سوالات متداول- مچ پا

حدودا ۴۵ روز پیش پای پسر ۱۰ ساله ام کشیده شده و پیچ خورد. از روی عکس ابتدا دستور گچ گرفتن به مدت ۱۵ روز داده شد پس از سه روز یکی از متخصصین ارتوپد دستور باز کردن گچ را صادر کرد ولی بعلت درد مجددا به دکتر ارتوپد دیگری مراجعه کردیم نظرش کشیدگی رباط های مچ پا بود و سفارش به بستن مچ بند طبی کرد ولی کماکان پس از ۴۵ روز باز پایش درد می کند خواهشمند است مرا راهنمایی کنید آیا کشیدگی رباط واقعا طول درمان زیادی دارد یا نیاز به گچ یا مداوای دیگری است.

کشیدگی رباط مچ پا وقتی ایجاد میشود که پا در حین راه رفتن پیچ میخورد. این پیچ خوردگی موجب میگردد تا رباط های جانبی در اطراف مچ پا بخصوص در قسمت خارجی آن تحت کشش بیش از حد تحملش قرار گیرد. در این حال تارهای تشکیل دهنده رباط پاره میشوند. این پاره شدن تارها و فیبرهای میکروسکوپی تشکیل دهنده رباط درجات و شدت های متفاوتی دارد. گاهی اوقات این پارگی ها کم و خفیف بوده و در مواردی ممکن است تمام رباط بطور کامل پاره شود.

وقتی که شدت کشیدگی و پارگی رباط مچ پا کم است میتوان آن را با مچ بند بست و با همین روش درمان کرد ولی در مواردی که شدت کشیدگی زیاد است ترجیح داده میشود که مچ پا به مدت سه هفته به توسط گچ گیری بیحرکت شود.

تشخیص شدت کشیدگی رباط به توسط پزشک معالج و با تکیه بر معاینه و روش های تصویربرداری صورت میگیرد.

متاسفانه بسیاری فکر میکنند درمان کشیدگی و پیچ خوردگی مچ پا به همین چند هفته بستن خلاصه میشود ولی اینطور نیست. کشیدگی مچ پا بیماری سمجی است که اگر بدرستی درمان نشود تا مدتها بیمار را آزار میدهد.

بعد از اتمام درمان سه هفته ای حال چه با مچ بند و چه با گچ گیری بیمار باید تا مدتها نرمش های مخصوصی را انجام دهد که هدف از آنها افزایش قابلیت انعطاف پذیری مفصل و افزایش قدرت عضلات ساق است. اگر این نرمش ها به درستی انجام نشوند پیچ خوردگی مچ پا ممکن است بطور مکرری عود کند.

در صورت باقی ماندن درد مچ پا بیمار باید بررسی شود تا وجود آسیب های همراه مانند آسیب های غضروفی و یا وجود ناپایداری در رباط های مچ پا ارزیابی شوند. در صورت وجود این آسیب ها ممکن است بیمار نیاز به عمل جراحی داشته باشد.

بنده مدت ۱۵ سال است که به ورزش کوهنوردی مشغول هستم. بعد از تعطیلات نوروز درد مرموزی در داخل مچ پایم احساس کردم. ابتدا در عکس رادیولوژی و بعد آزمایش همه چیز عادی بود. اما در عکس ام آر آی MRI مشخص شد دو تا از رباطهای مچ پایم پاره شده است. می خواهم بدانم در این موارد بجز عمل جراحی راه دیگری برای بهبود و شروع دوباره ورزش وجود دارد؟

در صورتی که پارگی رباط های مچ پا منجر به ناپایداری شدید در ناحیه مچ شود ممکن است نیاز به عمل جراحی به منظور بازساری رباط های پاره شده وجود داشته باشد.

رباط های جانبی در مچ پا نقش مهار کننده و پایدارکننده را دارند و اختلال در کارکرد این رباط ها نه تنها میتواند موجب ناپایداری مچ شود، ایجاد درد هم میکند. در این موارد ابتدا به بیمار توصیه میشود تا با انجام نرمش های مچ پا عضلات ساق و مچ را تقویت کند. در بسیاری موارد با تقویت عضلات ساق، تاندون هایی که از اطراف مچ عبور میکنند عملا کار رباط ها را انجام داده و مچ پا را به اندازه کافی پایدار میکنند. همچنین به بیمار توصیه میشود تا در هنگام انجام فعالیت های ورزش از پوتین استفاده کند تا اطراف مچ پا را محکم گرفته و از حرکات ناخواسته آن جلوگیری کند.

