جراحی مفصل همانطور که از نامش پیدا است شاخه ای از جراحی است که هدف آن درمان بیماری های مفصل با استفاده از روش های جراحی میباشد.
جراح مفصل فقط در زمینه بیماری های مفصل فعالیت ندارد و دامنه فعالیت های وی بیماری های دیگر قسمت های اندام مانند استخوان، تاندون، اعصاب را هم شامل میشود.
هر قسمتی از اندام های حرکتی بدن انسان (بجز پوست) که دچار بیماری یا آسیبی شود در محدوده کاری متخصص جراحی مفصل قرار میگیرد.
به خاطر اهمیتی که استخوان و مفصل در ساختمان اندام دارد به جراح مفصل، جراح استخوان و مفصل یا متخصص جراحی استخوان و مفصل هم میگویند.
در زبان انگلیسی جراح استخوان و مفصل را Orthopedic surgeon و جراحی استخوان و مفاصل را Orthopedics مینامند.
جراح مفصل و استخوان نه تنها بیماری ها و آسیب های اندام را جراحی میکند بلکه وظیفه تشخیص علت مشکلات اندام را هم به عهده دارد.
البته متخصصین روماتولوژی هم در زمینه تشخیص و درمان بیماری های اندام های حرکتی انسان فعالیت دارند ولی دامنه کاری ایشان محدود به آن دسته از بیماری ها است که منشا روماتیسمی دارند.
درمانی که متخصصین روماتولوژی برای بیماری های اندام ارائه میدهند درمان طبی و دارویی است و در صورت نیاز به عمل جراحی اینکار به توسط متخصص ارتوپدی انجام میشود.
مفصل فقط در اندام های فوقانی و تحتانی وجود ندارد. لگن و ستون مهره هم حاوی استخوان و مفصل است. پس تشخیص و درمان بیماری های حرکتی ستون مهره و لگن هم به عهده جراح استخوان و مفصل است.
آموزش جراحی مفصل معمولا بصورت طی یک دوره چهارساله تخصص بعد از اخذ مدرک دکتری پزشکی است.
آسیب های مفصل
مفصل به علل متفاوتی میتواند دچار مشکل شده و نیاز به درمان طبی و یا جراحی داشته باشد که شایعترین آنها عبارتند از
- انواع شکستگی های مفصلی بدنبال ضربه
- تومورهای استخوان یا بافت نرم مفصل
- عفونت های مفصل
- بیماری های مادرزادی مفصل
- تغییر شکل های مفصل
- آسیب های بافت نرم مفصل مانند آسیب رباط، تاندون، غضروف و منیسک
درمان های مفصلی
انواع اعمال جراحی که جراح مفصل انجام میدهد عبارتند از
- جااندازی بسته شکستگی های مفصلی و سپس گچ گیری
- جااندازی باز شکستگی های مفصلی و سپس بیحرکت کردن آن یا پیچ و پلاک یا میله داخل استخوانی
- جراحی عفونت مفصلی
- نمونه برداری از مفصل
- خارج کردن تومورهای استخوانی و بافت نرم مفصل
- اصلاح شکل مفصل با انجام استئوتومی یا آزاد کردن بافت نرم داخل و خارج مفصل
- اصلاح دامنه حرکتی مفصل
- بازسازی پارگی های رباط
- ترمیم و بازسازی تاندون های اطراف مفصل
- ترمیم یا دیگر اعمال جراحی روی منیسک
- ترمیم آسیب های غضروف مفصل
- خشک کردن و آرترودز مفصل
- تعویض مفصل، مانند آرتروپلاستی مفصل لگن
برای درد مفصل به چه کسی مراجعه کنم
اگر جایی از دست و پا یا استخوان های ما درد گرفت باید به چه پزشکی مراجعه کنیم.
دکتر ارتوپد برویم. دکتر روماتیسم برویم. دکتر فیریوتراپ یا طب فیزیکی برویم. راه دکتر کایروپرکتیک را در پیش بگیریم یا به دکتر متخصص درد مراجعه کنیم.
