از نکات مهمی که بیماران قبل و بعد از جراحی سوال میکنند روش درست راه رفتن و نشستن و خوابیدن و دراز کشیدن بعد از انجام جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن است. این جراحی یک عمل نجات بخش و با نتایج خوب است ولی مانند هر جراحی دیگر نیازمند مراقبت هایی است.
دررفتگی مفصل مصنوعی از مشکلات جدی بعد از جراحی است و بیمار باید هر مراقبتی را انجام دهد تا این اتفاق نیفتد. این دررفتگی وقتی ایجاد میشود که مفصل در وضعیت ناجوری قرار گیرد.
مهمترین وضعیت هایی که میتوانند موجب دررفتگی مفصل شوند خم شدن زیاد ران و نزدیک شدن بیش از حد آن به ران دیگر و چرخش داخلی آن است. بیمار باید مراقب باشد تا در حال نشستن و یا دراز کشیدن و ایستادن این وضعیت ها در پای او اییجاد نشود.
دقت کنید که توصیه های زیر ممکن است برحسب شرایط بیمار و نوع عمل جراحی او تغییر کند. این تغییرات را با پزشک جراح خود هماهنگ کنید.
نشستن روی زمین بعد از تعویض کامل مفصل لگن
به همه بیماران بعد از جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن توصیه میشود روی زمین ننشینند. این کار فشار زیادی به مفصل مصنوعی وارد میکند و ممکن است موجب دررفتگی مفصل شود.
ممکن است فردی را ببینید که بعد از تعویض مفصل روی زمین مینشیند و مشکلی هم ندارد. شما این کار را نکنید.
اولا همه افراد مانند هم نیستند. اینکه برای او مشکلی پیش نیامده دلیل بر این نیست که برای شما هم مشکلی ایجاد نشود. ثانیا در دراز مدت عمر مفصل شما کم میشود.
در حالت نشستن روی زمین گردن مفصل مصنوعی به لبه کاپ فلزی بسیار نزدیک میشود و اگر به هم برخورد کنند موجب آسیب به مفصل مصنوعی میشود و احتمال دررفتگی مفصل را بیشتر میکند.
این احتمال دررفتگی بعد از گذشت یکسال از جراحی ممکن است تا حد زیادی کم شود ولی به این معنا نیست که بیمار جانب احتیاط را رها کند.
طرز درست نشستن بعد از جراحی تعویض مفصل
در ابتدا میتوانید فیلم زیر را در مورد آموزش عملی درست نشستن بعد از جراحی تعویض کامل مفصل ران ببینید.
تقریبا همه بیماران بعد از جراحی تعبیه مفصل مصنوعی در ناحیه لگن میتوانند روی صندلی بنشینند مگر اینکه پزشک اجازه آن را نداده باشد.
در صورتیکه پزشک اجازه نشستن بعد از جراحی را داده است بیمار میتواند تا حدود یک هفته در منزل از تخت استفاده کند ولی باید هر روز بتدریج میزان نشستن خود را بیشتر کند.
بعد از حدود یک هفته معمولا نیازی به تخت نیست و بیمار میتواند در تمام طول روز بر روی صندلی بنشیند. وقتی بیمار در حالت نشسته قرار گرفته و پاها آویزان هستند ممکن است قدری ورم در پا مشاهده شود که به علت تجمع خون در وریدهای ساق است.
برای پیشگیری از این حالت باید حتما از جوراب ضد آمبولی استفاده کنید.
زاویه ران و زانو بعد از جراحی تعویض مفصل
بیمار در هنگام نشستن باید دقت کند که مفصل ران خود را از نود درجه یعنی زاویه قائمه بیشتر خم نکند. منظور زاویه ایست که بین تنه و ران تشکیل میشود. خم کردن ران بیش از این میزان احتمال دررفتگی مفصل را بیشتر میکند.
استفاده درست از صندلی بعد از نشستن بدنبال جراحی تعویض مفصل
برای نشستن، صندلی مورد استفاده بیمار باید طوری باشد که پایه های بلند داشته و نشیمن آن بالاتر از معمول و کمی سفت باشد. علت اینست که در هنگام نشستن، زانوها باید هم سطح لگن یا کمی پایین تر از آن قرار بگیرند.
مبل راحتی که محل نشیمن آن پایین است مناسب بیمار نیست. در اکثر این مبل های راحتی در هنگام نشستن، سطح لگن پایینتر از زانو قرار میگیرد که این وضعیت فشار زیادی به مفصل مصنوعی وارد کرده و خطر دررفتگی در آن را زیاد میکند. صندلی باید دو دسته داشته باشد و پشتی آن محکم باشد.
بیمار وقتیکه میخواهد روی صندلی بنشیند یا وقتی نشسته است نباید زیاد به جلو خم شود.
بیمار نباید سعی کند وقتی که روی صندلی نشسته است چیزی را از روی زمین بلند کند.
