شکستگی مفصل ران چیست

شکستگی مفصل ران که به آن شکستگی هیپ هم میگویند به دسته ای از شکستگی ها اطلاق میشود که در قسمت بالایی استخوان ران یعنی در اطراف محلی که استخوان ران با لگن مفصل میشود بوجود میایند. شکستگی مفصل ران جزء گروه بزرگتر شکستگی های لگن هستند.

این مقاله مباحث زیر را مورد بررسی قرار میدهد

علل شکستگی مفصل ران
علائم شکستگی مفصل ران
تشخیص شکستگی مفصل ران
انواع شکستگی های اطراف مفصل ران
درمان شکستگی های مفصل ران
اهمیت شکستگی های مفصل ران
عوامل موثر بر افزایش احتمال شکستگی مفصل ران
پیشگیری از شکستگی مفصل ران

در فیلم زیر قدری با آناتومی لگن و مفصل ران بیشتر آشنا شوید.

علل شکستگی مفصل ران

 شکستگی مفصل ران معمولا براثر زمین خوردن و یا وارد شدن ضربه مستقیم به بالای ران بوجود آمده و ارتباط نزدیکی با پوکی استخوان دارد.

استئوپروز یا پوکی استخوان، همه استخوان های بدن را به یک اندازه درگیر و متاًثر نمیکند.

استخوان قسمت بالایی ران، ناحیه مچ دست و مهره ها از مناطقی هستند که فرایند پوکی استخوان در آنها بیشتر نمایان میشود و به همین علت در سنین بالا، شکستگی در این مناطق زیاد دیده میشود.

شکستگی مفصل ران در دو گروه از مردم اتفاق میفتد.

علائم شکستگی مفصل ران

 مهمترین علامت شکستگی های مفصل ران درد شدیدی است که در اطراف این مفصل و یا در کشاله ران احساس میشود. معمولا این درد به قدری شدید است که کوچکترین حرکتی در اندام تحتانی موجب احساس درد شدید در ناحیه لگن میشود.

در شکستگی مفصل ران، اندام تحتانی در طرف شکسته شده معمولا کوتاه تر از طرف سالم به نظر میرسد و پای طرف مبتلا به طرف خارج میچرخد.

بطوریکه وقتی به پای کسی که دچار شکستگی مفصل ران شده نگاه میکنیم متوجه میشویم پای شکسته شده کوتاه تر از پای سالم شده و قدری به سمت خارج چرخیده است.

گرچه بیمار گاهی در شکستگی های بدون جابجایی مفصل ران میتواند راه برود ولی راه رفتن وی به سختی و همراه با درد و لنگش است.  با این حال در غالب شکستگی های اطراف مفصل ران راه رفتن با پای شکسته عملا غیر ممکن است.

اگر میخواهید بدانید شکستگی های مفصل ران چه علائمی دارند و چگونه میتوان آنها را به موقع و درست تشخیص داد فیلم زیر را ببینید

تشخیص شکستگی مفصل ران

تشخیص شکستگی های مفصل ران معمولا با استفاده از رادیوگرافی ساده انجام میپذیرد. در غالب اوقات در رادیوگرافی خط شکستگی و قطعات جابجا شده به وضوح دیده میشوند.

گاهی اوقات شکستگی های این ناحیه ممکن است بدون جابجایی و یا ناکامل باشند که در این صورت ممکن است تشخیص آنها در رادیوگرافی ساده بسیار مشکل شود.

در این موارد پزشک معالج برای تشخیص ممکن است از دیگر روش های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی استفاده کند.

بعضی از شکستگی های مفصل ران در تصویر رادیوگرافی که بطور معمول و بصورت رخ از ناحیه لگن گرفته میشود قابل دیدن نیست. در این موارد توجه به نمای نیمرخ مفصل ران میتواند خط شکستگی را نشان دهد.

