ایران ارتوپدایران ارتوپد. دانشنامه آسیب ها و بیماری های استخوان و مفاصل
نویسنده: دكتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”
گچ گیری یا استفاده از آتل و اسپلینت یكی از راه حل های بسیار موثر در درمان بسیاری از بیماری ها و آسیب های اندام است با این حال مانند هر درمان دیگری استفاده از آنها ممكن است همراه با بروز عوارضی باشد. با آگاهی از این عوارض میتوانیم بطور موثرتری از آنها پیشگیری كنیم.
وقتی اندامی در گچ یا آتل قرار دارد بروز علائم زیر نشانه خطر است
- افزایش درد یا تورم اندام و احساس سفت شدن گچ یا آتل
- احساس بیحسی یا سوزن سوزن شدن در دست یا پا به علت فشار گچ یا آتل
- احساس سوزش در پوست زیر گچ
- تورم دست یا پا كه در پایینتر از محل گچ یا آتل قرار دارد
- از دست دادن توانایی حركت انگشتان دست یا پا
این علائم میتوانند نشانه فشار بیش از حد گچ بر روی اندام باشند. این فشار اگر از حدی بیشتر شود بسیار خطرناك بوده و میتواند مانع خونرسانی به اندام و سیاه شدن آن شود.
در موارد شدید ممكن است بر اثر فشار زیاد گچ بر اندام سندروم كمپارتمان ایحاد شود. در این موارد پزشك معالج گچ را در تمام طولش از سطح تا روی پوست، برش داده و لبه های برش را از هم باز میكند. بدین ترتیب گچ گشادتر میشود. گاهی مواقع لازم است تا گچ بطور كامل باز شود
با انجام یك آزمایش ساده میتوان مشخص كرد كه آیا گچ بیش از اندازه سفت بوده و به عروق اندام فشار وارد میكند یا خیر. برای اینكار با انگشت شست و سبابه دست سالم، ناخن یكی از انگشتان اندامی را كه در گچ است فشار میدهیم تا رنگ آن از صورتی به سفید تغییر یابد.
با رها كردن ناخن باید رنگ آن مجددا و به سرعت از سفید به صورتی برگردد. در صورتی كه این بازگشت رنگ به كندی صورت گیرد نشانه اختلال عروقی اندام است. میتوان این بازگشت رنگ ناخن را در دو اندام مقایسه كرد تا بهتر به اختلال احتمالی آن پی برد.
برای رفع فشار گچ بر اندام برش دادن فقط قسمتی از گچ كافی نیست. همچنین برش دادن گچ ولی باقی ماندن ویبریل یا پانسمان روی پوست و زیر گچ هم درست نیست و ممكن است موجب باقی ماندن فشار بر روی اندام شود.
گاهی اوقات پانسمانی كه روی زخم بیمار گداشته میشود اگر دور تا دور اندام باشد میتواند با خون ناشی از خونریزی از زخم آغشته شده و پس از خشك شدن، سفت شده و مثل گچ دور اندام را گرفته و اندام را تحت فشار قرار دهد.
در این موارد پانسمان هم مانند گچ عمل كرده و میتواند خطرناك باشد. پس وقتی گچ بر راندام فشار وارد میكند باید نیمی از گچ كاملا باز شده تا فشار بطور كامل از روی اندام برداشته شود.
از دیگر عوارض گچ و آتل فشار موضعی آن به بعضی قسمت های برجسته تر پوست است. بطور مثال هم گچ و هم آتل اندام تحتانی میتواند به قوزك ها و یا به پوست سر استخوان فیبولا فشار آورد.
چون پوست این قسمت ها مستقیما بر روی استخوان قرار داشته و برجسته تر هم هست فشار بر آنها میتواند موجب كاهش جریان خون موضعی در این نواحی شود.
این كاهش جریان خون در ابتدا موجب قرمزی و احساس سوزش موضعی میشود و بعد از مدتی درد ایجاد شده و بعد از آن پوست میمیرد و سیاه میشود. این آسیب بافتی در پوست میتواند منجر به عفونت هم بشود.
بنابراین هرگونه احساس سوزش یا درد در زیر گچ یا آتل باید به اطلاع پزشك رسانده شود. از دیگر عوارض احتمالی گچ فشار آن بر روی اعصاب است. در بعضی قسمت هیا اندام عصب بسیار به پوست نزدیك است.
بطور مثال در زیر زانو عصب پرونئال در قسمت خارجی زانو و در كنار سر و گردن استخوان فیبولا قرار دارد. گاهی اوقات گچ كوتاه یا بلند پا میتواند بر روی پوست این ناحیه فشار آورده و عصب را بر روس استخوان زیر آن فشرده كند. این وضعیت میتواند منجر به اختلال كاركرد عصب شود. علامت این اختلال كاهش یا حركت انگشتان پا است.
مشكل دیگر گچ و آتل اینست كه بروز عفونت در زیر آنها قابل ردیابی نیست. ایجاد هر گونه عفونت در زیر گچ یا آتل بخصوص در پوست، موجب بروز درد و سوزش میشود.
پس احساس درد و سوزش باید هشداری باشد كه در صورت ایجاد بیمار به پزشك مراجعه كند. وارد كردن اجسام خارجی به زیر گچ و آتل برای خاراندن پوست موجب افزایش احتمال بروز زخم و عفونت آن میشود.
همین حالا مشورت کنید:
در صورتیکه این مقاله بیماری یا مشکل خاصی را شرح داده است میتوانید با نویسنده آن که بیشترین اطلاعات ارتوپدی در همین زمینه را دارد مشورت کنید.
این مقاله چقدر مفید بود ؟
لطفا در زیر امتیاز بدهید