دست صدمه دیده را باز و بسته کند.

مشاوره

اگر این حرکات انجام نشوند مفاصل بتدریج خشک شده و دچار محدودیت حرکت میشوند و وقتی عصب خوب شد با یک مفصل خشک مواجه میشود که دیگر نمیتواند آنرا حرکت دهد. پس در دوران انتظار باید حرکات مفاصل اندام فلج شده مرتباً انجام شوند.

 

تحریک عصب

 اگر عصب حرکتی آسیب دیده و جراحی شده است تا زمانیکه عصب کارکرد مجدد خود را بدست نیاورده است عضلاتی که موجب حرکت انگشت شده و فلج شده اند کار نمیکنند.

هر عضله ای اگر مدتی کار نکند لاغر شده و بعد از مدتی توانایی خودش را تا حد زیادی از دست میدهد. در دورانیکه بیمار صبر میکند تا کارکرد عصب برگردد این عضلات باید مرتبا کارکنند تا سالم و فعال بمانند.

دقیقاً مانند باغی که به دلیلی رودخانه اش خشک شده است. اگر بعد از یک سال رودخانه دوباره آب به باغ بیاورد در این مدت باغ خشکیده است و آب دیگر فایده ای ندارد مگر اینکه باغبان در مدت این یک سال درختان باغ را با سطل آب داده باشد. داستان عصب و عضله هم همین گونه است.

در مدت صبر، فیزیوتراپ با استفاده از دستگاه های مخصوصی امواج الکتریکی به عضله ایکه عصبش فلج شده میفرستد تا آنرا وادار به انقباض کند. این جلسات فیزیوتراپی و تحریک عضله باید در تمام مدتی که بیمار برای برگشت کارکرد عصب صبر میکند ادامه داشته باشد.

 

مراقبت از پوست

 اگر عصب حسی آسیب دیده باشد در مدتی که پوست حس ندارد باید مواظب باشیم که انگشت دست زخم نشود و یا نسوزد چون متوجه آن نمیشویم.

بیماری که به علت قطع عصب حسی انگشت تحت جراحی قرار گرفته است و هنوز حس انگشت او برنگشته است ممکن است در یک روز سرد زمستانی وقتی در یک اطاق انتظار ایستاده است متوجه بوی سوختگی شود و تازه آن موقع بفهمد که انگشت دستش نزدیک بخاری بوده و سوخته است ولی او متوجه آن نشده است.

با پوشیدن دستکش و با دقت زیاد مواظب باشیم تا به پوست انگشت آسیبی نرسد.

 

فیزیوتراپی

  بعد از بازگشت عصب باید دوباره به مغز آموزش داد تا دوباره بتواند با عصب تازه کار کند و این مستلزم دوره آموزش فیزیوتراپی است.