نوبت دهی

پیچ خوردن و رگ به رگ شدن و کشیدگی مچ پا چیست

پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن مفصل مچ پا از جمله شایعترین آسیب های اندام تحتانی است. مفصل مچ پا بیش از هر مفصل دیگر بدن پیچ میخورد و این پیچ خوردگی بیشتر در جوانان و افراد میانسال دیده میشود.

این ضایعه معمولاً در حین ورزش اتفاق میافتد گرچه گاهی در حین راه رفتن روی زمین های ناهموار هم ایجاد میشود.

 پیچ خوردن مچ پا

آناتومی کاربردی مچ پا

ضایعه عمده در پیچ خوردگی مچ پا آسیب لیگامان یا رباط های اطراف مفصل مچ پا است. این لیگامان ها در دو طرف مفصل قرار داشته و مفصل را محکم و سرجای خود نگه میدارند.

لیگامان های مچ پا اجازه میدهند تا استخوان های دو طرف مفصل فقط در جهت های خاصی حرکت کنند و مانع از حرکت و جابجایی استخوان ها در جهات دیگر میشود.

لیگامان ها یا رباط ها بافتهای محکم ولی قابل انعطافی هستند که در موقع حرکت مفصل در جهات خاصی کش میایند و با برگشت وضعیت مفصل به حالت اولیه دوباره به طول اول خود برمیگردند.

وقتی که استخوان های دو طرف مفصل در جهاتی که اجازه حرکت ندارند بیش از حد جابجا شوند ممکن است لیگامان ها تحمل نیروهای وارده را نداشته و پاره شوند. مکانیسم اصلی پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن مچ پا هم همین است.

مهمترین رباط های مچ پا در قسمت داخلی و خارجی آن قرار دارند. آسیب رباط خارجی مچ پا بر اثر انحراف شدید مچ پا به سمت داخل بوجود میاید. این آسیب بسیار شایع تر از آسیب رباط داخلی مچ پا است که بر اثر منحرف شدن و چرخش پا به سمت خارج ایجاد میشود.

برحسب شدت آسیب لیگامان ها، رگ به رگ شدن مچ پا را به سه درجه تقسیم میکنند.

  •  کشیده شدن خفیف لیگامان
  •  پاره شدن نسبی فیبر های لیگامان
  •  پارگی کامل لیگامان

 

تشخیص پیچ خوردگی مچ پا چگونه است

علائم پیچ خوردگی مچ پا شامل درد و تورم در قسمت خارجی مچ پا است. ممکن است کبودی و خونمردگی هم در این ناحیه دیده شود. حرکت دادن مچ پا بخصوص حرکان چرخشی مچ، چه به توسط خود بیمار و چه به توسط پزشک دردناک است.

چون این علائم ممکن است به علت شکستگی مچ پا هم بوجود آید پزشک معالج از مچ پای بیمار رادیوگرافی ساده به عمل آورده و از اینکه شکستگی در ناحیه وجود ندارد مطمئن میشود.

پارگی های شدید لیگامان های مچ پا ممکن است همراه با آسیب غضروف مفصلی سطح بالایی استخوان تالوس باشد به همین علت گاهی اوقات پزشک ارتوپد برای بررسی بیشتر سطح مفصلی استخوان تالوس از ام آر آی استفاده میکند.

پیچ خوردن مچ پا
پارگی رباط های قسمت خارجی مچ پا میتواند در یک یا چند تای آنها ایجاد شود

 

رگ به رگ شدن مچ پا با مکانیسم کشش رباط ها در بچه ها نادر است. بروز علائم شبیه رگ به رگ شدن مچ پا در بچه ها اغلب به علت آسیب صفحات رشد پایین درشت نی و نازک نی است.

آسیب این صفحات رشد ممکن است در رادیوگرافی ساده مچ پا بصورت شکستگی صفحه رشد دیده شود. با این حال در اکثر اوقات آسیب صفحات رشد انتهای پایینی درشت نی و نازک نی آثاری در رادیوگرافی مچ پا از خود نشان نمیدهند.

 

درمان پیچ خوردن ( رگ به رگ شدن و کشیدگی) مچ پا چیست

بعد از پیچ خوردن مچ پا درد و تورم معمولا ۳-۲ روز طول میکشد. درمان رگ به رگ شدن مچ پا معمولا غیر جراحی است.
 