به من اجازه دهید یکی یکی توضیح بدهم.
روماتولوژیست
دکتر روماتیسم کارش تشخیص و درمان بیماری های روماتیسمی است. بیماری هایی مثل روماتیسم مفصلی یا لوپوس. برای درمان درد مفصل هم معمولا از دارو و فیزیوتراپی استفاده میکند و اگر نیازی به جراحی پیدا شود بیمار را به یک متخصص ارتوپدی ارجاع میدهد.
فیزیوتراپ
دکتر فیزیوتراپ یا طب فیزیکی کار تشخیصی جامعی انجام نمیدهد. البته تهیه نوار عصبی از اندام ها و تفسیر آنها به عهده این دسته از همکاران است.
دکتر فیزیوتراپ یا طب فیزیکی معمولا قسمتی از درمان را با دستور پزشک ارتوپد انجام میدهد. بطور مثال پزشک جراح ارتوپد برای درد مفصل بیماری فیزیوتراپی تجویز میکند و بیمار با مراجعه به فیزیوتراپ یا دکتر طب فیزیکی فیزیوتراپی خود را انجام میدهد.
کایروپرکتیک
دکتر کایروپرکتیک چیز دیگری است. کایروپرکتیک جزئی از طب مکمل است که سعی میکند با انجام حرکاتی پاسیو در تنه موجب کم شدن درد ستون فقرات شود. کایروپرکتیک روی درد دیگر مفصل ها تاثیر خاصی ندارد.
متخصص درد
تخصص دیگری که بخصوص در سال های اخیر نام آن در افواه به گوش میرسد متخصص درد است. متخصصین درد در واقع متخصص بیهوشی هستند.
میدانیم که مهمترین کاری که متخصص بیهوشی انجام میدهد بی درد کردن بیمار در حین عمل جراحی است. در یکی دو دهه اخیر متخصصان بیهوشی به فکر افتادند که از روش های خود برای بی درد کردن بیماران بجز عمل جراحی در موارد دیگر هم بهره بگیرند.
هر کسی به هر علتی که دردی در دست یا پا یا کمر داشته باشد میتواند با مراجعه به متخصص درد و تزریق دارو در محل، درد خود را از بین ببرد. با این حال به یاد داشته باشید این کار موقتی است و مانند مصرف مسکن است.
شما به هر علتی درد داشته باشید بدون اینکه بدانید علت آن درد چیست میتوانید با مصرف مسکن آن درد را موقتا از بین ببرید ولی چند ساعت و یا حداکثر چند روز بعد درد دوباره به سراغ شما میاید.
متخصص درد هم میتواند با تزریق یک دارو که عمدتا داروهای ضد التهاب است درد مفصل شما را از بین ببرد ولی این تسکین حداکثر چند هفته باقی میماند و درد دوباره شروع میشود.
تشخیص علت و درمان متناسب
حرف آخر اینکه برای از بین بردن درد مفصل یا هر جایی از دست و پا یا کمر باید ابتدا علت بوجود آورنده درد شناسایی شده و درمان مناسب آن انجام گردد.
یک جراح مفصل بهترین انتخابی است که هر فرد با درد مفصل باید به او مراجعه کند. او با بررسی های خود تشخیص میدهد که علت درد چیست. اگر درمان درد عمل جراحی باشد آن را انجام داده و درد بیمار از بین میرود.
اگر علت درد را روماتیسم تشخیص داد بیمار را به نزد یک متخصص روماتولوژی میفرستد تا ادامه درمان به توسط داروهای او انجام شود. اگر بیمار نیاز به فیزیوتراپی داشت متخصص ارتوپد او را به نزد دکتر طب فیزیکی میفرستد.
چطور بهترین جراح مفصل را پیدا کنم
مهمترین معیار خوب بودن یک کلینیک های استخوان و مفاصل وجود یک ارتوپد و جراح مفصل خوب در آن است.
مانند همیشه مهمترین معیار خوب بودن یک سیستم وجود نیروی انسانی ماهر در آن است که کار خود را دوست داشته باشند و نسبت به مردم احساس خوبی داشته باشند.