در مواردی که علیرغم اقدامات ذکر شده درد و ناپایداری مچ پا همچنان باقی ماند ممکن است عمل جراحی بازسازی رباط های جانبی مچ پا بتواند به بیمار کمک کند.

 من در سن ۸ سالی دچار ضعف عضلانی ساق پا شدم به مرور زمان در نوجوانی با ورزش بهبود یافته حتی به سربازی رفتم ولی دوباره این ضعف بیشتر شده است البته قبلا پای چپم بهتر از پای راستم بود ولی الان افتادگی پای چپ بیشتر از پای راست است. به انواع دکترهای مغز و اعصاب و ارتوپد رفتم ولی نتیجه نگرفتم. مدتی است یک رگ از ساق پای چپ من کشیده می شود در سایت شما به عصب پرونئال اشاره کردید سوال من است که آیا افتادگی مچ پاهای من از این عصب می باشد.

افتادگی مچ پا علل متفاوتی دارد ولی از شایعترین علل آن بیماری ها و آسیب های عصب پرونئال است. عصب پرونئال شاخه ای از عصب سیاتیک است که به عضلات بالا آورنده مچ و انگشتان پا رفته و موجب انقباض و حرکت آنها میشود. در صورتی که این عصب فلج شود عضلات ذکر شده هم فلج شده و در نتیجه مچ پا دچار افتادگی میشود.

یکی از بیماری هایی که در آن این عصب دچار مشکل میشود بیماری شارکو ماری توث است. این یک بیماری ژنتیکی است که میتواند موجب فلج عضلات ساق و کف پا و بدنبال آن تغییر شکل کف پا و افتادگی مچ پا شود. بیماری شارکو ماری توث معمولا در پسران و در سنین ۱۰-۵ سالگی شروع میشود. معمولا دوطرفه است و میتواند زمینه ارثی هم داشته باشد. این بیماری سیر پیشرفت کندی دارد و پیشرفت آن میتواند در هر سنی متوقف گردد.

عصب پرونئال میتواند به علت آسیب هایی که به عصب سیاتیک در ناحیه لگن وارد میشود و یا به علت فتق دیسک بین مهره ای و یا بیماری ها و تومورهای نخاع و ستون فقرات هم دچار آسیب و فلجی شود.

پزشک ارتوپد میتواند علت افتادگی مچ را با استفاده از بررسی های پاراکلینیکی مانند نوار عصبی و با استفاده از روش های تصویربرداری ارزیابی کرده و درمان متناسب با آن را انجام دهد.

 بیست سال دارم. درحین حرکات ژیمناستیک پای راستم به سمت داخل پیچ خورد و ورم بزرگی کرد. بعد مدت یک ماه گذشت و دوباره پیچ خورد. ارتوپد عامل رو آسیب رباط شناسایی کرده و پام در گچ است. آیا بعد تکمیل دوره گچ به فیزیوتراپی نیاز هست یا نه؟ پام مثه سابق می شود یا نه؟

درمان آسیب رباط بدنبال پیچ خوردگی مچ پا بدون فیزیوتراپی ناقص است. البته منظور از فیزیوتراپی در اینجا استفاده از چند دستگاه برای گرم کردن و یا تحریک الکتریکی و یا استفاده از لیزر یا اولتراسوند نیست.

پیچ خوردگی و کشیدگی مج پا بر اثر آسیب رباط های جانبی که در سمت خارجی مچ پا قرار دارند ایجاد میشود. در این آسیب، رباط دچار پارگی های میکروسکوپی و یا پارگی های واضح شده و این امر مچ پا را بسیار دردناک و متورم میکند. درمان ناقص این آسیب میتواند موجب ناپایداری مچ پا و درد مزمن و عود کننده در این ناحیه میشود.

درمان آسیب رباط مچ پا بدنبال کشیدگی و پیچ خوردن در بسیاری از موارد با استفاده از گچ گیری انجام میشود. گچ گیری به منظور بیحرکت کردن مچ پا صورت میگیرد و این بیحرکتی میتواند موجب التیام و ترمیم رباط آسیب دیده شود. با این حال درمان فقط محدود به مدتی بیحرکتی نیست. پس از چند هفته بیحرکتی بیمار باید با انجام نرمش های طبی خاص، عضلات ساق پا را تقویت کرده و قابلیت انعطاف مفصل مچ پا را افزایش دهد. این نرمش ها میتوانند تحت نظر پزشک معالج یا فیزیوتراپ انجام شوند ولی مسئول انجام این حرکات خود بیمار است که باید آنها را به درستی یاد گرفته و در منزل انجام دهد.