درمان غیر جراحی

زمان بهبودی رگ به رگ شدن مچ پا معمولا ۶-۴ هفته است و تنها کاری که در این مدت باید انجام داد حمایت از مچ پا است. حتی پارگی های کامل لیگامان هم معمولا با مدتی حمایت از مچ پا بهبود میابند. اقداماتی که برای آسیب های نوع یک لازم است عبارتند از :

مشاوره

  •  پای آسیب دیده را به زمین نگذارید
  •  سرد کردن مچ پا با گذاشتن کیسه پلاستیکی حاوی خرده های یخ روزی ۴-۳ بار و هر بار ۳۰-۲۰ دقیقه
  •  پانسمان فشاری روی مچ پا با بانداژ کشی یا مچ بند کشی
  •  بالا نگه داشتن پا بالاتر از سطح قلب در ۴۸ ساعت اول

 

اقداماتی که برای آسیب های نوع دوم انجام میشود مانند اقدامات آسیب های نوع است به علاوه اینکه مچ پا باید مدتی با یک آتل بیحرکت شود. در آسیب های نوع سوم مچ پا باید بمدت ۳-۲ هفته به توسط گچ گیری بیحرکت شود.

بعد از انجام اقدامات فوق لازم است تا با انجام نرمش های طبی خاص زیر نظر متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپ، دامنه حرکات مچ پا را بهبود داد، قدرت عضلات ساق را افزایش داد و مهمتر از همه اینها، نرمش های خاصی را برای افزایش حس درک وضعیت برای مچ پا انجام داد وگرنه احتمال زیادی دارد که بعد از مدتی این پیچ خوردگی دوباره تکرار شود.

در صورتیکه رگ به رگ شدن مچ پا درست تشخیص داده نشده و درمان نشود ممکن است در دراز مدت ایجاد درد مزمن و ناپایداری مچ پا بکند.

 

درمان جراحی پیچ خورگی مچ پا

بندرت نیاز میشود و فقط در مواردی که بعد از ماهها بازبروری، ناپایداری مچ پا باقی میماند انجام میشود. توسط عمل جراحی لیگامان های پاره شده بازسازی میشوند.

 

پیشگیری از رگ به رگ شدن مچ پا

 بهترین روش پیشگیری، حفظ قدرت و بالانس و هماهنگی عضلات ساق و کف پا و قابلیت انعطاف مفصل است. به این نکات باید توجه شود

  •  قبل از انجام هر ورزشی باید خود را با انجام نرمش های کششی مورد نیاز گرم کرد.
  •  روی زمین های صاف راه بروید و بدوید.
  •  کفش مناسب به پا کنید.
  •  وقتی در حین ورزش احساس خستگی و درد در ساق و مچ پا کردید به ورزش ادامه ندهید.

 

اگر قبلا یک بار مچ پای شما رگ به رگ شده است در صورتیکه لیگامان ها به خوبی بهبود نیابند ممکن است رگ به رگ شدن بعدها مکرراً تکرار شود. اگر درد بیش از شش هفته باقی بماند و مچ پای شما ناپایدار باشد وضعیت شما مزمن شده است.
 
در این صورت باید تا مدتی مچ پای خود را از اعمال فشار های نابجا محافظت کرده و با انجام نرمش های لازم انعطاف را به مفصل و قدرت را به عضلات اندام تحتانی خود برگردانید و مهمتر از اینها حس تعادل و بالانس Proprioception را که عموماً بعد از پیچ خوردگی مچ پا مختل میشود بهبود دهید.
 

این اقدامات باید با راهنمایی متخصص ارتوپدی و زیر نظر یک فیزیوتراپ متبحر انجام شوند. در این موارد گاهی اوقات استفاده از کفی خاصی در زیر کفش که قسمت خارجی پاشنه را چند میلیمتر بالاتر بیاورد Lateral heel wedge میتواند مشکلات بیمار را کمتر کند. در صورت عدم بهبودی ممکن است لازم شود تا لیگامان های مچ پا با عمل جراحی بازسازی شوند.

 

پیچ خوردگی مزمن و مکرر مچ پا به چه علت ایجاد میشود

پیچ خوردگی مزمن مچ پا Chronic ankle sprain به مواردی گفته میشود که بعد از گذشت شش هفته از پیچ خوردگی مچ پا، درد همچنان در ناحیه مچ باقی مانده است و پیچ خوردگی مکرر مچ پا Recurrent ankle sprain وقتی است که مچ پا بعد از بهبودی نسبی از آسیب قبلی در ماه ها یا سال های بعد بطور مکرر پیچ میخورد.
 

این دو وضعیت بطور شایعی همراه یکدیگر دیده میشود. در این بیماران معمولا درد و تورم ناشی از پیچ خوردگی مچ پا بطور کامل از بین نرفته و مچ پای بیمار بعدها بطور مکرر پیچ خورده و تورم و درد آن برای چند روز تا چند هفته بیشتر میشود. در بسیاری از مواقع این ماندگاری درد یا تکرار پیچ خوردگی به علت شدت آسیب اولیه است.

