شکستگی زانو در بالای ساق. علل و درمان

10,535 بازدید

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”

تعدادی از مفاصل انسان وزن بدن را تحمل میکنند. مفصل زانو بزرگترین آنها است. در اطراف این مفصل چهار استخوان مهم وجود دارند. در قسمت بالا، انتهای پایینی استخوان ران قرار دارد.

در پایین زانو دو استخوان درشت نی و نازک نی قرار گرفته اند. استخوان چهارم، کشکک است که در جلوی مفصل زانو قرار گرفته و عملا فقط با سطح جلویی قسمت پایینی استخوان ران تماس دارد.

در اطراف این استخوان ها بافت های مهم دیگری مثل لیگامان ها، منیسک ها، عروق و اعصاب و پوست قرار گرفته اند.

شکستگی های اطراف زانو شامل شکستگی قسمت دیستال (پایینی) استخوان ران، شکستگی قسمت پرگزیمال ( بالایی) استخوان ساق و شکستگی استخوان کشکک است.

همراه با هر کدام از این شکستگی ها، علاوه بر استخوان ممکن است بافت های دیگر زانو مانند لیگامان ها، منیسک ها، عروق و اعصاب یا پوست هم صدمه ببینند که درمان آنها همراه با درمان شکستگی حائز اهمیت بسیار است.

فهرست مطالب .

اهمیت شکستگی های بالای ساق

در شکستگی های قسمت بالایی ساق، جااندازی دقیق شکستگی بسیار مهم است. در این شکستگی ها خط شکستگی ممکن است خارج مفصل باشد و یا ممکن است به داخل مفصل راه پیدا کند. در صورتیکه خط شکستگی به داخل مفصل برود و قطعات شکسته شده جابجا شوند، سطح مفصل ناصاف و ناهماهنگ میشود.

این دسته از شکستگی ها اگر درست جااندازی و درمان نشده و اگر سطح مفصلی به حالت اول برنگردد، مفصل بعد از مدتی دچار سائیدگی و آرتروز، ناپایداری و محدودیت حرکت میشود. حتی اگر خط شکستگی به داخل سطح مفصل هم راه پیدا نکرده باشد.

بد جوش خوردن آن میتواند محور استخوان ساق را تغییر بدهد. تغییر محور ساق موجب میشود نیروی وزن بصورت نامتعادلی بر روی مفصل زانو وارد شود و این در دراز مدت موجب استئوآرتریت و سائیدگی مفصل میشود.

این شکستگی در افراد جوان معمولا به علت ضربه های شدید مثل تصادف اتومبیل یا سقوط از ارتفاع یا در حین ورزش های پرتحرک ایجاد میشود و در مسن تر ها علت آن ضربه های با شدت کمتر مانند زمین خوردن است.

همچنین بخوانید : علت درد جلو و داخل ساق چیست

علائم شکستگی های انتهاب بالایی استخوان درشت نی

درد در محل شکستگی مهم ترین علامت شکستگی های بالای استخوان درشت نی است. به علت خونریزی داخل مفصلی که ناشی از شکستگی است ممکن است مفصل زانو متورم شود و این تورم موجب محدودیت حرکت میشود.

به علت جابجایی استخوان های شکسته شده زانو ممکن است تغییر شکل بدهد.

بدنبال شکستگی ممکن است پا سرد و رنگ پریده شود. این علامت بسیار مهم و خطرناکی است چه ممکن است علت آن کاهش خونرسانی به ساق و پا به علت آسیب عروقی در محل شکستگی باشد.

بدنبال شکستگی ممکن است احساس گزگز در ناحیه پا بوجود آید که توجه به آن مهم است چون ممکن است بر اثر آسیب اعصاب زانو ایجاد شده باشد.

تشخیص شکستگی های بالای ساق

مهم ترین کلید های تشخیص، معاینه و تصویربرداری است. در معاینه، پزشک معالج به درد و تورم و تغییر شکل اطراف زانو و کبودی و زخم های احتمالی در محل توجه میکند و معاینه دقیقی از عروق و اعصاب ناحیه به عمل میاورد.

روش های تصویربرداری مثل رادیوگرافی ساده و سی تی اسکن و حتی ام آر آی MRI میتوانند کمک زیادی به تشخیص بکنند.

درمان شکستگی زانو در بالای ساق

پزشک ارتوپد برای انتخاب نوع درمان شکستگی های انتهای بالایی ساق متغیر های گوناگونی را باید مد نظر داشته باشد. سن بیمار، انتظارات بیمار از درجه فعالیت بدنی که بعدا خواهد داشت، روش زندگی و کار وی و بیماری هایی که وی ممکن است از قبل داشته باشد همه و همه میتوانند در تعیین نوع درمان مهم باشند. پس در انتخاب نوع درمان نه تنها پزشک، بلکه خود بیمار و خانواده وی هم باید دخالت فعال داشته باشند.

در یک فرد جوان و فعال (از نظر بدنی) که از مفصل زانویش کار زیادی خواهد کشید، باید هر تلاشی انجام شود تا قطعات شکستگی بطور دقیق در کنار یکدیگر قرار گیرند تا از احتمال ایجاد استئوآرتریت بعدی ممانعت به عمل آید.

برعکس در افراد مسن که فعالیت بدنی زیادی ندارند و ممکن است حتی مفصل زانویشان از قبل سائیدگی داشته باشد یا اینکه دچار بیماری زمینه ای مثل فشار خون یا دیابت هستند، عمل جراحی ممکن است نه تنها نتواند کمک زیادی به ایشان بکند بلکه ممکن است آنها را در معرض خطرات بیشتری مثل مشکلات حین بیهوشی یا عفونت بعد از عمل جراحی قرار دهد.