دستشویی و توالت بعد از جراحی تعویض مفصل
به همه بیماران بعد از جراحی تعویض مفصل توصیه میشود برای همیشه از توالت پایه دار (فرنگی) استفاده کنند. بیمار باید از توالت صندلی داری استفاده کند که در موقع نشستن بر روی آن زانوها هم سطح لگن قرار گیرند نه بالاتر آز آن.
توالت های ثابت در منازل معمولا نشیمن پایینی دارند و مناسب بیمار نیستند. بهتر است از توالت های سیار استفاده شود.
مفصل مصنوعی طوری طراحی نشده است که بتوان از آن برای استفاده از توالت و دستشویی ایرانی استفاده کرد.
نشستن روی توالت و دستشویی ایرانی و سنتی فشار زیادی را روی مفصل مصنوعی وارد میکند و نه تنها عمر آن را کم میکند بلکه خطر دررفتگی مفصل مصنوعی را هم بیشتر میکند.
وضعیت پاها بعد از جراحی تعویض مفصل
بعد از جراحی تعویض مفصل بیمار نباید در هنگام نشستن بر روی صندلی پاهای خود را روی یکدیگر بیندازد چون احتمال دارد با اینکار مفصل ران در برود.
بیمار باید دقت کند تا در هنگام نشستن یا ایستادن پای خود را بیش از حد معمول به طرف داخل یا خارج نچرخاند
- بیمار باید همیشه یک بالشت کمی سفت داشته باشد تا وقتی بیرون از منزل خود بود، روی صندلی ماشین یا مبل یا صندلی بگذارد بطوریکه زانوهای وی پایین تر از سطح مفصل هیپ قرار بگیرد
- بیمار برای پوشیدن و درآوردن جوراب و کفش باید از پاشنه کش بلند استفاده کند تا مفصل ران زیاد خم نشود
بعد از انجام عمل جراحی تعویض مفصل بیمار باید برای ایستادن و دراز کشیدن به نکاتی توجه کنید. دقت به این نکات موجب میشود تا فشار کمتری به مفصل مصنوعی وارد شود و احتمال آسیب به آن و یا دررفتگی آن کمتر شود.
در اینجا یکبار دیگر تکرار میکنم نشستن روی زمین بعد از تعویض کامل مفصل لگن عمر آن را کم میکند و احتمال دررفتگی آن را افزایش میدهد.
طرز درست ایستادن بعد از جراحی تعویض مفصل
در ابتدا میتوانید فیلم زیر را در مورد آموزش عملی درست ایستادن بعد از جراحی توتال هیپ را ببینید.
بعد از جراحی تعویض کامل مفصل ران در موقع ایستادن به نکات زیر توجه کنید
- وقتی نشسته اید یا سرپا ایستاد اید پای عمل شده را جلوتر از پای سالم قرار دهید
- اگر میخواهید زانویتان را خم کرده و روی زمین قرار دهید اینکار را با زانوی طرف عمل شده انجام دهید. یعنی زانوی جراحی شده را خم کرده و بر روی زمین قرار دهید
- از ناحیه کمر بیش از ۹۰ درجه به جلو خم نشوید
- اینکه بعد از عمل جراحی آیا میتوانید پایتان را به روی زمین فشار دهید و وزن روی آن بگذارید بسته به نوع جراحی فرق میکند. در این مورد حتماً از پزشک جراح خود سوال کنید.
طرز درست خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل
در ابتدا میتوانید فیلم زیر را در مورد آموزش عملی درست خوابیدن بعد از جراحی تعویض مفصل ببینید.
بعد از جراحی تعویض مفصل برای خوابیدن و دراز کشیدن به نکات زیر توجه کنید
- برای خوابیدن و وقتی که در رختخواب دراز کشیده اید برای اینکه لبه پتو را بگیرید و آنرا روی خود بکشید به جلو خم نشوید
- در هنگام خوابیدن به پشت تا حداقل شش هفته باید یک بالشت را بین ساق ها بگذارید تا ران ها کمی از یکدیگر فاصله داشته باشد.
- بعد از جراحی خوابیدن به شکم اشکالی ندارد
- خوابیدن بر روی طرف عمل شده باید با احتیاط باشد. تا حداقل دو ماه بعد از جراحی بر روی شانه طرف عمل شده نخوابید
شما میتوانید بر روی شانه طرف سالم بخوابید ولی باید بسیار دقت کنید که در حین این کار زانوهای شما به هم نزدیک نشوند.
برای این کار باید یک بالشت کلفت را بین دو زانوی خود قرار دهید. باید مواظب باشید موقع خواب این بالشت جابجا نشود و همچنین باید مواظب باشید زانوی بالایی شما بر روی بالشت قرار گیرد.
معمولا زانوی بالایی تمایل دارد بتدریج به سمت جلو حرکت کرده و به جلوی بالشت بیاید. این وضعیت بسیار خطرناک بوده و احتمال دررفتگی مفصل را زیاد میکند. باید از آن جلوگیری کنید.