نوبت دهی

چرا دست من سرد است. بیماری رینود

دست و انگشتان دست بعضی افراد همیشه سرد است حتی در هوای خوب. گاهی اوقات این سردی همراه با درد انگشتان هم میشود. این افراد همیشه سعی میکنند برای برداشتن اشیاء سرد از فریزر دستکش دست کنند.

گاهی اوقات رنگ انگشتان دست این افراد در هوای سرد کبود یا قرمز میشود. در بعضی از این افراد زخم های دست هم دیرتر خوب میشوند. علت اغلب این ناراحتی ها اختلال در جریان خون دست است.

گرمای دست انسان به علت جریان یافتن خون گرم در آن تامین میشود. خون شریانی به توسط دو سرخرگ به نام های رادیال و اولنار از ساعد به مچ دست و سپس به کف دست و انگشتان میرود. نبض شریان های رادیال و اولنار را میتوان در مچ دست احساس کرد.

در دیواره و جدار تمام شریان های بدن عضلاتی وجود دارد که با انقباض خود میتوانند قطر داخلی آن ها را کم و زیاد کنند. این عضلات تحت کنترل سیستم عصبی سمپاتیک قرار دارند.

بدن انسان با کنترل این عضلات میتواند مقدار خونی را که به هر اندام و هر عضو بدن میرساند تنظیم کند. درست مانند شیر آبی که مقدار آب جریان یافته در لوله هار ا کنترل میکند. شریان های دست هم از این قاعد مستثنی نیستند.

 شبکه عروقی دست و انگشتان
شبکه عروقی دست و انگشتان

در بعضی بیماری ها انقباض عضلاتی که در جدار شریان های دست هستند یا بیش از حد است و یا طولانی تر از حد لازم باقی میماند. به انقباض عضلات عروق وازوکنستریکشن Vasoconstriction میگویند.

در افراد مبتلا به این بیماری ها وقتی دست در مجاورت سرما قرار میگیرد سیستم سمپاتیک تحریک شده و موجب انقباض بیش از حد و طولانی شریان های آن میشود.

وقتی خون به حد کافی به دست و انگشتان آن نرسید آنها سرد و رنگ پریده و سفید میشوند. بعد از چند دقیقه اکسیژن موجود در عروق انگشت کم شده و در نتیجه رنگ خون به کبودی زده و رنگ انگشت کبود میشود.

به این تغییر رنگ به کبودی سیانوز Cyanosis میگویند. وقتی جریان خون دوباره به این انگشتان میرسد رنگ آنها قرمز شده و دردناک میشوند. و بعد از مدتی رنگ انگشت دوباره به حد طبیعی میرسد ولی انگشت ورم کرده و گزگز میکند.

وقتیکه این کاهش جریان خون شدیدتر میشود به علت کاهش شدید اکسیژن در بافت های نوک انگشت زخم هایی در آنها ایجاد میشود که خوب ترمیم نمیابند. بتدریج این زخم ها گسترش یافته و ممکن است نوک انگشت کاملا سیاه شده و فرد قسمتی از انگشت خود را از دست بدهد.

پدیده رینود
پدیده رینود
پدیده رینود
پدیده رینود

بیماری های بسیاری وجود دارند که این مشکلات را ایجاد میکنند. معروفترین آنها بیماری رینود Raynaud’s است.

گاهی اوقات انگشتان فرد حساسیت زیادی به سرما داشته ولی مشکل وی فقط همین بوده و بیماری عروقی دیگری ندارد. به این وضعیت بیماری رینود Raynaud’s disease یا رینود اولیه میگویند. بیماری رینود بیشتر در دختران نوجوان و زنان جوان دیده میشود. این بیماری تا حدودی ارثی است.

وقتی که فرد بجز حساسیت زیاد به سرما بیماری های عروقی دیگری هم مانند لوپوس یا اسکلرودرمی یا روماتیسم مفصلی دارد به این وضعیت پدیده رینود Raynaud’s phenomenon یا رینود ثانویه میگویند.