 

علت پیچ خوردگی مکرر و مزمن مچ پا چیست

بعد از هر پیچ خوردگی مچ پا تعدادی از رباط های اطراف مچ پا پاره میشوند ولی با درمان مناسب (شامل مدتی بیحرکت کردن مچ پا) معمولا این رباط های پاره شده دوباره بهم متصل شده و جوش میخورند.

گاهی اوقات بخصوص اگر درمان مناسبی برای بیمار انجام نشده باشد رباط ها جوش میخورند ولی در وضعیت نامناسب. به این معنا که بعد از جوش خوردن طول اولیه خود را بدست نمیاورند. بلند شدن طول رباط موجب لق شدن مفصل و افزایش ناپایداری آن و در نتیجه پیچ خوردگی مکرر میشود.

در پیچ خوردگی مکرر مچ پا ممکن است رباط مچ دچار پارگی شدید و کامل شده باشد و یا ممکن است درمان به درستی صورت نگرفته باشد. علت هر چه باشد نتیجه آن ماندگاری درد و ناپایدار شدن مچ پا به علت از بین رفتن قدرت رباط جانبی است.

در این بیماران در اغلب اوقات دو مشکل دیگر هم وجود دارد. یکی این که عضلات ساق که تاندون آنها از اطراف مچ پا عبور کرده و در حفظ پایداری مفصل کمک میکنند ضعیف میشوند و دیگر اینکه بدنبال آسیب اولیه اعصاب حسی اطراف مفصل هم آسیب میبینند.

اعصاب حسی مفصل بطور دائم اطلاعات دقیقی از وضعیت مفصل به مغز ارسال میکنند. این اطلاعات بصورت غیر ارادی در مغز تحلیل شده و سپس مغز با ارسال دستوراتی به عضلات ساق، که آنهم غیر ارادی است موجب میشود تا بدن در هر لحظه موقعیت خود را بر روی مچ پا متعادل نگه دارد.

با آسیب دیدن این اعصاب مغز به درستی نمیداند وضعیت قرار گیری مفصل چیست و نمیتواند دستورات لازم را به عضلات ساق برای حفظ تعادل مچ پا بفرستد. از طرفی عضلات ساق هم ضعیف شده اند. در این شرایط مچ پا نمیتواند تعادل و پایداری خود را در موقع راه رفتن روی زمین های ناهموار حفظ کند و بطور مکرر دچار پیچ خوردگی میشود.

 

پیچ خوردن مزمن و مکرر مچ پا چگونه درمان میشود

اساس درمان پیچ خوردگی مکرر مچ پا بر سه پایه است. کنترل، اجتناب و بازپروری
 

کنترل

منظور از کنترل، کنترل درد است و از راه های زیر عملی میشود

  • سرما درمانی : با استفاده از کیسه پلاستیکی حاوی خرده های یخ که در یک پارچه کلفت پوشیده شده بر روی مچ پا میتوان پا را سرد کرد و سرما میتواند در کاهش درد موثر باشد. این روش بیشتر مناسب زمانی است که مچ پا متورم است.
  • بعد از ۲-۱ هفته که ورم مچ کم شد میتوان از گرمای موضعی یه توسط یک حوله برقی یا کیسه آب گرم برای کاهش درد استفاده کرد.

پیچ خوردگی مچ پا

  • استفاده از داروهای ضد درد مانند استامینوفن یا بروفن
  • استفاده از یک بریس مچ پا برای محدود کردن حرکات مچ پا مناسب است. همچنین بیمار میتواند برای مدتی بجای کفش از یک پوتین استفاده کند بطوریکه با بستن بند های آن مچ پا حرکت کمتری داشته باشد.

 

 اجتناب

منظور از اجتناب، دوری کردن از فعالیت هایی است که شدت درد را افزایش میدهند. از کفش های نامناسب استفاده نکنید. کفش های تنگ یا گشاد، کفش های پاشنه بلند، کفش های با اشکال نامتعارف مناسب نیستند.

بهترین کفش آنست که ارتفاع پاشنه حدود دو سانتیمتر داشته و ساق بلند باشد بطوریکه مچ پا را محکم گرفته و تا مدتی مانع از حرکات زیاد آن شود.

استفاده از کفی داخل کفش یا زیر پاشنه کفش بطوریکه قسمت خارجی پاشنه حدود پنج میلیمتر بلندتر باشد Lateral heel wedge ممکن است بتواند با کم کردن کشش روی رباط های آسیب دیده در خارج مچ پا احتمال تکرار پیچ خوردگی را کم کند. سعی کنید روی زمین ناهموار راه نروید و از پله یا نردبان استفاده نکنید.

پیچ خوردگی مچ پا

پیچ خوردگی مچ پا

بازپروری

منظور از بازپروری انجام حرکات نرمشی مناسب است. مهمترین و اساسی ترین روش درمان این بیماری انجام نرمش های مناسب مچ با است. هدف از نرمش ها دو تا است.

