بلند شدن پا از عوارض احتمالی جراحی تعویض مفصل است.
عمل جراحی تعویض کامل مفصل ران در صورتیکه به توسط یک جراح متبحر در این کار انجام گیرد در بیش از ۹۵ درصد موارد بدون مشکل خاصی صورت میپذیرد.
اکثر کسانی که بعد از جراحی تعویض مفصل در پای عمل شده احساس بلند شدن پا میکنند به علت سالها عادت به یک پای کوتاه چنین احساسی دارند. البته این احساس واقعی است. در ادامه مقاله راجع به واقعی بودن این احساس توضیح بیشتری داده خواهد شد.
اگر فعلا فرصت مطالعه ندارید میتوانید فیلم زیر را ببینید.
تاثیر تعویض مفصل بر طول پا
خرابی مفصل ران در خیلی از اوقات پا را کوتاه میکند. معمولا متخصص جراحی لگن میتواند در حین جراحی، مفصل مصنوعی ناحیه لگن را طوری کار بگذارد که کوتاهی پا درست شود و طول هر دو پا یکی شود.
بندرت ممکن است طول پای عمل شده بعد از جراحی واقعا بلند تر از پای سالم شود ولی در غالب اوقات حس بلند شدن پا کاذب است و طول هر دو پا بعد عمل یکی است ولی بیمار حس میکند پای عمل شده بلند تر شده است. در زیر توضیح میدهم این احساس چگونه ایجاد میشود.
بیومکانیک پا و لگن بعد از کوتاه شدن اندام تحتانی
وقتی مفصل ران تخریب میشود ارتفاع سر استخوان ران کم میشود. این موجب میشود طول پا و اندام تحتانی هم کم شود و کف پای مبتلا بالاتر از پای سالم قرار میگیرد ولی ما میدانیم برای راه رفتن باید بتوانیم کف هر دو پا را بر روی زمین قرار دهیم. بدن بدون اینکه بیمار بفهمد این مشکل را حل میکند.
راه حل بدن برای این مشکل چرخش لگن است. کل استخوان لگن خاصره در طرفی که پا کوتاه تر است به همان اندازه کوتاهی به سمت پایین چرخیده و متمایل میشود.
این کج قرار گرفتن لگن اجازه میدهد در هنگام ایستادن کف پای کوتاه شده به زمین برسد. این چرخش لگن بسیار تدریجی و آران و همگام با کوتاه شدن سر استخوان ران ایجاد میشود و به همین خاطر بیمار اصلا متوجه کوتاهی پا نمیشود.
این توانایی لگن برای تصحیح کوتاهی پا فقط تا حدود دو سانتیمتر است. کوتاهی بیش از این به توسط چرخش لگن قابل اصلاح نیست و موجب میشود بیمار موقع راه رفتن یا بلنگد و یا زانوی طرف مقابل را خم کند تا کف هر دو پا به زمین برسد.
چون لگن به ستون مهره متصل است کج شدن لگن موجب انحراف جانبی ستون مهره هم میشود که این انحراف میتواند در دراز مدت موجب کمردرد شود. با گذشت چند سال وضعیت کمر در این موقعیت انحراف ثابت شده و در نتیجه آن، وضعیت کجی لگن هم ثابت میماند و بدن بیمار به آن عادت میکند.
احساس بلند شدن پا بعد از جراحی تعویض مفصل
وقتی بعد از جراحی تعویض مفصل ران طول هر دو اندام تحتانی مساوی میشود بیمار تا مدتی احساس میکند پای عمل شده بلندتر شده است.
علت این احساس این است که تا مدتی لگن همچنان در همان حالت چرخش قبلی باقی مانده است. این یعنی لگن طرف عمل شده پایینتر میماند و در نتیجه کف پای طرف عمل شده هم پایینتر قرار میگیرد پس بیمار احساس میکند پای عمل شده بلندتر از حالت طبیعی است.
در واقع پای بیمار که قبل از عمل کوتاه بوده به طول طبیعی برگشته است ولی به علت باقی ماندن چرخش لگن بیمار میبیند کف پای عمل شده پایین تر از پای دیگر است.
با گذشت یکی دو ماه از جراحی و با راه رفتن، بتدریج چرخش لگن برطرف شده و طول دو پا مجددا مساوی میشود. مهم اینست که بیمار در این مدت در زیر پایی که احساس کوتاهی میکند از کفی استفاده نکند و اجازه بدهد لنگش ادامه پیدا کند.
بیمار باید، البته با اجازه پزشک معالج در حین حرکت بر روی پای عمل شده کاملا وزن بگذارد. این کار موجب میشود تا چرخش لگن بتدریج اصلاح شود.