انواع شکستگی های اطراف مفصل ران

 برحسب اینکه شکستگی مفصل ران در کدام ناحیه از قسمت های بالایی استخوان ران باشد این شکستگی ها را به سه دسته کلی تقسیم میکنند:

شکستگی های گردن ران : این شکستگی ها در ناحیه گردن استخوان ران و بین سر و ناحیه تروکانتر بوجود میایند. این شکستگی ها میتوانند دقیقا در زیر سر استخوان ران، در وسط گردن استخوان ران و یا در محل اتصال گردن و ناحیه تروکانتر باشند

شکستگی های اینترتروکانتریک : این شکستگی ها در ناحیه تروکانتر اتفاق میفتند. به زبان دیگر خط شکستگی معمولا بین تروکانتر بزرگ و کوچک قرار گرفته است

شکستگی های ساب تروکانتریک : این شکستگی ها در محدوده ای زیر تروکانتر کوچک تا حداکثر پنج سانتیمتر پایینتر از آن ایجاد میشوند. شکستگی های پائینتر از این محدوده جزو شکستگی های تنه استخوان ران تقسیم بندی میشوند

شکستگی تروکانتر کوچک یا بزرگ که معمولا بصورت کنده شدن این برجستگی ها از تنه اصلی استخوان ران است

درمان شکستگی های مفصل ران

درمان شکستگی های مفصل ران عمدتا استفاده از عمل جراحی است. تنها ندرتا در بیمارانی که به علت ابتلا به بیماریهای شدید و پیشرفته داخلی تحمل جراحی را ندارند یا بیمارانی که حتی قبل از شکستگی هم راه نمیرفته اند پزشک ارتوپد ممکن است از انجام جراحی صرفنظر کند. در غیر این صورت همانطور که گفته شد درمان معمولا جراحی است.

 علت این نوع تصمیم گیری اینست که خطر مرگ و میر در بیماران بسیار ناتوان و مبتلا به بیماری های وخیم بالا است و ممکن است جراحی در آنها به صلاح نباشد.

کسانی هم که قبل از شکستگی اصلا راه نمیرفته اند ممکن است نیازی به جراحی نداشته باشند چون درمان جراحی به این منظور انجام میشود که بیمار بتواند راه برود.

بندرت در بعضی از انواع شکستگی های مفصل ران در صورتی که شکستگی کاملا پایدار و بدون جابجایی باشد هم ممکن است پزشک معالج تصمیم بگیرد از درمان های غیر جراحی استفاده کند که عمدتا بصورت استراحت در منزل است.

با این حال خطر این نوع درمان، احتمال جابجا شدن بیشتر شکستگی در دوره استراحت است.

در صورت انتخاب روش درمانی غیر جراحی باید هر هفته از محل شکستگی بیمار عکسبرداری شود تا در صورت جابجا شدن شکستگی، پزشک معالج از آن اطلاع یافته و در صورت لزوم اقدام به جراحی کند.

مطالب بسیار مفیدی در باره درمان شکستگی های مفصل ران را میتوانید در فیلم زیر ببینید.

آمادگی برای جراحی شکستگی مفصل ران

همانطور که گفته شد غالب شکستگی های مفصل ران باید جراحی شوند. در صورت تصمیم به درمان جراحی، برای بیمار قبل از عمل، آزمایشات خون و ادرار و نوار قلبی و رادیوگرافی از قفسه سینه به عمل میاید.

عمل جراحی معمولا با استفاده از بیهوشی عمومی یا بیحسی ناحیه ای انجام میشود. در موقع جراحی پزشک ارتوپد شکستگی را در صورتی که جابجا شده است جااندازی کرده و سپس اقدام به فیکس کردن محل شکستگی میکند.

منظور از فیکس کردن، اتصال قطعات شکسته شده به هم با استفاده از وسایل فلزی است که مردم به آن پلاتین میگویند. برای فیکس کردن محل شکستگی بسته به محل آن از وسایل گوناگونی استفاده میشود.