  • کشش آرام و تدریجی رباط های اطراف مچ پا برای بدست آوردن حداکثر قابلیت انعطاف پذیری با استفاده از نرمش های خاص
  • تقویت عضلات ساق برای بدست آوردن حداکثر پایداری مچ پا . تقویت عضلاتی از ساق که موجب حرکت مچ میشوند بخصوص تقویت عضلاتی که مچ را به خارج میچرخانند ( آنها که موجب Eversion مچ پا میشوند) میتواند پایداری مچ پا را افزایش دهد.

    نرمش های خاصی هم وجود دارد که میتواند حس کنترل حرکتی مچ پا را تقویت کرده و کنترل مغز بر روی عضلات مچ را بیشتر کند.

در مقالات دیگر راجع به نرمش های مناسب برای بازپروری مچ پا بحث خواهد شد.

در اکثریت قریب به اتفاق بیماران انجام درست اقدامات فوق به مدت کافی میتواند مشکل بمار را حل کند. در مواردی مقاوم به درمان ممکن است عمل جراحی بتواند به بیمار کمک کند. جراحی این بیماران بصورت بازسازی رباط های آسیب دیده اطراف مچ پا است.

 

چه نرمش هایی را باید برای بازپروری بعد از پیچ خوردگی مچ پا انجام داد

یکی از مهمترین قدم های درمانی بعد از هر پیچ خوردگی مچ پا انجام درست نرمش هایی است که با استفاده از آنها قابلیت انعطاف به مفصل مچ پا باز گشته و قدرت عضلات ساق به حد اولیه برمیگردد. بدون انجام درست این نرمش ها احتما اینکه پیچ خوردگی مزمن شده و بعدا مچ پا بطور مکرر دچار پیچ خوردگی شود زیاد است.

اگر به هر دلیلی بیمار دچار پیچ خوردگی مزمن و مکرر مچ پا شود هم انجام درست این نرمش ها میتواند کمک زیادی به بهبودی او بکند.

طریق انجام نرمش ها به این طریق است که به محض اینکه توانستید فشار را روی پاشنخ خود تحمل کنید نرمش زیر با حوله را انجام دهید و وقتی انجام این نرمش برای شما آسان شد نرمش های ایستاده کشش کاف و سولئوس را انجام دهید.

 

کشش با حوله

روی زمین بنشینید و یک پایتان را کاملا به سمت جلو بکشید. یک ملحفه بلند را بصورت حلقه از زیر پنجه پا عبور دهید. در همان حال که زانو را در حالت کاملا کشیده نگه داشته اید، ملحفه را به سمت خود بکشید. حالت کشش را ۳۰-۱۵ دقیقه حفظ کرده و سپس رها کنید. این حرکت را سه مرتبه تکرار کنید.

نرمش مچ پا

 

کشش عضلات پشت ساق در حالت ایستاده

در حالی که رو به یک دیوار ایستاده اید کف هر دو دستتان را روی دیوار قرار دهید بطوریکه کف دستانتان در ارتفاع چشمانتان باشند. یک پای شما باید عقب تر از پای دیگر باشد در حالیکه کف و پاشنه این پا کاملا روی زمین قرار گیرد.

پای دیگر جلوتر باشد. کف پایی را که عقب تر است قدری به سمت داخل بچرخانید. به آرامی به طرف دیوار خم شوید بطوریکه در عضلات پشت ساق خود احساس کشش بکنید. این حرکت را ۳۰-۱۵ دقیقه حفظ کرده و سپس رها کنید. این حرکت را سه مرتبه برای هر پا تکرار کنید.

نرمش مچ پا

 

کشش سولئوس در حالت ایستاده

در حالی که رو به یک دیوار ایستاده اید کف هر دو دستتان را روی دیوار قرار دهید بطوریکه کف دستانتان در ارتفاع قفسه سینه شما باشند. یک پای شما از پای دیگر عقب تر باشد.

در حالیکه کف و پاشنه این پا کاملا روی زمین قرار گیرد. پای دیگر جلوتر باشد. کف پایی را که عقب تر است قدری به سمت داخل بچرخانید. و هر دو زانوی شما در حالت کمی خم شده قرار بگیرد. به آرامی به طرف دیوار خم شوید بطوریکه در عضلات پایین پشت ساق خود احساس کشش بکنید.

نرمش مچ پا 

 

بعد از آنکه تورم مچ پای شما کاهش یافت میتوانید نرمش های زیر را انجام دهید

 

حرکت مچ پا

در حالیکه دراز کشیده اید یا نشسته اید هر دو پای خود را کاملا به سمت جلو بکشید. مچ پای خود را به سمت بالا ببرید به طوری که انگشت شست شما به طرف سر شما حرکت کند و سپس مچ پا را به سمت پایین ببرید بطوریکه انگشت شست شما از شما دور شود.