در صورتی که درمان پیچ خوردگی مچ پا به درستی انجام شود اکثر قریب به اتفاق بیماران بهبودی کامل میابند.

 آیا کسی که قوزک داخلی پاش شکسته بعد از یک ماه می تونه بدون عصا راه بره؟ اگر راه بره احساس درد هم داره یا نه؟

شکستگی قوزک داخلی برای جوش خوردن به حداقل شش هفته زمان نیاز دارد. این شکستگی ها را در صورتیکه بدون جابجایی باشند میتوان با گچ گیری درمان کرد ولی وقتی با جابجایی باشند نیاز به عمل جراحی دارند.

عمل جراحی این شکستگی ها معمولا بصورت جااندازی باز و استفاده از پیچ و پین است. بعد از جراحی، مچ و ساق بیمار به مدت چند روز در یک آتل کوتاه گذاشته میشود تا درد و تورم مچ و کف پا کاهش یابد. بعد از چند روز آتل خارج شده و بیمار حرکات مچ پای خود را شروع میکند. در این زمان وی میتواند با کمک عصا راه برود ولی نباید در حین ایستادن و راه رفتن کف پای خود را بر روی زمین فشار داده و نباید وزن خود را بر روی پای آسیب دیده بیندازد. همچنین بیمار تا چند هفته نباید پای خود را به مدت طولانی به پایین آویزان کمک وگرنه ورم میکند.

پس از گذشت حدود یک ماه و نیم پزشک معالج از مچ پای بیمار رادیوگرافی به عمل میاورد. در صورتیکه در عکس رادیوگرافی جوش خوردگی شکستگی قوزک داخلی دیده شود به بیمار اجازه داده میشود که در حین ایستادن و راه رفتن پای خود را بر روی زمین فشار دهد. بیمار تا یکی دو هفته دیگر همچنان با عصا راه میرود ولی بتدریج آن را کنار میگذارد.

اگر قبل از اینکه شکستگی بطور کامل جوش بخورد بیمار با پای شکسته بدون عصا راه برود مچ پای وی دردناک شده و ممکن است شکستگی وی جابجا شود.

 هشت سال قبل از آسانسور سقوط کردم که بر اثر آن شکستگی در مچ و پاشنه و متاتارس پنجم پای راستم ایجاد شد و دو بار جراحی شدم ولی  متاسفانه پاشنه پای من دچار تغییر شکل شد و درد شدید در قسمت مچ پا بوجود آمد. دکتر گفتند که باید مچ پا خشک شود ولی من قبول نکردم. آیا آرتروز مچ پا درمان قطعی دارد.

تغییر شکل شدید سطح هر مفصلی اگر شدید باشد میتواند موجب آرتروز و ساییدگی شود. این ساییدگی به علت حرکت سطوح مفصلی بر روی یکدیگر بوجود میاید. ساییدگی ایجاد درد و تورم و محدودیت حرکتی کرده و با شدت گرفتن این علائم بیمار نیاز به درمان دارد. در ابتدا که علائم بیمار کم است میتوان درد وی را با استفاده از اقداماتی مانند کاهش فعالیت های بدنی، گرم کردن محل درد و استفاده از داروهای ضد التهابی کاهش داد ولی آرتروز یک بیماری پیشرونده است.

با  شدت گرفتن آرتروز بیمار نیاز به عمل جراحی پیدا میکند. وقتی آرتروز مچ پا بسیار شدید شده و به درمان های طبی جواب نمیدهد بهترین جراحی برای آن آرترودز Arthrodesis یا فیوژن یا خشک کردن مفصل است. در این نوع عمل جراحی دو استخوانی را که سطح مفصلی آنها تخریب شده و سایش آنها بر روی یکدیگر موجب درد میشود به یکدیگر متصل میکنند تا دیگر حرکتی در بین آنها وجود نداشته باشد.

این عمل جراحی گرچه درد را از بین میبرد ولی حرکات مچ پا را هم تا حدود زیادی محدود میکند.

عمل جراحی دیگری که میتوان به این بیماران توصیه کرد تعویض مفصل مچ پا است. در این نوع از عمل جراحی سطوح مفصلی برداشته شده و با سطوح مصنوعی جایگزین میشوند که معمولا از جنس فلز هستند. این نوع عمل جراحی درد بیمار را از بین برده وحرکات مچ پای بیمار را هم حفظ میکند. البته موفقیت عمل جراحی تعویض مفصل مچ پا به اندازه موفقیت عمل جراحی تعویض مفصل ران یا زانو نیست.