انواع روش های فیکس کردن شکستگی مفصل ران

  این روند در افراد مسن بیشتر اتفاق میفتد. به همین علت در بعضی از انواع شکستگی های گردن ران در افراد مسن، وقتی پزشک معالج احتمال مردن سر فمور را بالا ارزیابی میکند ممکن است از روش دیگری برای جراحی بیمار استفاده کند.

در این روش استخوان سر فمور توسط عمل جراحی کلا خارج شده و یک سر مصنوعی بجای آن گذاشته میشود.به این نوع عمل جراحی همی آرتروپلاستی مفصل ران میگویند

در شکستگی اینترتروکانتریک برای فیکس کردن محل شکستگی معمولا از DHS یا IMN ( نوعی میله داخل استخوانی) استفاده میشود

آخرین دسته از شکستگی های مفصل ران شکستگی های ساب تروکانتریک هستند. در شکستگی ساب تروکانتریک برای فیکس کردن شکستگی معمولا از IMN) Intramedullary nail) استفاده میشود.

اهمیت شکستگی های مفصل ران

شکستگی های مفصل ران بیشتر در افراد مسن ایجاد میشوند و همین تمایل، آنها را بسیار خطرناک میکند. افراد مسن بسیار شکننده و آسیب پذیر هستند و به سختی میتوانند عوارض وخیم این شکستگی ها را تحمل کنند.

با افزایش تعداد افراد مسن در کشور ما که هر ساله بیشتر هم میشوند، ضرورت توجه افزون تر به شکستگی های مفصل ران بیشتر آشکار میشود.

مشکلات و عوارض شکستگی های لگن در ناحیه اطراف مفصل ران در صورتیکه بیمار برای درمان تحت عمل جراحی قرار نگیرد بسیار بالا است.

شکستگی های مفصل ران میتوانند مخاطراتی را هم برای فرد و هم جامعه ایجاد کند.

شکستگی مفصل ران چه خطراتی برای فرد دارد

وخیم ترین و ساده ترین خطر شکستگی های مفصل ران مرگ است.

خطر مرگ و میر در بیماری که دچار شکستگی مفصل ران شده، در چند روز اول بعد از شکستگی حدود ده درصد است. به بیان دیگر بر اثر استرس و فشار ناشی از شکستگی به این بیماران، از هر ده نفر آنها یکی در چند روز اول میمیرد.

اگر این استرس و فشار به هر نحوی کم نشود، درد و عوارض ناشی از بیحرکتی بیمار ریسک مرگ و میر را باز هم بیشتر میکند.

در بین بیمارانی که دچار شکستگی مفصل ران شده اند یک چهارم آنها که سن بالای ۵۰ سال دارند در سال اول پس از شکستگی فوت میکنند.

مرگ و میر این دسته از افراد معمولا به علت عوارضی مانند لخته شدن خون در ورید های عمقی ساق، عفونت یا مشکلات ریوی اتفاق میفتد.

نیمی از بیماران بعد از پایان درمان شکستگی مفصل ران و تا آخر عمر برای راه رفتن نیاز به استفاده از واکر یا عصا خواهند داشت و هرگز به سطح توانایی های قبل از شکستگی بر نخواهند گشت.

بیش از یک چهارم بیماران مبتلا به این شکستگی ها بعد از پایان درمان بشدت زمین گیر شده و بزحمت توانایی راه رفتن داشته یا در منزل و یا در خانه سالمندان نیاز به مراقبت و پرستاری خواهند داشت.

تنها حدود یک چهارم بیماران با شکستگی مفصل ران و سن بالای ۵۰ سال بعد از پایان درمان شکستگی میتوانند به سطح فعالیت های بدنی که قبل از شکستگی داشته اند برگردند.

بیماران با شکستگی مفصل ران در آینده زندگی خود ریسک و احتمال خطر بیشتری برای دیگر شکستگی ها بخصوص شکستگی های لگن، مچ دست، شانه و ستون مهره خواهند داشت.