سپس مچ پا را به سمت داخل و خارج بچرخانید بطوریکه انگشت شست شما به سمت پای مقابل نزدیک شود و سپس از آن دور شود. سپس مچ پا را بصورت یک دایره بچرخانید.

دقت کنید که ساق خود را حرکت ندهید. تنها مچ و کف پا را حرکت دهید. در هر سمتی ده مرتبه حرکت را تکرار کنید. در هر سمتی که حرکت را انجام میدهید سعی کنید تا آخرین جایی که میتوانید پا را حرکت دهید.

نرمش مچ پا

نرمش مچ پا نرمش مچ پا

 

حرکت مچ پا به عقب تحت مقاومت

روی زمین بنشینید و یک پای خود را کاملا به سمت جلو و به طرف دیوار بکشید. با گره زدن دو سر یک نوار لاستیکی یک حلقه لاستیکی درست کنید. یک سر حلقه را به دیوار جلو متصل کنید و حلقه را از پشت پای خود عبور دهید. آنقدر از دیوار فاصله بگیرید که مچ پای شما کاملا در حالت خم به پایین باشد و نوار لاستیکی هم در حالت مستقیم قرار گیرد.

مچ پای خود را به سمت بالا حرکت دهید بطوریکه انگشتان شما به سرتان نزدیک تر شوند و در حالیکه حلقه لاستیکی تحت کشش قرار گیرد. در این حال حلقه لاستیکی یک کشش را به پای شما به طرف پایین وارد میکند. سپس به آرامی پا را به حالت اول برگردانید. این حرکات را در سه مرحله ده تایی تکرار کنید.

نرمش مچ پا

 

حرکت مچ پا به پایین تحت مقاومت

روی زمین بنشینید و یک پای خود را کاملا به سمت جلو بکشید. با گره زدن دو سر یک نوار لاستیکی یک حلقه لاستیکی درست کنید. یک سر حلقه را با دستان خود گرفته و حلقه را از کف پای خود و از زیر پجه پا عبور دهید.

مچ پای خود را به سمت پایین حرکت دهید بطوریکه انگشتان شما از سرتان دور تر شوند و در حالیکه حلقه لاستیکی تحت کشش قرار گیرد. در این حال حلقه لاستیکی یک کشش را به پای شما به طرف بالا وارد میکند. سپس به آرامی پا را به حالت اول برگردانید. این حرکات را در سه مرحله ده تایی تکرار کنید.

نرمش مچ پا

 

حرکت چرخشی مچ پا به داخل تحت مقاومت

روی زمین بنشینید و دو پای خود را کاملا به سمت جلو بکشید بطوریکه یک پای شما روی پای دیگر قرار بگیرد . با گره زدن دو سر یک نوار لاستیکی یک حلقه لاستیکی درست کنید.

یک سر حلقه را از زیر پنجه پای زیرین عبور دهید و سپس آنرا از کنار پای رویی عبور دهید. سر دیگر حلقه لاستیکی را با دستان خود بگیرید. پای زیرین را به سمت داخل بچرخانید بطوریکه حلقه لاستیکی در مقابل حرکت آن مقاومت ایجاد کند. سپس به آرامی پا را به حالت اول برگردانید. این حرکات را در سه مرحله ده تایی تکرار کنید.

 نرمش مچ پا

 

حرکت چرخشی مچ پا به خارج تحت مقاومت

روی زمین بنشینید و دو پای خود را کاملا به سمت جلو بکشید بطوریکه فاصله دو پای شما به اندازه عرض شانه شما باشد. با گره زدن دو سر یک نوار لاستیکی یک حلقه لاستیکی درست کنید.

یک سر حلقه را از زیر پنجه یک پا عبور دهید و سپس آنرا از کنار خارجی پای دیگر عبور دهید. سر دیگر حلقه لاستیکی را با دستان خود بگیرید. پای را به سمت خارج بچرخانید بطوریکه حلقه لاستیکی در مقابل حرکت آن مقاومت ایجاد کند. سپس به آرامی پا را به حالت اول برگردانید. این حرکات را در سه مرحله ده تایی تکرار کنید.

 

برای تقویت حرکات چرخشی مچ به بیرون و داخل میتوان نرمش ها را به طریق زیر هم انجام داد.

در حالیکه قسمت خارجی مچ پای آسیب دیده را بر روی قسمت خارجی پای سالم قرار میدهیم سعی میکنیم مچ پای آسیب دیده را به سمت خارج بچرخانیم ولی با پای سالم جلوی حرکت آنرا بگیریم.

