روماتیسم میتواند لگن یا مفصل ران را هم درگیر کند. دو بیماری روماتیسمی مهم که میتوانند در مفصل ران در ناحیه لگن ایجاد التهاب کنند عبارتند از آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی و اسپوندیلیت انکیلوزان
در حدود ۳۰-۱۵ درصد مبتلایان به روماتیسم مفصلی، مفصل ران دچار تخریب میشود.
روماتیسم نوعی التهاب در بافت سینوویوم مفصل است. در روماتیسم مفصل ران غضروف مفصل به علت التهاب مزمن درون فضای مفصلی بتدریج نازک شده و بعد از مدتی از بین میرود. این آسیب غضروف موجب بروز علائم بیماری بصورت درد و محدودیت حرکتی میشود.
توجه به این نکته ضروری است که در روماتیسم مفصلی، بیماری لوپوس و بسیاری بیماری های روماتیسمی دیگر داروهای کورتیکوستروئیدی ممکن است جزئی از درمان بیمار باشند.
مصرف این داروها ممکن است موجب نکروز و یا سیاه شدن سر استخوان ران شود و سیاه شدن سر استخوان ران هم میتواند موجب بروز علائم درد و محدودیت حرکت در مفصل ران شود.
به عبارت دیگر در بعضی بیماری های روماتیسمی خود بیماری مستقیما مفصل را تخریب مبکند و در بعضی دیگر این خود بیماری نیست که مفصل را خراب میکند بلکه مصرف کورتن به منظور درمان بیماری میتواند موجب سیاه شدن سر استخوان ران شود که در نهایت مفصل را از بین میبرد.
در این مقاله در مورد تاثیر بیماری های روماتیسمی بر مفصل ران و راه های درمان آن مطالبی را میاموزیم.
علائم روماتیسم لگن و مفصل ران چیست
در موارد شدید، به علت تخریب سر استخوان ران اندام تحتانی طرف مبتلا کوتاه میشود. بیمار ممکن است به علت درد یا محدودیت حرکت یا کوتاه شدن اندام تحتانی در حین راه رفتن دچار لنگش شود.
در موارد مزمن، عضلات ناحیه لگن و ران ضعیف و لاغر میشوند. این ضعف و لاغری به این علت ایجاد میشود که بیمار به علت درد مفصل ران سعی میکند اندام تحتانی خود را کمتر حرکت دهد و این کاهش حرکت و فعالیت بتدریج موجب میشود عضلات لاغر و ضعیف شوند.
بنابراین در روماتیسم های مفصل ران بیمار میتواند در نهایت علائمی بصورت درد و محدودیت حرکتی و کوتاهی پا و لنگش داشته باشد.
تشخیص روماتیسم لگن و مفصل ران
برای تشخیص روماتیسم لگن بعد از اینکه پزشک معالج در مورد مشکلات بیمار اطلاعات لازم را از وی کسب کرد مفصل ران را معاینه میکند.
در معاینه محدودیت حرکتی مفصل ران و افزایش درد در حین حرکت دادن مفصل وجود دارد. لاغری عضلات ران و لگن و کوتاهی احتمالی اندام تحتانی در طرف مبتلا هم از علائمی هستند که در حین معاینه مشاهده میشوند.
رادیوگرافی ساده و آزمایشات خون به تشخیص بیماری کمک میکنند. در رادیوگرافی ساده لگن معمولا کاهش فاصله مفصلی در مفصل ران دیده میشود که علت آن نازک شدن غضروف مفصلی است. در مراحل پیشرفته تر بیماری ممکن است سر استخوان ران تغییر شکل بدهد و یا کلا از بین برود.
درمان روماتیسم لگن و مفصل ران چگونه است
درمان غیر جراحی روماتیسم لگن
مهمترین درمان های غیر جراحی روماتیسم های لگن عبارتند از :
- استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند بروفن
- استفاده از کورتیکوستروئید ها بصورت خوراکی یا تزریقی
- استفاده از متوترکسات و سولفاسالازین در بعضی انواع آنها
- انجام فیزیوتراپی برای افزایش دامنه حرکات مفصل و تقویت عضلات اطراف مفصل ران. ورزش شنا برای این بیماران مفید است.