بیماری هایی که موجب رینود ثانویه میشوند در واقع بیماری های مستقلی هستند ولی در آنها حساسیت انگشتان به سرما هم وجود دارد. مهمترین این بیماری ها عبارتند از

  • اسکلرودرمی
  • سندروم شوگرن
  • بیماری برگر یا بورگر
 نکروز و سیاه شدن نوک انگشتان در بیماری رینود
نکروز و سیاه شدن نوک انگشتان در بیماری رینود

درمان پدیده رینود و سرد بودن انگشتان دست چیست

بسیار مهم است که ابتدا به توسط پزشک تشخیص داده شود که آیا مشکل بیمار فقط پدیده رینود است یا مشکلات عروقی دیگری هم وجود دارد. پس از مشخص شدن وضعیت دقیق بیماری بیمار میتواند اقدامات اولیه و مهمی را برای کنترل این وضعیت انجام بدهد مانند

  • رعایت بهداشت دشت و مرطوب نگه داشتن آن با کرم های مرطوب کننده
  • پوشیدن دستکش
  • تنظیم دقیقتر حرارت محیط زندگی
  • بیوفیدبک
  • عدم استفاده از سیگار

 

در درمان پدیده رینود داروهایی هم بکار برده میشود که مهمترین آنها عبارتند از

مشاوره

  • داروهایی که به مهار کننده های مسیر کلسیم Calcium channel blockers معروفند. این داروها بصورت خوراکی یا موضعی مصرف شده و عضلات جدار عروق را شل میکنند
  • داروهای ضد افسردگی Antidepressants هم میتوانند بر روی قطر عروق شریان ها تاثیرگذار باشند
  • داروهای ضد انعقادی یا رقیق کننده خون
  • مهار کننده های فسفودی استرازPhosphodiesterase inhibitors داروهایی مانند ویاگرا یا سیالیس هستند که میتوانند موجب افزایش قطر عروق خونی شوند

روش دیگر تزریق بوتاکس Botox است که معمولا از آن برای رفع چین و چروک های صورت استفاده میشود. این دارو با شل کردن عضلات صورت است که میتواند چین های آن را کاهش دهد پس همین کار را هم میتواند در مورد عضلات عروق دست هم انجام دهد. تزریق این دارو در دست به توسط پزشک متخصص ممکن است بتواند تا چند ماه مشکلات انگشتان دست بیمار را مرتفع کند.

 

عمل جراحی رینود

در صورتی که اقدامات ذکر شده موثر واقع نشوند پزشک اقدام به جراحی میکنند. مهم ترین اقدامات جراحی در درمان پدیده رینود عبارتند از
 

سمپاتکتومی Sympathectomy : نوعی جراحی میکروسکوپی یا میکروسرجری است که اعصاب سمپاتیکی را که به عروق رفته و عضلات جدار آن ها را تحریک میکنند به توسط جراح قطع میشود. قطع این اعصاب را میتوان در کف دست و یا در انگشت انجام داد. با قطع این اعصاب عروق گشادتر میشوند

ترمیم آنوریسم Aneurysm repair : آنوریسم در واقع ضعیف شدن و بدنبال آن گشاد شدن موضعی جدار عروق است. این گشادی موضعی میتواند محلی برای تشکیل لخته شده و سپس این لخته میتواند رگ را مسدود کرده و علائم رینود را ایجاد کند. با قرار دادن استنت Stent در درون آنوریسم و یا برداشت آن پیوند یک رگ سالم به جای آن میتوان مشکل را حل کرد

بای پس عروقی Vascular bypass : در این نوع جراحی شریان دیگری به کنار شریان اصلی که مشکل دارد پیوند زده میشود تا بتواند خون را از یک مسیر فرعی به اندام برساند.