این بیماران بعد از پایان درمان باید برای احتمال وجود پوکی استخوان تحت بررسی قرار گیرند و در صورت وجود آن درمان لازم را دریافت کنند. پوکی استخوان عامل درجه یک بوجود آورنده این شکستگی ها است و در صورت باقی ماندن آن، بیمار در معرض تهدید شکستگی های بیشتر خواهد بود.

شکستگی مفصل ران چه مشکلاتی برای جامعه دارد

این شکستگی به انحای مختلف بر جامعه تاثیر مخربی دارد

بسیاری از افراد مبتلا به شکستگی مفصل ران دیگر نمیتوانند فعالیت اجتماعی و اقتصادی قبل از شکستگی را ادامه دهند

بسیاری از افراد مبتلا به این شکستگی ها نیاز خواهند داشت بعد از پایان درمان تا آخر عمر در منزل یا در خانه سالمندان تحت مراقبت قرار گیرند

درمان این شکستگی ها فشار اقتصادی زیادی را بر سیستم درمانی کشور وارد میکند. طبق آمار رسمی در ایالات متحده به ازای هر فردی که دچار این شکستگی ها میشود معادل ۳۷ میلیون تومان هزینه بر دوش سیستم درمانی وارد میشود.

بیماران بطور متوسط دو هفته در بیمارستان میمانند و بعد از آن باید تا مدت زیادی تحت مراقبت خانواده یا آسایشگاه ها باشند.

به دلایل ذکر شده و دلایل دیگر باید تمام تلاش در این جهت باشد که از بروز شکستگی های مفصل ران جلوگیری شود.

عوامل موثر بر افزایش احتمال شکستگی مفصل ران

بهترین راه اجتناب از این عوارض و محدودیت های ناشی از شکستگی های مفصل ران پیشگیری از وقوع شکستگی است.

برای اینکه بهتر بدانیم به چه طریقی میتوان از وقوع شکستگی های لگن پیشگیری کرد باید ابتدا بدانیم چه عواملی احتمال بروز این شکستگی ها را در افراد بیشتر میکنند.

مهمترین این عوامل عبارتند از : سن، جنس، نژاد، ابعاد بدن، تراکم استخوان، زمین خوردن، روش زندگی، بیماری ها، مصرف بعضی داروهای خاص و بروز یائسگی در خانم ها. در مورد هر کدام از این عوامل در زیر صحبت خواهد شد.

سن

شیوع شکستگی لگن در مفصل ران ارتباط نزدیکی به سن دارد بطوریکه حدود ۹۰ درصد این شکستگی ها در سنین بالای ۷۰ سالگی رخ میدهد. ۲۰-۱۵ درصد زنان ۵۰ ساله در باقی عمرشان دچار شکستگی لگن در مفصل ران میشوند و این آمار برای مردان ۶-۳ درصد است.

سی درصد انسان هایی که به سن ۹۰ سالگی میرسند دچار شکستگی مفصل ران شده اند.

در سنین بالا تغییرانی در بدن انسان ایجاد میشود که احتمال بروز شکستگی مفصل ران را بیشتر میکند. مهمترین این عوامل عبارتند ار

این عوامل همگی موجب میشوند تا احتمال زمین خوردن در سنین بالا افزایش یابد. ضعیف بودن استخوان ها کاستی نهایی در این زنجیره است که در نهایت احتمال بروز شکستگی را افزایش میدهد.

جنس

احتمال شکستگی مفصل ران در زنان سفید پوست دو برابر مردان است در حالیکه این آمار در زنان و مردان سیاه پوست تقریبا برابر یکدیگر است. این اختلاف جنسیتی تا حد زیادی به علت ضعیف شدن استخوان در زنان در سنین بالا است.

زنان در سنین بالا ۴-۲ برابر بیش از مردان همسال خود زمین میخورند.

نژاد

بروز شکستگی مفصل ران در زنان سفید پوست نژاد اروپایی دو برابر زنان سیاه پوست است. این اختلاف هم تا حد زیادی مربوط به تفاوت در تراکم استخوان در این دو دسته است.

