جراحی استخوان شاخه ای از علم و هنر جراحی است که مورد نظر آن استفاده از روش های جراحی در درمان بیماری ها و آسیب های وارده به استخوان است.
جراح استخوان معمولا به نام جراح استخوان و مفاصل شناخته میشود. این بدان معنی است که معمولا کسانی که استخوان ها را جراحی میکنند کار جراحی مفاصل را هم انجام میدهند.
در لاتین به جراحی استخوان و مفاصل، ارتوپدی Orthopedics هم میگویند و به جراح استخوان و مفصل Orthopedic surgeon میگویند.
آموزش جراحی استخوان معمولا بصورت طی یک دوره چهارساله تخصص بعد از اخذ مدرک دکتری پزشکی است.
تشخیص و درمان
وظیفه یک جراح استخوان و مفاصل اینست که در هنگام مواجه شدن با یک بیمار علت بوجود آورنده مشکل او را تشخیص دهد. این روند تشخیص ابتدا از راه صحبت کردن با بیمار و سپس معاینه و بعد از آن در صورتیکه لازم باشد استفاده از روش های تصویربرداری یا آزمایشگاهی صورت میپذیرد.
پس از تشخیص بیماری درمان انجام میشود. حال درمان ممکن است تنها یک تغییر در روش زندگی و یا ممکن است دستوراتی برای انجام یک سری نرمش های طبی باشد.
جراح استخوان ممکن است به منظور درمان بیمار خود از فیزیوتراپی یا دارو یا عمل جراحی هم استفاده کند.
جراح استخوان نه تنها استخوان و مفصل را جراحی میکند بلکه بیماری ها و آسیب های دیگر عناصر سیستم حرکتی مانند تاندون ها و اعصاب و عضلات در هر نقطه ای از اندام را تحت نظر گرفته و در صورت لزوم تحت درمان طبی یا جراحی قرار میدهد.
دیگر تخصص ها
بیماری های استخوان جمجمه و صورت را متخصص فک و صورت، بیماری های استخوان بینی را متخصص گوش و حلق و بینی و بیماری های استخوان دنده و جناغ را متخصص جراحی قفسه سینه مداوا میکند.
متخصصین روماتولوژی Rheumatologist هم در زمینه تشخیص و درمان غیر جراحی دسته ای از بیماری های اندام ها که منشا روماتیسمی دارد فعالیت میکنند. پس در بعضی حیطه ها کار متخصصین استخوان و متخصصین روماتولوژی با یکدیگر همپوشانی دارد.
استخوان چگونه آسیب میبیند
استخوان به علل متفاوتی میتواند دچار مشکل شده و نیاز به درمان طبی و یا جراحی داشته باشد که شایعترین آنها عبارتند از
- انواع شکستگی های استخوان بدنبال ضربه
- پوکی استخوان
- تومورهای استخوان
- عفونت های استخوان
- بیماری های مادرزادی استخوان
- تغییر شکل های استخوان
چه نوع اعمال جراحی بر روی استخوان انجام میشود
انواع اعمال جراحی که روی استخوان انجام میشود بسیار متنوع هستند. معمول ترین آنها عبارتند از
- جااندازی بسته شکستگی استخوان و سپس گچ گیری
- جااندازی باز شکستگی استخوان و سپس بیحرکت کردن آن یا پیچ و پلاک یا میله داخل استخوانی
- استئوتومی استخوان و تصحیح تغییر شکل های استخوان
- باز کردن دریچه در استخوان در جراحی استئومیلیت (عفونت استخوان)
- بلند کردن و کوتاه کردن استخوان
- قطع کردن استخوان و انجام جراحی آمپوتاسیون یا قطع عضو
- اپی فیزیودز
- نمونه برداری از استخوان
- خارج کردن تومورهای استخوانی
- پیوند استخوان برای درمان جوش نخوردگی شکستگی ها
چگونه با یک دکتر جراح استخوان مشورت کنیم
مسلما اولین وظیفه هر دکتر جراح استخوان مانند هر پزشک دیگر دادن مشاوره به بیمار خود است. این درست است که کار دکتر جراح انجام عمل جراحی است ولی قبل از هر چیز یک پزشک است و در ابتدا باید علت مشکل بیمار خود را پیدا کند.