در حرکت دیگر دو پا را کنار هم جفت کرده و سعی میکنیم مچ پای آسیب دیده را به طرف داخل بچرخانیم ولی با پای سالم جلوی حرکت آنرا بگیریم.

نرمش مچ پا

 

برای تقویت عضلاتی که مچ پا را به خارج میچرخانند میتوان نرمش زیر را انجام داد. در حالیکه پنجه پای آسیب دیده را در حلقه انتهایی یک طناب گذاشته ایم و طناب را از زیر پای سالم عبور داده و با دست میگیریم سعی میکنیم تا مچ پای آسیب دیده را به سمت خارج بچرخانیم.

نرمش مچ پا 

 

وقتی که بیمار بتواند روی پای آسیب دیده بدون اینکه احساس درد کنید بایستد میتواند نرمش های زیر را انجام دهد.

 

بلند شدن روی پنجه

سر هر دو پا بایستید در حالیکه با هر د دست خود پشت یک صندلی را برای حفظ تعادل گرفته اید. روی هر دو پنجه پا بلند شوید و پنج ثانیه در همان حال باقی بمانید سپس به آرامی دوباره پاشنه پاها را به روی زمین برگردانید.

این حرکت را در سه مرحله ده تایی تکرار کنید. وقتی توانایی شما بیشتر شد میتوانید با یک پای خود بلند شوید.

نرمش مچ پا

 

یک قدم به بالا

سر پا بایستید و کف پای مشکل دار را بر روی یک پله یا یک بلوک به ارتفاع ۱۲-۸ سانتیمتر که در کنار پا است قرار دهید. پای دیگر هم بر روی زمین باشد. بر روی پایی که بر روی پله است بلند شوید. سپس به آرامی به سر جای اول برگردید. این حرکات را در سه مرحله ده تایی تکرار کنید.

نرمش مچ پا

 

تمرینات تعادلی

سر پا کنار یک صندلی بایستید بطوریکه پای مشکل دار شما از صندلی به دور باشد. پای سالم را از زمین بلند کنید و فقط بر روی پای مشکل دار بایستید. در حالیکه دستی که از صندلی دور است را به جلو کشیده اید تنه خود را به سمت جلو متمایل کرده و پای سالم شما به سمت عقب برود.

سپس به آرامی به سر جای خود برگردید. حرکت را ده مرتبه تکرار کنید. سپس در حالیکه دستی که از صندلی دور است را به طرف صندلی کشیده اید تنه خود را به سمت صندلی متمایل کرده و پای سالم شما به سمت عقب برود. سپس به آرامی به سر جای خود برگردید. حرکت را ده مرتبه تکرار کنید.

 نرمش مچ پا نرمش مچ پا

 

طناب زنی

برای پنج دقیقه با هر دوپا و سپس برای پنج دقیقه روی یک پا طناب بزنید.

نرمش مچ پا 

 

تمرینات سطح بالایی که باید در آخرین مرحله انجام داد عبارتند از

 

تمرینات با Wobble board

این وسیله از یک دایره چوبی یا پلاستیکی درست شده که زیر آن یک نیم کره قرار دارد. گاهی بجای دایره از یک صفحه مستطیلی استفاده میشود.

نرمش با استفاده از این وسیله آخرین مرحله تقویت عضلات مچ پا است. در این نرمش ها نه تنها عضلات ساق تقویت میشوند بلکه توانایی تعادل و کارکرد اعصابی که حس موقعیت مفصلی را عهده دارند هم بهبود میابد.

♦ در حالیکه پا ها را در دو طرف کنار دایره قرار داده اید روی دایره قرار بایستید. دایره را به سمت جلو و عقب و سپس چپ و راست خم کنید. هر حرکت را سی مرتبه تکرار کنید.

 نرمش مچ پا

♦ در حالیکه پا ها را در دو طرف کنار دایره قرار داده اید روی دایره قرار بایستید و سپس در حالیکه یک سمت دایره روی زمین است دایره را سه مرتبه در جهت عقربه های ساعت و سی مرتبه در خلاف آن بچرخانید.

 نرمش مچ پا

♦ در حالیکه پا ها را در دو طرف کنار دایره قرار داده اید روی دایره قرار بایستید و سعی کنید به مدت دو دقیقه نگذارید هیچ جایی از محیط دایره با زمین تماس پیدا کند.

 نرمش مچ پا

♦ در حالیکه پا ها را در دو طرف کنار دایره قرار داده اید روی دایره قرار بایستید. دایره را در جهت عقربه های سایت و سپس در خلاف آن بچرخانید ولی در هیچ حالی اجازه ندهید محیط دایره با زمین تماس پیدا کند.

 نرمش مچ پا

♦ وقتی توانستید تمام تمرینات بالا را براحتی انجام دهید فقط با یک پای مشکل دار روی دایره بایستید و حرکات گفته شده را انجام دهید.