- استفاده از وسایل کمکی مانند عصا و واکر
- گرم نگه داشتن لگن و مفصل ران
درمان جراحی روماتیسم لگن
دکمپرشن
یکی از عوارضی که معمولا به علت مصرف داروهای حاوی کورتن در این بیماران ایجاد میشود. نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران است.
اگر نکروز سر استخوان در مراحل ابتدایی بوده و هنوز پیشرفت زیادی نکرده باشد ممکن است از روش دریل کردن سر استخوان ران و یا پیوند استخوان استفاده شود.
سینووکتومی
در مواردی که روماتیسم لگن محدود به پرده سینوویال مفصل است و غضروف هنوز آسیب ندیده است ممکن است پزشک معالج تصمیم به برداشتن قسمتی یا همه این پرده کند. به این عمل جراحی سینووکتومی میگویند.
پرده سینوویال Synovial membrane پرده نازکی است که سطح داخلی کپسول مفصل را پوشانیده و مایع مفصلی را ترشح میکند. در بیماریهای روماتیسمی ممکن است سلول های این پرده رشد کرده و مواد مضری را از خود ترشح کنند.
تعویض مفصل ران در ناحیه لگن
در حالات شدید و پیشرفته آرتریت روماتوئید و اسپوندیلیت انکیلوزان که غضروف مفصل کاملا از بین رفته است و درد بیمار با استفاده از دارو و دیگر روش های غیر جراحی تخفیف نمیابد عمل جراحی تعویض مفصل ران میتواند درد بیمار را از بین ببرد.
در این زمان اگر بیمار عمل جراحی تعویض مفصل ران را انجام ندهد به علت شدت درد و محدودیت شدید حرکتی در مفصل، دیگر نمیتواند به اندازه کافی راه برود. این وضعیت موجب میشود تا
- پوکی استخوان بیمار شدت یافته و احتمال شکستگی ناشی از پوکی استخوان افزایش یابد
- عضلات بیمار ضعیف شوند
- بیمار خانه نشین شده و دچار افسردگی شود
.
سختی های تعویض مفصل ران در روماتیسم
اول: بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی به علت خود بیماری و به علت داروهایی که برای درمان آن مصرف میکنند دچار پوکی استخوان بوده و احتمال شکستگی استخوان در آنها بیش از افراد دیگر است.
به همین نسبت هم احتمال شکستگی استخوان ران در حین عمل جراحی و کارگذاری مفصل مصنوعی بیش از افرادی است که بطور مثال بدنبال آرتروز جراحی میکنند. پزشک ارتوپد باید در حین جراحی با احتیاط رفتار کند تا احتمال شکستگی استخوان کم شود
دوم: مبتلایان به روماتیسم چه به علت خود بیماری و چه به علت داروهای مصرفی دچار ضعف سیستم ایمنی بوده و در نتیجه احتمال عفونت در آنها بیش از افراد دیگر است.
به همین نسبت هم احتمال عفونت در محل جراحی تعویض مفصل ران در این بیماران کمی بیش از دیگر افرادی است که نیاز به تعویض مفصل دارند
سوم: ناپایداری و یا محدودیت حرکتی در مفاصل گردن و مفصل فک یکی از مشکلاتی است که بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی ممکن است به آن گرفتار باشند.
این مشکلات میتواند بیهوش کردن بیمار در اطاق عمل را مشکل کند. پزشک متخصص بیهوشی از روش های خاصی برای بیهوش و یا بیحس کردن این بیماران استفاده میکنند.
قبل از جراحی معمولا از گردن این بیماران تصاویر رادیولوژی خاصی تهیه میشود تا پزشک از مشکلات احتمالی آگاه گردد.
چهارم: بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی جوانان ممکن است در سنین پایین نیاز به تعویض مفصل ران داشته باشند
پنجم: روماتیسم مفصلی ممکن است بطور همرمان مفاصل ران و زانوی یک اندام بیمار را مبتلا کند.
در این بیماران اگر شدت درگیری این دو مفصل به یک اندازه است معمولا ترجیح داده میشود ابتدا مفصل ران تعویض شود و پس از مدتی عمل جراحی تعویض مفصل زانو صورت پذیرد.
ششم: در صورتی که بیمار از داروهای خاصی مانند سینورا، رمیکید یا آلتبرل استفاده میکند ممکن است لازم شود مصرف بعضی از این داروها یک ماه قبل از انجام جراحی موقتا قطع گردد.