پزشک بعد از یافتن علت، به بیمار خود مشاوره و راهنمایی میدهد که چه باید بکند تا از مشکل رهایی یابد. این روند کشف علت بیماری نیازمند برقراری یک ارتباط کارای دو طرفه بین بیمار و پزشک است.
دکتر جراح استخوان در اولین ویزیت بدنبال تشخیص علت بیماری است پس بیمار باید در روند تشخیص بیماری به پزشک خود کمک کند. اولین مرحله صحبت های بین بیمار و پزشک است که اهمیت زیادی دارد.
علت مراجعه
اولین چیزی که یک دکتر جراح استخوان از بیمار خود انتظار دارد این است که بگوید به چه علتی به او مراجعه کرده است.
خیلی از بیماران وقتی میخواهند شروع به صحبت کردن با پزشک کنند از چند سال قبل شروع میکنند که مثلا لگن من شکسته شد و بعد عمل کردیم و بعد عمل مشکل پیدا کرد و به چه شد و چه شد.
بعد از دو سه دقیقه صحبت کردن پزشک متوجه میشود که حالا اصلا بیمار برای مشکل زانویش مراجعه کرده است ولی پیش خودش چون لگن را مرتبط با زانو دانسته آن را مطرح میکند.
پیشنهاد من به همه بیماران این است که اولین چیزی که به دکتر جراح خود میگویید باید این باشد که مهمترین مشکلی که الان به خاطر آن به پزشک مراجعه کرده اید چیست.
مثلا میگوئید: دکتر من به خاطر درد لگن به شما مراجعه کرده ام. یا دکترمن لنگش دارم.
بعد از اینکه شکایت اصلی خود را گفتید مغز دکتر شما مانند یک کارآگاه آماده میشود برای یافتن علت مشکل. حالا میتوانید از سالها قبل هم شروع کنید و ماجرا را بگوئید ولی فراموش نکنید در ابتدا باید به پزشک خود بگوئید مهمترین مشکلی که شما را به نزد او کشانده است چیست.
پاسخ دقیق به سوالات پزشک
نکته دیگر این است که پاسخ دادن به سوالات دکتر جراح استخوان بهترین و کوتاه ترین راه برای رسیدن به تشخیص است.
بسیاری از نکاتی که شما فکر میکنید مهم است و به تشخیص کمک میکند ممکن است اهمیت زیادی نداشته باشد. پس سعی کنید با دقت به سوالات دکترتان پاسخ دهید تا روند تشخیص درست طی شود.
البته این به معنای آن نیست که چیز دیگری نگوئید. هر حرف دیگری که دارید و فکر میکنید برای پزشک مهم است باید به وی بگوئید. مهمترین آنها سابقه بیماری هایی است که از قبل داشته اید و داروهایی است که در حال حاضر در حال مصرف آنها هستید.
آماده کردن سوالات خود از قبل
سعی کنید قبل از رفتن به مطب یک پزشک جراح استخوان سوالات خود را بر روی کاغذ بنویسید. این چیزی است که من از بیماران خوب خود یاد گرفته ام. اینطور میتوانید مطمئن باشید سوالی را از قلم نینداخته اید.
ضمنا سعی کنید یک قلم و کاغذ با خود داشته باشید و صحبت های دکتر جراح استخوان را که به شما مشورت میدهد بنویسید. مطمئن باشید اگر آنها را ننویسید وقتی به منزل میروید بعضی از آنها را فراموش کرده اید.
اگرمیخواهید میتوانید صدای پزشک خود را که به شما توصیه های پزشکی میکند ضبط کنید تا در منزل به آن گوش دهید و برای شما یادآوری شود و فراموش نشود. البته قبل ازضبط کردن صدای هر کسی باید از او برای این کار اجازه بگیرید.
این را بدانید که برقرار شدن یک ارتباط درست و دو طرفه بین پزشک و بیمار مهمترین اصل برای موفقیت در روند تشخیص و درمان بیماری است.