 نرمش مچ پا

♦ وقتی توانستید تمام تمرینات بالا را براحتی انجام دهید فقط با یک پای مشکل دار روی دایره بایستید و چشمان خود را ببندید و حرکات گفته شده را انجام دهید.

 

سوالات متداول

آیا کشیدگی تاندون یا رباط مچ پا نیاز به گچ گیری دارد

حدودا ۴۵ روز پیش پای پسر ۱۰ ساله ام کشیده شده و پیچ خورد. از روی عکس ابتدا دستور گچ گرفتن به مدت ۱۵ روز داده شد پس از سه روز یکی از متخصصین ارتوپد دستور باز کردن گچ را صادر کرد ولی بعلت درد مجددا به دکتر ارتوپد دیگری مراجعه کردیم

نظرش کشیدگی رباط های مچ پا بود و سفارش به بستن مچ بند طبی کرد ولی کماکان پس از ۴۵ روز باز پایش درد می کند خواهشمند است مرا راهنمایی کنید آیا کشیدگی رباط واقعا طول درمان زیادی دارد یا نیاز به گچ یا مداوای دیگری است.

کشیدگی رباط مچ پا وقتی ایجاد میشود که پا در حین راه رفتن پیچ میخورد. این پیچ خوردگی موجب میگردد تا رباط های جانبی در اطراف مچ پا بخصوص در قسمت خارجی آن تحت کشش بیش از حد تحملش قرار گیرد.

در این حال تارهای تشکیل دهنده رباط پاره میشوند. این پاره شدن تارها و فیبرهای میکروسکوپی تشکیل دهنده رباط درجات و شدت های متفاوتی دارد. گاهی اوقات این پارگی ها کم و خفیف بوده و در مواردی ممکن است تمام رباط بطور کامل پاره شود.

وقتی که شدت کشیدگی و پارگی رباط مچ پا کم است میتوان آن را با مچ بند بست و با همین روش درمان کرد ولی در مواردی که شدت کشیدگی زیاد است ترجیح داده میشود که مچ پا به مدت سه هفته به توسط گچ گیری بیحرکت شود.

تشخیص شدت کشیدگی رباط به توسط پزشک معالج و با تکیه بر معاینه و روش های تصویربرداری صورت میگیرد.

متاسفانه بسیاری فکر میکنند درمان کشیدگی و پیچ خوردگی مچ پا به همین چند هفته بستن خلاصه میشود ولی اینطور نیست. کشیدگی مچ پا بیماری سمجی است که اگر بدرستی درمان نشود تا مدتها بیمار را آزار میدهد.

بعد از اتمام درمان سه هفته ای حال چه با مچ بند و چه با گچ گیری بیمار باید تا مدتها نرمش های مخصوصی را انجام دهد که هدف از آنها افزایش قابلیت انعطاف پذیری مفصل و افزایش قدرت عضلات ساق است. اگر این نرمش ها به درستی انجام نشوند پیچ خوردگی مچ پا ممکن است بطور مکرری عود کند.

در صورت باقی ماندن درد مچ پا بیمار باید بررسی شود تا وجود آسیب های همراه مانند آسیب های غضروفی و یا وجود ناپایداری در رباط های مچ پا ارزیابی شوند. در صورت وجود این آسیب ها ممکن است بیمار نیاز به عمل جراحی داشته باشد.

 

درمان پارگی رباط مچ پا بجز جراحی چیست

بنده مدت ۱۵ سال است که به ورزش کوهنوردی مشغول هستم. بعد از تعطیلات نوروز درد مرموزی در داخل مچ پایم احساس کردم. ابتدا در عکس رادیولوژی و بعد آزمایش همه چیز عادی بود.

اما در عکس ام آر آی MRI مشخص شد دو تا از رباطهای مچ پایم پاره شده است. می خواهم بدانم در این موارد بجز عمل جراحی راه دیگری برای بهبود و شروع دوباره ورزش وجود دارد؟

در صورتی که پارگی رباط های مچ پا منجر به ناپایداری شدید در ناحیه مچ شود ممکن است نیاز به عمل جراحی به منظور بازساری رباط های پاره شده وجود داشته باشد.

رباط های جانبی در مچ پا نقش مهار کننده و پایدارکننده را دارند و اختلال در کارکرد این رباط ها نه تنها میتواند موجب ناپایداری مچ شود، ایجاد درد هم میکند. در این موارد ابتدا به بیمار توصیه میشود تا با انجام نرمش های مچ پا عضلات ساق و مچ را تقویت کند.

در بسیاری موارد با تقویت عضلات ساق، تاندون هایی که از اطراف مچ عبور میکنند عملا کار رباط ها را انجام داده و مچ پا را به اندازه کافی پایدار میکنند.