پزشک معالج با در نظر گرفتن شرایط بیمار بهترین نوع درمان را به وی پیشنهاد میکند.

 حدوداً ۲-۳ ساله بودم که پای راستم مشکل پیدا کرد، فکر می کنم از فلج اطفال بوده. از وقتی یادم میاد رو پنجه راه میرفتم بعد که بزرگتر شدم روی یه طرف پام راه رفتم که باعث شده گودی پام بیشتر بشه و اینکه چون فشار بیشتر رو پای چپم بوده پای راستم عضلات ضعیف و کم قدرتی داره از لگن تا پاشنه.

الان ۲۸ سالمه یه دوره فیزیوتراپی رفتم احساس می کنم کمی بهتر شدم ولی کوتاهی تاندون آشیل تغییری نکرده. در واقع مشکل اصلی من هم کوتاهی حدود دو سانته و هم اینکه مچ پام یه حالت لقی پیدا کرده و انعطافشم به سمت پایینه. وقتی پامو دراز می کنم از قسمت مچ به سمت (داخل) بالا نمیاد منظورم اینه که انعطاف به سمت داخل نداره. می خواستم بدونم اگه فیزیوتراپی رو ادامه بدم بدون عمل جراحی بهبودی کامل حاصل میشه؟

بیماری پولیومیلیت یا فلج اطفال میتواند موجب تغییر شکل در مچ و کف پا شود. در این بیماری به علت آسیبی که در زمان کودکی به سلول های عصبی نخاع وارد میشود عضلات اندام تحتانی ضعیف و لاغر و کوتاه شده و بدنبال آن تغییر شکل های متعددی در استخوان ها و مفاصل بوجود میاید.

درمان تغییر شکل های ناشی از این بیماری تا حد زیادی بسته به نوع و شدت آنها متفاوت است.

در کف پای این بیماران تغییر شکل معمولا بصورت افزایش قوس کف پایی و جمع شدن انگشتان پا بخصوص شست پا است. مچ پای این بیماران ممکن است به سمت پایین حرکت کرده و موجب افتادگی به سمت پایین شود که به آن اکواینوس میگویند. بیمار ممکن است توانایی حرکت مچ پا به بالا یا طرفین را از دست داده باشد.

در مواردی که این تغییر شکل ها اندک باشد ممکن است بتوان تا حدی آنها را با فیزیوتراپی کمتر کرد. انجام نرمش های کششی توسط بیمار و با نظارت فیزیوتراپ ممکن است بتواند تا حدی افتادگی مچ پا را کم کند. البته هرچه سن بیما بالاتر میرود تاثیر فیزیوتراپی کمتر میشود. در سن ۲۸ سالگی فیزیوتراپی تاثیر چندانی ندارد.

درمان اصلی این بیماران عمل جراحی بلند کردن تاندون آشیل است. در این عمل جراحی پزشک ارتوپد شکاف هایی در تاندون آشیل در پشت مچ پا داده و به این وسیله مانع عمده بالا آمدن مچ پا را برطرف میکند. گاهی اوقات به علت ازمان بیماری تغییر شکل هایی در استخوان و مفاصل مچ پا هم بوجود آمده است. در این موارد برای درمان تغییر شکل مچ و کف پا باید بر روی استخوان ها عمل جراحی استئوتومی انجام گیرد.

 من ۳۰ سال دارم. بیست روز پیش بدلیل در رفتگی مج پای راست و شکستگی قوزک پا مورد عمل جراحی قرار گرفتم. بعد از ۴ روز پامو گچ گرفتن. توی عکس رادیولوژی دو تا نوار فلزی با ۵ پیج در هر طرف دیده میشه. بعضی روزها سر انگشتای پام گزگز میکنه و تنگ بودن شدید گچ رو احساس میکنم. از کجا بفهمم که پام داره درست جوش میخوره؟  

در مواردی که شکستگی مچ پا با جابجایی قطعات شکسته شده همراه است بیمار نیاز به عمل جراحی دارد. در این عمل جراحی جااندازی باز قطعات شکسته شده صورت گرفته و سپس این قطعات با استفاده از پیچ و پلاک به یکدیگر متصل میشوند. در انتهای جراحی مچ پا و ساق در یک آتل گذاشته میشود. هدف از این آتل کاهش درد و تورم مچ پا است. بعد از چند روز این آتل برداشته شده و بیمار تشویق میشود تا مچ پای خود را حرکت دهد.