احتمال این شکستگی ها در زنان آسیایی کمتر از زنان اروپایی است که عمدتا به علت کوتاه بودن نسبی استخوان ران در زنان با نژاد آسیایی است.

ابعاد بدن

افراد بلند قد ریسک بیشتری برای شکستگی مفصل ران دارند. این خصوصیت ممکن است به علت بلند بودن استخوان ران این افراد باشد که با تغییر در بیومکانیک مفصل ران موجب میشود تا در حین زمین خوردن نیروی بیشتری به استخوان های اطراف مفصل ران این افراد وارد شود.

همچنین احتمال این شکستگی ها در افراد لاغراندام بیشتر است که ممکن است به علت اختلافات هورمونی این افراد با افراد طبیعی یا چاق باشد.

تراکم استخوان

مطالعات زیادی نشان داده است که احتمال شکستگی مفصل ران در افرادی که تراکم استخوانی پایینی دارند بیشتر است.

تراکم استخوان های یک فرد بالغ تابع مستقیمی از پارامترهای نژادی و هورمونی افراد است ولی نکته مهم اینجاست که تغذیه مناسب و فعالیت بدنی کافی در دوران بلوغ تاثیر مستقیمی بر تراکم استخوان های فرد در میانسالی و کهنسالی دارد.

در سنین بالا عواملی مانند یائسگی، مصرف الکل، مصرف سیگار، که بودن فعالیت بدنی و نداشتن سابقه زایمان تاثیر مستقیمی در اندازه تراکم استخوانی فرد دارد.

استخوان یک بافت زنده است و بطور عمده از کلسیم و پروتئین تشکیل شده است. در طول زندگی بطور دائم مقداری از کلسیم از طریق جریان خون از استخوان ها برداشت شده و مقداری دیگر جایگزین میشود.

به عبارت دیگر کلسیم در استخوان های بدن گردش دارد و بطور مرتب جذب شده و دوباره جایگزین میشود. اگر مقدار برداشت کلسیم از استخوان های بدن بیش از مقدار جایگزین باشد استخوان ضعیف شده و پوکی استخوان ایجاد میشود.

این پوکی استخوان زمینه ساز عمده ایجاد این دسته از شکستگی ها است. برداشت کلسیم و پوکی استخوانی متعاقب آن بیشتر در استخوان های مهره و مچ دست و قسمت بالایی استخوان ران ایجاد میشود و در نتیجه احتمال شکستگی در این استخوان ها را بالا میبرد.

کاهش میزان کلسیم استخوان ها در حدود سن  35 سالگی شروع شده و در سالهای بعد از آن بیشتر میشود. بطوریکه در سنین بالا زنان ۳۰ تا ۵۰ درصد از کل توده استخوانی و مردان حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد آنرا به مرور زمان از دست میدهند.

قطع عادت ماهیانه در خانمها تاثیر مهمی در بروز پوکی استخوان دارد. با شروع یائسگی سرعت بازجذب کلسیم از استخوان ها و کاهش توده استخوانی بشدت افزایش میابد و این به علت کم شدن سطح هورمون استروژن در خانمها در این سنین است.

زمین خوردن

بیش از ۹۰ درصد شکستگی های مفصل ران بدنبال زمین خوردن ایجاد میشود. احتمال زمین خوردن در سنین بالا بیشتر میشود. زمین خوردن در افرادی که خصوصیات زیر را دارند بیشتر اتفاق میفتد

• کسانی که سرعت عمل کمتری دارند

• قدرت عضلانی پایین بخصوص در اندام تحتانی

• در حال بالا یا پایین رفتن از پله

• در حال چرخیدن

• درحال بلند کردن دست برای گرفتن یا دادن چیزی

• اختلال حواس

• اختلال قبلی در اندام تحتانی مانند آرتروز یا آرتریت در مفاصل اندام تحتانی

• استفاده از داروهای آرامبخش یا الکل

• مشکلات کف پا یا انگشتان پا

• اختلال بینایی

• ابتلا به بیماری پارکینسون

همچنین محلی که فرد در حال راه رفتن است میتواند احتمال زمین خوردن را تغییر دهد.