همچنین به بیمار توصیه میشود تا در هنگام انجام فعالیت های ورزش از پوتین استفاده کند تا اطراف مچ پا را محکم گرفته و از حرکات ناخواسته آن جلوگیری کند.

در مواردی که علیرغم اقدامات ذکر شده درد و ناپایداری مچ پا همچنان باقی ماند ممکن است عمل جراحی بازسازی رباط های جانبی مچ پا بتواند به بیمار کمک کند.

 

چطور میتوانم بعد از کشیدگی و پارگی رباط مچ پا به ورزش برگردم

بعد از کشیدگی و پارگی نسبی رباط پایم و بعد از باز کردن گچ پا، چطور میتوانم به میادین ورزشی (تکواندو) که انعطاف حرف اول رو میزنه به آمادگی خودم برگردم. تازه ۲ هفته از گچ گرفتنم گذشته است.

درمان پیچ خوردگی و کشیدگی رباط های مچ پا بدون بازپروی کامل آن امکانپذیر نیست.

در حین پیچ خوردگی مچ پا ساختارهای تشکیل دهنده آن دچار پارگی های میکروسکوپی و یا حتی آشکار میشود.

این پارگی ها معمولا با چند هفته بیحرکتی مچ پا ترمیم میابند ولی این ترمیم نه تنها برای بازگشت فرد به فعالیت های ورزشی کافی نیست که کفایت برگشت فرد به فعالیت های روزمره را هم ندارد.

بسیاری از افرادی که برای درمان آسیب رباط مچ پا فقط از مدتی بستن پا با باند کشی یا بیحرکتی با گچ استفاده میکنند تا مدتها از دردی مزمن در مچ پا رنج میبرند و احتمال پیچ خوردگی مکرر در این بیماران زیاد است.

درمان این بیماران بعد از مدتی بیحرکتی با انجام نرمش های مچ پا کامل میشود. هدف از انجام این نرمش ها سه نکته است.

اول بدست آوردن قابلیت انعطاف مفصل مچ پا که با انجام نرمش های کششی امکانپذیر خواهد شد. دوم بدست آوردن قدرت کافی در عضلات ساق است که مسئول حرکات مچ پا هستند و سوم بدست آوردن مهارت های حرکتی خاص ورزشی است که فرد قبلا انجام میداده است.

بعد از خارج کردن پا از گچ، بیمار ابتدا تا چند روز فقط نرمش های کششی را انجام میدهد. پس از آن نرمش های تقویتی هم به آن اضافه میشود و در نهایت بعد از دو سه هفته حرکات اختصاصی ورزشی انجام میشوند تا فرد بتواند مهارت های حرکتی مربوط به ورزش خود را مجددا بدست آورد.

 

بعد از پیچ خوردگی مچ پا تورم در پای من باقی مانده است. چه کنم

 از حدود یک سال قبل در حین بازی فوتبال دچار پیچ خوردگی پا راست شدم. از آن زمان به بعد به طور مداوم قوزک و ناحیه پایین پای من دچار درد مزمن بوده و همچنین ناحیه قوزک خارجی و مچ پا دچار تورم شده است. علت چیست.

در زمان پیچ خوردن مچ پا بر اثر کشیدگی زیادی که رباط های جانبی مچ پیدا میکنند پارگی هایی در آنها ایجاد میشود. اگر این پارگی ها به طور مناسبی درمان نشوند رباط نخواهد توانست کار خود را به درستی ادامه دهد. مهمترین وظیفه رباط های مچ پا حفظ پایداری مفصل است.

رباط ها به استخوان های تشکیل دهنده مفصل اجازه میدهند تا در جهات خاصی به راحتی حرکت کنند ولی جلوی حرکت آنها در جهاتی دیگر را میگیرد.

با ترمیم نادرست رباط ها آنها شل شده و در نتیجه مفصل مچ پا ناپایدار میشود. این ناپایداری میتواند موجب درد و تورم مفصل شده و زمینه را برای پیچ خوردن مکرر آن فراهم میکند.

در صورت بروز این وضعیت ممکن است بتوان با تقویت عضلات ساق تا حدی مفصل مچ پا را پایدار کرده و از شدت علائم کاست ولی این ناپایداری ها ممکن است در نهایت به عمل جراحی برای بازسازی رباط نیاز پیدا کنند.

از دیگر عللی که میتواند موجب درد و تورم مچ پا بعد از پیچ خوردن آن شوند آسیب غضروف سطح فوقانی استخوان تالوس است که در بیماری استئوکندریت دیسکان ایجاد میشود.

این آسیب معمولا در بررسی ابتدایی مچ در زمان آسیب اولیه تشخیص داده نمیشود و در صورت عدم بهبود میتواند موجب ادامه درد و تورم مچ پا شود.