گچ گرفتن پا بعد از جراحی نه تنها به درمان بیمار کمک نمیکند بلکه موجب محدود شدن حرکات مچ پای وی میگردد. به همین خاطر توصیه به انجام آن نمیشود. گزگز انگشتان پا میتواند به علت فشار گچ به پای متورم باشد. فشار گچ میتواند موجب کاهش جریان خون اندام و بدنبال آن اختلال عصبی و گزگز شود. در این موارد در اسرع وقت باید گچ خارج شود.

بعد از جراحی بیمار در فواصل مشخص به توسط پزشک ارتوپد معاینه میشود. پزشک با استفاده از معاینه و در صورت لزوم رادیوگرافی مچ پا از روند مطلوب درمان و جوش خوردن شکستگی مطلع شده  آنرا به اطلاع بیمار میرساند.

 پدرم آنسفالیت دارد و ۲ هفته است که بر روی تخت خوابیده است. خواهشمندم چند نوع حرکت ورزشی که برای جلوگیری از لخته شدن خون در پا است را برای من کامل توضیح دهید.  

 در افرادی که مدت زیادی بیحرکت میمانند احتمال لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق وجود دارد. اهمیت این عارضه در این است که ممکن است لخته ها به سوی قلب و ریه حرکت کرده و در آنجا موجب اختلالات شدید همودینامیک شده که منجر به مرگ بیمار شود. این عارض در سنین بالا بیش از جوانان است و بعد از اعمال جراحی و شکستگی های لگن و اندام تحتانی بیشتر است.

مهمترین اقداماتی که برای پیشگیری از بروز این عارض انجام میشود تجویز داروهایی است که خون را رقیق کرده و مانع از لخته شدن آن میشود. استفاده از باند کشی یا جوراب واریس یا دستگاه های پنوماتیک طبی در اطراف ساق هم کمک کننده است.

یکی از اقدامان خوب و مهمی که خود بیمار برای کمک به پیشگیری از این عارضه میتواند انجام دهد حرکت دادن مکرر مچ پا است. این حرکات موجب میشوند تا عضلات ساق مکرر منقبض شوند و این انقباض خون را در وریدهای ساق به سمت بالا و به طرف قلب هل میدهد. این روند موجب میشود تا خون در ورید های ساق به حالت سکون درنیاید. سکون و بیحرکتی خون در وریدهای ساق از علل مهم لخته شدن آن است و اگر بتوانیم به هر وسیله ای این خون را به جریان درآوریم احتمال بروز لخته کاهش میابد.

بهترین حرکت برای پیشگیری از این عارضه بالا و پایین آوردن مچ پا است. این نرمش باید هر دقیقه پنج بار انجام شود. به این صورت که بیمار هر پنج دقیقه شصت مرتبه مچ هر دو پای خود را تا آنجا که میتواند به سمت بالا و سپس پایین حرکت میدهد. خم و راست کردن زانو هم در صورت امکان مفید است.

 مادر من ده روز پیش در اثر زمین خوردگی دچار شکستگی قوزک پا شد که دکتر آن را گچ گرفت امروز که عکس گرفته و به دکتر نشان داده است دکتر گفته بهتر شده و باید با آن پا راه بروی. آیا این درست است که با پای گچ گرفته راه برود؟ در ضمن ایشان ۶۷ ساله هستند.

در مواردی که شکستگی های قوزک در مچ پا بدون جابجایی باشند ممکن است درمان آنها با استفاده از گچ گیری انجام شود. جوش خوردن این شکستگی ها بطور معمول حدود شش هفته طول میکشد. در این مدت بیمار باید از گذاشتن وزن بر روی کف پا اجتناب کند. وزن گذاشتن روی پا میتواند موجب جابجا شدن شکستگی شده و مشکلات زیادی را برای بیمار بوجود آورد.

البته در این مدت راه رفتن بیمار منعی ندارد. بیمار در این مدت با استفاده از واکر یا دو عصای زیر بغل راه میرود. افراد مسن که تعادل و قدرت عضلانی کمتری دارند بهتر است از واکر استفاده کنند و جوانتر ها میتوانند با دو عصای زیر بغل راه بروند. در حین راه رفتن بیمار باید وزن را بر روی پای سالم بگذارد. به سخن دیگر با یک پا راه برود. دقت در این امر که در هنگام راه رفتن وزن بدن بر روی کف پای طرف آسیب دیده نیفتد الزامی است.

بیمار باید دقت کند که پایش مدت طولانی به سمت پایین آویزان نباشد. آویزان ماندن پا به مدت طولانی به سمت پایین میتواند موجب ورم پا شود. در صورت متورم شدن پا بیمار باید دراز کشیده و مچ پای خود را حدود ۱۵ دقیقه بالا نگه دارد تا ورم فروکش کند.