نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”
سلام. من برای درمان دررفتگی مادرزادی لگن نیاز به جراحی دارم ولی نمیدانم بعد از آن چه موقع میتوانم راه بروم و دوره نقاهت جراحی من چه اندازه است. لطفا در این مورد برای من توضیح بدهید.
سلام. دررفتگی مادرزادی لگن بیماری است که قبل از تولد وجود داشته است و در آن به علت تشکیل ناقص مفصل ران سر استخوان ران خارج از حفره استابولوم لگن قرار دارد. مشکل اصلی که این بیماری بوجود میاورد لنگش و درد لگن است. درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران بعد از سن یکسالگی همیشه عمل جراحی است. این جراحی هرچه زودتر انجام شود نتایج بهتری بدنبال دارد. پس در سنین نوزادی و قبل از شش ماهگی در بسیاری از موارد به راحتی قابل درمان است و نتایج عالی دارد ولی در سن بالای یکسالگی بدون جراحی قابل درمان نیست.
در سنین بزرگسالی انواع مختلفی از جراحی برای درمان این بیماری وجود دارد که هر کدام از آنها طول درمان و دوران نقاهت متفاوتی دارند. دو نوع از جراحی از بقیه رایج تر هستند.
در مواردی که دررفتگی بصورت ناقص باشد و مفصل ران هنوز خرابی وسیعی پیدا نکرده است میتوان به کمک جراحی استئوتومی شکل حفره استابولوم را تغییر داد. با کمک این جراحی درد بیمار از بین میرود و احتمال بروز آرتروز و سائیدگی در مفصل کم میشود.
در این جراحی استخوان لگن در چند محل برش داده میشود و جابجا میشود و در وضعیت جدید با پیچ محکم میشود. در این وضعیت استخوان نیاز به چند ماه زمان دارد تا جوش بخورد و محکم شود. در این مدت نباید فشار زیادی به مفصل وارد شود. معمولا سه ماه زمان برای محکم شدن استخوان در وضعیت جدید لازم است. پس بعد از جراحی استئوتومی لگن به بیمار توصیه میشود به مدت سه ماه با واکر یا دو عصای زیر بغل راه برود و موقع راه رفتن پای طرف جراحی شده را روی زمین فشار ندهد. بیمار پس از سه ماه میتواند بدون واکر و کمک راه برود.
نوع دیگر از جراحی که در درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران بکار برده میشود جراحی تعویض مفصل ران است. در این نوع از جراحی کل مفصل ران از بدن برداشته شده و با یک مفصل مصنوعی جایگزین میشود. در این موارد هم بسته به شدت دررفتگی انواع مختلفی از جراحی های تعویض مفصل ران انجام میشود.
اگر شدت جابجایی دررفتگی کم باشد جراحی تعویض مفصل راحت تر انجام میشود و بیمار میتواند بلافاصله بعد از جراحی با کمک واکر و یا دو عصای زیر بغل راه برود و پای جراحی شده را هم بر روی زمین فشار بدهد. معمولا بعد از چند هفته میتواند عصا را کنار بگذارد و بدون کمک راه برود. البته در این بیماران به علت ضعف عضلات لگن بعد از جراحی تا مدتی لنگش وجود دارد.
در این موارد نرمش های خاصی به بیمار آموزش داده میشود تا بعد از جراحی آنها را انجام دهد. با کمک این نرمش ها بتدریج عضلات لگن قویتر میشوند و با قویتر شدن این عضلات لنگش کمتر میشود.
در انواعی از دررفتگی مادرزادی لگن که میزان جابجایی مفصل زیاد است و سر استخوان ران در بیرون از حفره استابولوم خیلی جابجا شده است جراحی تعویض مفصل ران قدری مشکل تر است. در این بیماران جراح برای اینکه بتواند مفصل دررفته را در محل درست خود قرار بدهد هم تعویض مفصل و هم استئوتومی استخوان ران را در حین جراحی انجام میدهد. این وضعیت قطعا جراحی را مشکل تر و پیچیده تر کرده و طول دروان نقاهت را افزایش میدهد.
استئوتومی به معنای برش استخوان است و استخوان بعد از برش و جابجایی باید در محل جدید جوش بخورد و این جوش خوردن نیاز به زمان دارد. در این مدت زمان بیمار باید از اعمال فشار زیاد به مفصل مصنوعی جلوگیری کند.
برحسب نوع استئوتومی و محل انجام آن طول دروه نقاهت متفاوت است. در این مدت بیمار باید با واکر یا دو عصای زیر بغل راه برود و از اعمال فشار زیاد به پای جراحی شده خودداری کند. این مدت میتواند از دو سه ماه تا هفت هشت ماه متغیر باشد.
در این مدت و بعد از آن نرمش های طبی که بیمار انجام میدهد عضلات لگن و ران را قویتر کرده و راه رفتن بیمار را بهتر میکنند.