تشخیص شکستگی استخوان - رادیوگرافی و تصویربرداری

82,561 بازدید

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”

پس از صحبت با بیمار و اطرافیان او و معاینه بیمار پزشک برای تشخیص نهایی شکستگی از روش های پاراکلینیکی استفاده میکند که مهمترین آنها تصویربرداری است.

مهمترین روش تصویر برداری از یک استخوان شکسته شده استفاده از رادیوگرافی یا عکس برداری ساده است. وقتی شک به وجود شکستگی وجود دارد باید از اندام رادیوگرافی به عمل آید.

گرچه در بسیاری از اوقات ممکن است شکستگی وجود نداشته باشد و نتیجه رادیوگرافی منفی باشد ولی تشخیص ندادن یک شکستگی بخاطر انجام ندادن رادیوگرافی آنقدر تبعات زیادی دارد که ترجیح داده میشود این کار انجام شود حتی اگر به ظاهر آنرا زیادی انجام میدهیم.

فهرست مطالب .

رادیوگرافی شکستگی چگونه انجام میشود

روش متداول برای عکس برداری از اندام آسیب دیده گرفتن دو عکس است. یک بار اشعه ایکس از روبرو به اندام تابانده شده و تصویر آن بر روی فیلم ثبت میشود و بار دیگر اشعه از کنار به اندام تابانده میشود.

تصویر یا فیلم اول را فیلم رخ یا قدامی- خلفی antero- posterior مینامند و به تصویر دوم، تصویر یا فیلم نیمرخ یا لترال Lateral میگویند.

884 — تصاویر رادیوگرافی از شکستگی مچ دست در دو نمای رخ و نیم رخ

تهیه یک فیلم خوب هنر تکنیسین رادیولوژی است. مقدار یا دوز اشعه ایکس تابیده شده به اندام باید به اندازه مناسبی تنظیم شود. هم زیاد و هم کم بودن آن موجب میشود فیلم ناواضح باشد.

فیلم باید طوری گرفته شود که تمام طول استخوان مشکوک به شکستگی در آن دیده شود. بهترین حالت اینست که مفصل بالا و مفصل پایین استخوان مشکوک به شکستگی هم در فیلم رادیولوژی دیده شوند.

بیمار در حین عکس برداری باید اندامش را کاملا بیحرکت نگه دارد تا تصویر واضحی از آن تهیه شود. همچنین باید تمام اشیاء فلزی مانند انگشتر یا ساعت از اندام دور شود تا تصویر آنها بر روی تصویر استخوان نیفتد.

تشخیص شکستگی استخوان با رادیوگرافی همیشه ساده نیست

گاهی اوقات برای بررسی بیشتر استخوان، نیاز به انجام تصاویر رادیولوژی از اندام در زوایای دیگر وجود دارد که معمول ترین آنها عکس برداری با زاویه مایل از اندام است.

همچنین بخوانید : علائم و درمان آسیب های عصب میانی (مدیان) چگونه است

بطور مثال برای دیدن بهتر استخوان اسکافویید یا سر استخوان رادیوس ( زند زبرین) از تصاویر مایل استفاده میشود. البته امروزه با در دسترس بودن سی تی اسکن که تصاویر بسیار دقیق تری از شکستگی بدست میدهد از تصاویر مایل کمتر استفاده میشود.

گاهی اوقات ممکن است جابجایی قطعات شکسته شده آنقدر کم باشد که در رادیوگرافی یده نشود. در این موارد اگر دو هفته بعد از آسیب، رادیوگرافی مجدد تهیه شود ممکن اس خط شکستگی دیده شود. این وضعیت بخصوص در شکستگی های استخوان اسکافویید دیده میشود.

گاهی اوقات تشخیص شکستگی بسیار مشکل میشود. بطور مثال در تصویر رادیولوژی ناحیه آرنج بچه ها خطوط بسیاری دیده میشوند که شبیه خط شکستگی بوده و ممکن است با آن اشتباه شوند.

در این موارد ممکن است پزشک معالج از هر دو آرنج رادیوگرافی تهیه کرده و با مقایسه آنها به خطوط طبیعی و غیر طبیعی پی ببرد.

نکته بسیار مهم اینست که تهیه یک رادیوگرافی بد بسیار بدتر از نداشتن رادیوگرافی است. یک رادیوگرافی بد نه تنها ممکن است شکستگی را نشان ندهد بلکه یک احساس اطمینان کاذب را در پزشک و بیمار بوجود میاورد که همه چیز خوب است و مشکلی وجود ندارد.

پزشک در یک تصویر رادیوگرافی به چه نکاتی توجه میکند

وقتی در یک تصویر رادیولوژی شکستگی استخوان دیده میشود تازه اول کار است. پزشک فیلم را با دقت بسیار بررسی میکند تا متوجه شود که

آیا شکستگی یک شکستگی معمولی است یا شکستگی استرسی یا شکستگی پاتولوژیک است

آیا قطعات شکستگی جابجا شده اند و اگر شده اند در چه جهتی

آیا شکستگی جدید است یا از آن مدتی گذشته است

آیا آسیبی به استخوان های دیگر یا مفاصل نزدیک شکستگی هم وارد شده است یا خیر

در تهیه و بررسی تصاویر رادیولوژی باید به نکات زیر توجه کرد

در بررسی هر استخوان باید تمام مفاصل اطراف استخوان مذکور در فیلم رادیولوژی تهیه شده دیده شوند. بطور مثال اگر از ناحیه ساعد رادیوگرافی انجام میشود باید مفاصل زانو و مچ پا هم در تصویر رادیولوژی دیده شوند.

