شانه از مفاصل متعددی تشکیل شده است. یکی از آنها مفصل بین استخوان ترقوه و جناغ است. این مفصل ممکن است بدنبال ضربات وارده به شانه دچار دررفتگی شود. به دررفتگی ترقوه در قسمت متصل به استخوان جناغ دررفتگی مفصل استرنوکلاویکولار میگویند.
آناتومی کاربردی
استخوان ترقوه یا کلاویکل در دو انتهای خود با دو استخوان دیگر مفصل میشود. در قسمت داخلی، استخوان ترقوه با استخوان جناغ مفصل شده و در طرف لترال یا خارجی، ترقوه با استخوان کتف یا اسکاپولا Scapula مفصل میشود.
مفصل بین استخوان جناغ (یا استرنوم Sternum) و کلاویکل را مفصل استرنوکلاویکولار Sternoclavicular joint مینامند.
دررفتگی مفصل استرنوکلاویکولار نادر بوده، در نیمی از موارد علت آن تصادف اتومبیل است.
در دررفتگی مفصل استرنوکلاویکولر سر استخوان ترقوه که با جناغ مفصل شده است به سمت جلو جابجا میشود (دررفتگی قدامی) و معمولا بر اثر ضربه به شانه مثل افتادن بر روی شانه بوجود میاید.
بندرت ممکن است سر استخوان ترقوه به سمت عقب برود ( Retrosternal dislocation) و به نای و عروق مهم قفسه سینه صدمه بزند.
در این مورد دررفتگی ترقوه باید بسرعت جااندازی شود. این نوع دررفتگی معمولا بر اثر ضربه مستقیم از سمت جلو به مفصل ایجاد میشود و ممکن است همراه با شکستگی دنده های بالایی قفسه سینه باشد.
علائم دررفتگی ترقوه در مفصل استرونوکلاویکولار
در این دررفتگی محل مفصل در سمت داخلی استخوان ترقوه و کنار جناق متورم و برجسته میشود. بیمار در محل مفصل احساس درد دارد و این درد با فشار دادن به محل مفصل بیشتر میشود. حرکات شانه میتواند موجب درد در محل مفصل شود.
تشخیص دررفتگی مفصل استروکلاویکولار با استفاده از رادیوگرافی ساده مشکل است و برای تشخیص باید از سی تی اسکن استفاده کرد.
درمان دررفتگی مفصل استرنوکلاویکولار
در مواردی که سر استخوان ترقوه به سمت جلو آمده است جااندازی با فشار دادن آن به سمت عقب صورت میگیرد. بعد از جااندازی، دست بیمار بمدت دو هفته به گردن آویزان میشود و پس از آن بیمار حرکات شانه را در قالب فیزیوتراپی انجام میدهد.
در دررفتگی خلفی که سر استخوان ترقوه به عقب جابجا شده است، جراح ارتوپد سر استخوان را با گیره های مخصوصی گرفته و به سمت جلو میاورد.
گاهی اوقات بیمار دچار دررفتگی مکرر این مفصل میشود. در این موارد هر وقت بیمار شانه اش را به سمت عقب میبرد سر استخوان ترقوه در مفصل استرنوکلاویکولر همراه با یک صدای تقه به سمت جلو میرود و وقتی بیمار شانه را به جلو میاورد مفصل دوباره جا میفتد.
در اکثر موارد این دررفتگی مکرر مشکل جدی برای بیمار ایجاد نکرده و نیاز به درمان ندارد. در مواردی که این مشکل برای بیمار آزار دهنده است عمل جراحی انجام میشود که بصورت بازسازی یک لیگامان جدید در محل مفصل با استفاده از تاندون عضله سابکلاویوس Subclavius tendon و یا قسمتی از فاشیا لاتا Fascia lata است.