روش زندگی

فعالیت بدنی زیاد در دوران کودکی و نوجوانی موجب افزایش تراکم و قدرت استخوان ها میشود در حالیکه همین فعالیت بدنی در دوران بزرگسالی فقط میتواند تا حدی سرعت پیشرفت پوکی استخوان را آهسته تر کند.

کسانی که راه پیمایی زیاد در خارج از خانه انجام میدهند ریسک کمتری در شکستگی مفصل ران دارند.

عادات تغذیه ای تاثیر مستقیمی در احتمال شکستگی مفصل ران دارند که به نظر میرسد مکانیسم آن از طریق تاثیر در میزان تراکم استخوان است. مصرف کم لبنیات و بجای آن مصرف غذاهای کم پروتئین و همچنین کاهش دریافت ویتامین دی موجب کاهش تراکم استخوان میشود.

مصرف سیگار و الکل بطور جدی میزان تراکم استخوان را کاهش داده و ریسک بروز شکستگی لگن در ناحیه مفصل ران را افزایش میدهد.

بیماری ها و داروها

بعضی از بیماری ها و یا مصرف بعضی داروها با مکانیسم کاهش تراکم استخوان و یا افزایش احتمال زمین خوردن موجب افزایش احتمال شکستگی مفصل ران میشوند.

آرامبخش ها میتوانند با تغییر در تمرکز و تعادل، احتمال زمین خوردن را بیشتر کنند و داروهای حاوی کورتون مانند پردنیزون میتوانند تراکم استخوان مفصل ران را کاهش دهند.

دیابت و پرکاری تیروئید میتوانند تراکم استخوان را کاهش دهند. در بیماری پارکینسون احتمال زمین خوردن بیشتر میشود.

سابقه سکته مغزی میتواند احتمال شکستگی مفصل ران را هفت برابر کند. این افزایش احتمال به علت بروز پوکی استخوان، ضعف عضلانی و عدم تعادلی است که در این بیماران وجود دارد.

یائسگی

در زنان در سنین یائسگی تراکم استخوان های بدن کم میشود واین کاهش قدرت استخوان ها موجب افزایش احتمال بروز شکستگی مفصل ران میگردد. در حدود یک هفتم زنان بعد از سن یائسگی دچار این شکستگی ها میشوند.

پیشگیری از شکستگی مفصل ران

پیشگیری از شکستگی های مفصل ران متضمن رعایت دو نکته اساسی است. یکی اینکه از پوکی استخوان جلوگیری کنیم. پس در سنین بالا همه افراد باید با پزشک معالج خود مشورت کنند تا در صورت وجود پوکی استخوان درمان شوند.

دیگر اینکه احتمال زمین خوردن را کاهش دهیم. علت نکته دوم این است که غالب شکستگی های لگن در اطراف مفصل ران بدنبال زمین خوردن ایجاد میشوند.

در فیلم زیر برای شما توضیح میدهم که برای کم کردن احتمال شکستگی لگن باید چگونه راه برویم.

کاهش احتمال شکستگی مفصل ران با کنترل پوکی استخوان

مهمترین نکاتی که باید برای پیشگیری از شکستگی مفصل ران رعایت کرد مجموعه اقداماتی است که موجب میگردد استخوان ها محکم تر شوند و از شدت پوکی استخوان احتمالی کاسته شود.

مهمترین این اقدامات مصرف به اندازه کلسیم و ویتامین دی و راه رفتن و ورزش است.

بسیاری از شکستگی های مفصل ران بدنبال زمین خوردن در حین راه رفتن در خانه ایجاد میشوند و با رعایت اقداماتی میتوان احتمال زمین خوردن را کاهش داد. این اقدامات عبارتند از :