همچنین بخوانید : درمان پارگی عضلات پشت ساق چیست

اقدامات اورژانس

اگر پوست اطراف زانو زخمی شده باشد ممکن است شکستگی را به یک شکستگی باز تبدیل کند خطر این موقعیت، افزایش احتمال عفونت استخوان است و اولویت پزشک ارتوپد در این موقعیت ها رسیدگی به زخم بیمار است.

ممکن است بدنبال شکستگی، تورم بسیار زیادی در ناحیه بوجود آید و همین تورم موجب شود عروقی که از ناحیه زانو عبور میکنند بسته شده و خون به ساق و پا نرسد که نتیجه آن مردن و سیاه شده پا است.

به این فرایند سندرم کمپارتمان میگویند. در این مواقع پزشک معالج بصورت اورژانس با انجام اقداماتی مانند عمل جراحی فشار را بر روی عروق کم میکند. اگر برای درمان سندرم کمپارتمان نیاز به عمل جراحی باشد این کار را معمولا با شکافتن پوست روی ساق بصورت طولی انجام میدهند تا بدین وسیله فشار داخل ساق کم شود. این شکاف ها مدتی باز میمانند و بعد از کم شدن تورم پزشک آنها را بخیه میزند.

درمان غیر جراحی شکستگی زانو

در مورد شکستگی های با جابجایی کم ممکن است پزشک معالج تصمیم به درمان غیر جراحی بگیرد. در این روش خون داخل مفصل زانو با سرنگ خارج شده و برای ممانعت از افزایش تورم زانو بانداژ شده، بالا نگه داشته شده و سرد میشود.

بمدت ۳-۲ هفته با استفاده از آتل زانو بیحرکت میشود و بعد از این مدت نرمش های خاصی برای ممانعت از محدود شدن حرکات زانو انجام میشود. بیمار باید از زمان شکستگی بمدت ۳-۲ ماه از دو عصای زیر بغل استفاده کرده و روی اندام تحتانی شکسته شده وزن نیندازد.

درمان جراحی شکستگی زانو

روند جراحی این شکستگی مانند دیگر شکستگی ها شامل دو مرحله جااندازی و بیحرکتی است. در مواقعی که شکستگی جابجایی دارد باید ابتدا قطعات شکسته شده در کنار یکدیگر قرار داده شوند.

پزشک ارتوپد این کار را ممکن است بصورت بسته یعنی بدون شکافتن محل شکستگی انجام دهد که این کار معمولا با کشش و مانورهای خاصی انجام میشود. اگر جااندازی به روش بسته امکانپذیر نباشد پزشک معالج اقدام به جااندازی باز میکند یعنی پوست و عضلات روی شکستگی را باز کرده و قطعات شکستگی را زیر دید مستقیم در کنار یکدیگر قرار میدهد.

بعد از جااندازی باید تا چند ماه مانع از جابجا شدن مجدد قطعات شکستگی شد تا استخوان فرصت کافی برای جوش خوردن را بدست آورد. این کار را تثبیت استخوان مینامند. برای تثبیت استخوان در این شکستگی ها ممکن است از میخ های داخل استخوانی یا از پیچ و پلاک یا از اکسترنال فیکساتور استفاده شود.

همچنین بخوانید : شکستگی صفحه رشد زانو در بالای استخوان تیبیا

بازپروری شکستگی زانو

بعد از درمان چه جراحی و چه غیر جراحی بیمار باید تا مدتی از وزن گذاشتن روی پا اجتناب کند تا نیروی اضافی به محل شکستگی وارد نشده و شکستگی مجدداً جابجا نشود. بیمار باید در زمان هایی که پزشک معالج مشخص میکند اقدام به تقویت عضلات ران و شروع حرکات زانو برای بدست آوردن دامنه حرکات زانو کند.

این کار معمولا با نظارت یک فیزیوتراپ انجام میشود. در مواردی که از عمل جراحی برای درمان استفاده میشود حرکات زانو باید به فاصله چند روز پس از جراحی شروع شود چون بیحرکتی زانو پس از جراحی بسیار خطرناک بوده و میتواند منجر به محدود شدن حرکات زانو شود. در موارد شکستگی های بدون جابجایی معمولا حرکات مفصل زانو پس از چند هفته شروع میشود.

شکستگی در این ناحیه معمولا نیاز به سه ماه زمان برای جوش خوردن دارد و در این مدت بیمار باید برای راه رفتن از عصای زیر بغل استفاده کند.

عوارض شکستگی های انتهای بالایی ساق

مهمترین عوارض این شکستگی عبارتند از

بد جوش خوردن شکستگی : بد جوش خوردن شکستگی ساق به علت جااندازی نامناسب شکستگی و یا جابجا شدن شکستگی پس از جااندازی بوجود میاید. هر گونه بد جوش خوردن این شکستگی بخصوص اگر خط شکستگی داخل مفصلی باشد میتواند منجر به ساییدگی و آرتروز مفصل زانو شود.

آرتروز زانو : سائیدگی یا استئوآرتریت میتواند به علت بد جوش خوردن شکستگی و یا به علت آسیب غضروف یا منیسک یا لیگامان های زانو که در حین شکستگی ایجاد شده اند بوجود آید.