از تعامل با آنها لذت ببرند و آنها را نه به عنوان یک مشتری و کسی که به آنها پول میدهد بلکه به عنوان یک دوست وکسی که نیازمند کمک است ببینند.
آموزش
یک جراح مفصل خوب در بسیار از موارد یک وبسایت خوب دارند. آنها سعی میکنند در مورد بیماری هایی که در آن تخصص دارند و کار میکنند به مردم آموزش بدهند.
یک وبسایت ارتوپدی معتبر باید هزاران مقاله اوریجینال خوب در مورد مشکلات و بیماری های ارتوپدی داشته باشد. نوشته هایی که به توسط متخصص فن نوشته شده باشد و هدف آن آموزش به مردم است.
مردم هر چه بیشتر بدانند بهتر تصمیم میگیرند و این تصمیم درست خود مردم است که میتواند مشکل آنها را به درستی حل کند.
تجربه جراح مفصل
جراح مفصل باید پشتوانه علمی و عملی خوب داشته باشد. تجربه چیزی است که راحت به دست نمی آید. باید شکست خورد و از آن درس گرفت.
کار هیچ پزشکی و هیچ جراحی بدون بروز عارضه احتمالی نیست. هیچ کدبانویی نمیتواند ادعا کند غذاهای او همیشه خوشمزه و بدون مشکل هستند.
ولی سالها تجربه به او یاد داده است که اشتباهات خود را قبول کند و در اولین فرصت آنها را جبران کند. از آنها بیاموزد و آنها را به دیگران بیاموزاند.
پس یک دکتر و جراح مفصل خوب که در چنین کلینیکی کار میکند باید اهل یاد دادن باشد. دکتر کسی است که در وهله اول یاد میدهد. به بیمارش یاد میدهد که چگونه درست زندگی کند. چه بخورد. چطور حرکت کند. از چه کارهایی اجتناب کند.
دکتر خوب زیاد دارو نمینویسد. هر وقت به پزشکی مراجعه کردید و بعد از خارج شدن از داروخانه یک کیسه مملو از دارو در دستتان بود بدانید که احتمالا در انتخاب پزشکتان باید تجدید نظر بکنید.
روش جراحی
یک جراح مفصل بیخودی جراحی نمیکند. اینطور نیست که هر کسی به او مراجعه کرد بگوید باید جراحی کنی.
البته باید دید وقتی یک جراح مفصل توصیه میکند یک نوع عمل جراحی انجام نشود اصلا خودش در آن جراحی تبحر دارد یا خیر.
در همه شغل ها وقتی یک نفر تجربه انجام کاری را ندارد ممکن است آن کار را بیفایده معرفی کند.
ولی وقتی شما به یک تعمیرکار متبحر اتومبیل مراجعه میکنی و میگویی ماشین تان صدا میدهد اگر او بعد از بررسی ماشین به شما اطمینان داد که مشکلی نیست و لازم نیست کاری انجام شود شما قبول میکنی چون میدانی اگر لازم باشد کاری انجام شود او انجام میدهد.
ولی وقتی فروشنده سوپرمارکت محله به شما میگوید صدای ماشین شما طبیعی است و کاری نمیخواهد حرف او ارزش حرف قبلی را برای شما ندارد.
وقتی شما به علت درد لگن به یک متخصص جراحی لگن و مفصل ران مراجعه میکنی و میدانی که پزشک شما هزاران عمل جراحی موفق تعویض مفصل را در کارنامه خود دارد به او و حرفش اعتماد میکنی.
اگر به شما گفت فعلا نیازی به جراحی نداری خوشحال میشود و اگر گفت باید جراحی کنی با اطمینان خود را به دستان او میسپاری.
یک کلینیک استخوان و مفاصل وقتی خوب است که در آن یک جراح مفصل با تجربه که به کارش علاقمند است در حال فعالیت باشد. پزشکی که مردم را دوست دارد و به آنها یاد میدهد که چگونه زندگی کنند تا سالم تر باشند.