در بیماری که به هر دلیلی همکاری لازم را برای اخذ تاریخچه نمیدهد ( مثلا در بیماری که بیهوش شده است) باید از ناحیه لگن، گردن و قفسه سینه هم رادیوگرافی به عمل آید. بسیاری از آسیب ها در این مکان ها ممکن است در هنگام معاینه علامت خاصی نداشته باشند و اگر از محل رادیوگرافی به عمل نیاید امکان پنهان ماندن و تشخیص ندادن آنها وجود دارد.

اگر در تصاویر رادیولوژی شکستگی یک استخوان پاشنه دیده میشود باید از استخوان پاشنه دیگر و از ستون مهره هم رادیوگرافی به عمل آید چون احتمال شکستگی در این مکان ها بالا است.

اگر در تصویر رادیولوژی تهیه شده، شکستگی استخوان کشکک دیده شود باید برای کشف دررفتگی احتمالی مفصل ران از ناحیه لگن هم عکس برداری انجام شود. برعکس این مطلب هم صادق است.

در افراد مسنی که بدنبال زمین خوردن دچار درد لگن میشوند باید تصویر رادیولوژی لگن را برای کشف شکستگی های گردن استخوان ران و ناحیه پوبیس، بدقت بررسی کرد. بسیاری از این شکستگی ها در ابتدا با جابجایی اندکی همراه هستند و تشخیص آنها ممکن است بسیار مشکل باشد.

در افراد مسنی که بدنبال ضربه دچار درد شانه میشوند باید به شکستگی های گردن استخوان بازو و دررفتگی های خلفی مفصل شانه بسیار دقت کرد. گاهی اوقات تشخیص این آسیب ها بسیار مشکل میشود.

همچنین بخوانید : آب درمانی چه کمکی به کاهش درد اندام میکند

در اغلب بیماران حادثه دیده بجز رادیوگرافی ساده نیاز به استفاده از دیگر روش های تصویر برداری وجود ندارد ولی در موارد خاصی برای بدست آوردن اطلاعات تکمیلی نیاز به استفاده از این روش ها وجود دارد که عبارتند از

اسکن رادیوایزوتوپ

در اسکن رادیوایزوتوپ ابتدا یک ماده رادیواکتیو که معمولا تکنیسیم دیفسفونات ۹۹ است به بیمار تزریق میشود. در صورت وجود شکستگی، این ماده در ناحیه شکسته شده بیش از دیگر نواحی جذب میشود. سپس با استفاده از دوربین های بخصوصی از بیمار تصویربرداری شده و اشعه گامای ساطع شده از ماده رادیواکتیو بر روی فیلم ثبت میشود.

نواحی با جذب بیشتر، اشعه بیشتری از خود ساطع کرده و بر روی فیلم مشخص میشوند. از این روش بیشتر در مواردی که وجود شکستگی مورد شک است استفاده میشود مانند احتمال وجود شکستگی اسکافوئید و یا شکستگی استرسی.

در موارد شک به شکستگی های بدون جابجایی، شکستگی های ستون مهره، شکستگی های متعدد در اندام ها استفاده از اسکن رادیوایزوتوپ ممکن است بسیار کمک کننده باشد.

سی تی اسکن

از این روش بیشتر برای بررسی شکل شکستگی ها بخصوص در مناطقی که استخوان شکل سه بعدی پیچیده ای دارد استفاده میشود مانند ستون مهره و استخوان لگن. گاهی اوقات ممکن است شکستگی در رادیوگرافی ساده دیده نشود ولی سی تی اسکن بتواند آنرا مشخص کند.

همچنین بخوانید : شوک ویو تراپی چیست

شکستگی استخوان ساکروم که در این سی تی اسکن دیده میشود ممکن است در رادیوگرافی ساده قابل مشاهده نباشد

ام ار آی

از این روش تصویر برداری بیشتر برای دیدن بافت نرم یعنی بافت های غیر استخوانی استفاده میشود. این بافت ها ممکن است در حین شکستگی آسیب دیده باشند و گاهی اهمیت آسیب بافت نرم از اهمیت خود شکستگی بیشتر است.

مثلا در شکستگی های ستون مهره بسیار مهم است که پزشک معالج از سلامتی نخاع اطمینان حاصل کند. ام آر آی میتواند آسیب های اعصاب نخاع را بخوبی نشان دهد.

ام آر آی در بررسی شکستگی های بدون جابجایی و در بررسی ضایعات رباط، منیسک و دیسک بین مهره ای بسیار کمک کننده است.

آنژیوگرافی

در مواردی که پزشک معالج به وجود آسیب های شدید عروقی شک کند استفاده از آنژیوگرافی میتواند به تشخیص قطعی این آسیب ها کمک فراوانی بکند.

در این روش تصویر برداری ماده شیمیایی خاصی در خون بیمار تزریق شده و سپس از محل مورد نظر عکس برداری میشود. ماده مذکور موجب دیده شدن خون و در نتیجه دیده شدن رگ خونی در تصویر رادیولوژی میشود.