نوبت دهی

ورم ساق و پا چه عللی دارد

ورم ساق یکی از مشکلات آزار دهنده اندام تحتانی است که میتواند به علل متفاوتی ایجاد شود. این ورم میتواند همراه با درد و یا بدون آن باشد. یک طرفه یا دوطرفه باشد. بصورت حاد و یا مزمن ایجاد شده باشد و میتواند همراه با علائم دیگری باشد که پزشک را به علت اصلی بوجود آورنده آن راهنمایی میکند.
 
 

علل ورم هر دو ساق

ورم ساق ممکن است به علت بیماری های سیستمیک باشد. منظور از بیماری های سیستمیک آنهایی هستند که کل بدن را مورد تاثیر خود قرار میدهند. در این موارد هر دو ساق ورم میکنند. به عبارت دیگر تورم ساق در این بیماری ها معمولا دو طرفه است. مهمترین این علل عبارتند از

نارسایی کلیوی : وقتی کلیه نارسا شده و خوب کار نمیکند نمیتواند آبی را که از طریق خوردن و آشامیدن وارد بدن میشود به خوبی دفع کند. این مشکل موجب میشود آب زیادی در بدن باقی مانده و بدن متورم شود. به این تورم ادم Edema میگویند.

به علت تاثیر جاذبه این تورم معمولا در اندام تحتانی بخصوص در ساق و مچ پا بیشتر است. در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی دراز کشیدن موجب میشود آبی که در ساق تجمع پیدا کرده در کل بدن پخش شود. این بیماران صبح ها که از خواب بیدار میشوند ورم ساق کمی داشته و به عوض صورت آنها متورم و پف کرده است

نارسایی قلبی : قلبی که ضعیف و نارسا شده است نمیتواند خون وریدی را به خوبی پمپ کند. نتیجه آن تجمع خون وریدی در پشت قلب و پس زدن آن در کل بدن است.

بر اثر تاثیر جاذبه زمین بیشترین جایی که این خون جمع میشود در ساق و مچ پا است. در این بیماران با دراز کشیدن و بالا نگه داشتن پا ورم ساق کمتر میشود

 تورم دوطرفه ساق

تورم دوطرفه ساق

 

کاهش پروتئین خون : کاهش پروتئین خون بدنبال نارسایی کبدی و یا سندروم نفروتیک در کلیه و یا سوء تغذیه و یا بعضی بیماری گوارشی ایجاد میشود. کاهش پروتئین خون موجب نشت بیشتر سرم از داخل مویرگ ها به فضای بین سلولی شده و در نتیجه موجب ورم کل بدن میشود

بیماری های مزمن ریه مانند آمفیزم و برونشیت مزمن : در این بیماری ها فشار عروق ریوی بالا میرود و بدنبال آن ممکن است این افزایش فشار به ورید های قبل از قلب منتقل شده و در نتیجه موجب ورم شود

کم خونی

مصرف داروهای ضد التهاب مانند بروفن و بعضی داروهای ضد فشار خون

کم کاری غده تیروئید

فشار خون بارداری

 

گاهی اوقات ورم ساق ها به علت کاهش سرعت جریان خون در ورید های اندام تحتانی و در نتیجه ماندن بیشتر خون در آنها ایجاد میشود. این وضعیت را استاز Stasis مینامند. شایعترین علل استاز عبارتند از نشستن و یا ایستادن به مدت طولانی، فلج بودن اندام تحتانی و یا چاقی مفرط.

 

علل ورم یک ساق

 تورم ساق ممکن است حاد یا مزمن باشد، میتواند با یا بدون درد باشد و میتواند بصورت یکطرفه و یا دوطرفه ایجاد شود. معمولا در مواردی که علت تورم ساق مشکلات سیاهرگ (ورید) ، رگ لنفی باشد این ورم یکطرفه است.

همچنین تورمی که در ساق بدنبال ضربه و یا عفونت ایجاد میشود هم یکطرفه است. در زیر مهمترین علل ورم یکطرفه ساق مورد بحث قرار میگیرند. البته در مواردی ممکن است ورم ناشی از این بیماری ها دوطرفه باشد.

 وریدها رگ هایی هستند که خون تیره را از بافت های بدن جمع آوری کرده و آن را به قلب برمیگردانند. رگ های لنفی رگ هایی هستند که مایع میان بافتی را جمع آوری کرده و آن را به جریان خون بازمیگردانند. مهمترین این علل عبارتند از:

مشاوره

بارداری : بارداری بر اثر فشار رحم بزرگ شده بر روی وریدهای لگن میتواند موجب بیشتر ماندن خون در وریدهای ساق و بدنبال آن ورم شود

نارسایی وریدی ساق : در ساق دو سیستم وریدی وجود دارد که یکی سطحی و دیگری عمقی است. نارسایی وریدهای سطحی ساق معمولا موجب واریس و نارسایی سیستم وریدی عمقی ساق موجب ورم میشود

تومورهای لگن و انسداد ورید وناکاو تحتانی دو بیماری هستند که میتوانند موجب انسداد در مسیر بازگشت خون وریدی اندام تحتانی به قلب شده و ایجاد ورم ساق کنند

لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق میتواند موجب انسداد ورید و در نتیجه تورم ساق شود. این بیماری معمولا بصورت حاد ایجاد شده و با درد ساق همراه است. در صورت درمان مناسب معمولا درد و ورم از بین میرود. با این حال در تعدادی از بیماران حتی با وجود از بین رفتن لخته، ورم ساق تا مدت ها باقی میماند

لنف ادم به علت انسداد ورید های لنفاوی :  انسداد وریدهای لنفی معمولا بدنبال تومور، جراحی، بعد از رادیوتراپی، عفونت مزمن، رشد ناقص سیستم لنفاوی و فیلاریازیس ایجاد میشود

اختلالات مادرزادی مانند اتصال کوتاه بین ورید و شریان : اتصال نابجای بین شریان و ورید را شانت Shant میگویند. شانت ها میتوانند موجب افزایش فشار وریدی و در نتیجه ورم ساق شود

 

گاهی اوقات علت ورم ساق ضربات وارده به آن در حین کار یا ورزش است. مهمترین این آسیب ها عبارتند از
  • شکستگی ساق

 تورم یک طرفه ساق

تورم یک طرفه ساق

 
موارد زیر هم میتوانند موجب ورم ساق شوند
  • عفونت در پوست عضلات یا استخوان های ساق
  • پارگی کیست بیکر که علائمی شبیه به لخته شدن خون در ورید های عمقی ساق ایجاد میکند
  • آلرژی و بدنبال آن کهیر و تورم پوست ساق

ورم ساق یک درمان مشخص و عمومی ندارد بلکه برحسب اینکه علت ایجاد کننده آن چه باشد درمان متناسب با آن انجام میشود.

پزشک با توجه به گفته های بیمار، معاینه وی و بررسی های آزمایشگاهی و تصویربرداری از میان علل گفته شده علت اصلی ورم ساق را مشخص کرده و پس ار تشخیص، اقدام به درمان مناسب میکند.