لنگش به معنای بد راه رفتن است به طوری كه بیمار در هر قدمی كه برمیدارد مجبور است تنه خود را به یك طرف خم كند.
لنگش چه مشکلاتی ایجاد میکند
مهمترین مشکلاتی که خود لنگش حتی اگر بدون درد باشد برای بیمار ایجاد میکند عبارتند از
- بد راه رفتن میتواند بسیار آزار دهنده باشد چون بر روی ظاهر شخص و در بسیاری موارد شخصیت وی تاثیر نامطلوب برجای میگذارد. لنگیدن بخصوص برای خانمها قابل تحمل نیست.
- مشکل دیگر لنگش این است که بیمار در حین راه رفتن بیش از حد معمول انرژی مصرف میكند.
- در این افراد ممكن است كفش مورد استفاده زودتر از معمول تغییر شكل داده، خراب و فرسوده شود.
- لنگش در بسیاری مواقع میتواند موجب فشار بیش از حد به ستون مهره شود و احتمال بروز كمردرد را بیشتر كند.
لنگش علل متعددی دارد ولی پنج عامل عمده بیشترین سهم را در ایجاد آن ایفا میكنند.
درد مهمترین علت لنگش است
مهمترین عامل لنگش درد است. هر گونه دردی در اندام تحتانی از نوك انگشت پا گرفته تا ناحیه لگن میتواند موجب لنگیدن شود.
وقتی بیمار در قسمتی از اندام تحتانی درد دارد طوری راه میرود تا فشار کمتری به محلی که منشا درد است وارد شود تا بدین وسیله شدت درد را کم کند. این طور راه رفتن در غالب موارد غیرطبیعی است و به همین علت میگویند بیمار لنگش دارد.
درد های ناحیه لگن و مفصل ران بیش از درد دیگر مناطق بدن موجب لنگش میشوند. علل ایجاد این دردها بسیار متنوع است ولی به هر علتی باشند میتوانند موجب لنگیدن شوند
محدودیت حركت مفصل موجب لنگش میشود
خشكی و محدود شدن حركت در هر كدام از مفاصل اندام تحتانی میتواند موجب لنگش شود.
محدودیت حركتی در مفصل ران، مفصل زانو یا مچ پا میتواند موجب لنگیدن فرد شود. شایعترین علت این محدودیت های حركتی بروز آرتروز و ساییدگی مفصلی و یا انواع بیماری های روماتیسمی است.
درست راه رفتن به حرکت طبیعی همه مفاصل اندام تحتانی نیاز دارد. وقتی یک مفصل اندام تحتانی خشکی دارد بیمار در حین راه رفتن نمیتواند آن مفصل را خوب حرکت دهد و در نتیجه سیکل طبیعی راه رفتن به هم میخورد.
ضعف عضلات اندام تحتانی
ضعیف شدن عضلات در هر قسمتی از اندام تحتانی میتواند به درجات متفاوتی موجب لنگش شود. ضعف عضلات لگن بیشترین تاثیر را بر ایجاد لنگش دارد و این تاثیر در عضلات پایینتر كمتر میشود.
بطور مثال ضعیف شدن عضلات ناحیه ران هم میتواند موجب لنگیدن شود ولی به درجاتی كمتر از ضعف عضلات لگن و ضعیف شدن عضلات ساق هم به درجات خفیف تری میتواند موجب بروز لنگش گردد.
این ضعف ممكن است به علت بیماری های عصبی ایجاد شود (مانند سكته مغزی) و یا علت آن مشكلاتی در خود عضله باشد مثل بیماری دیستروفی عضلانی.
وقتی عضلات ضعیف باشند نمیتوانند در حین راه رفتن پا را در جهت مناسب و با قدرت و سرعت مناسب حرکت دهند و همین موجب بد راه رفتن و لنگش میشود.
تغییر شكل مفاصل
تغییر در شكل هر كدام از مفاصل ران، زانو و مچ پا میتواند موجب لنگش شود با این حال تاثیر تغییر شكل مفصل ران بر لنگش بیش از دو مفصل دیگر است.
مهم ترین تغییر شکلی که موجب لنگش میشود کوتاه شدن پا است. وقتی پا کوتاه میشود بیمار در حین راه رفتن برای اینکه بتواند کف پای کوتاه را به زمین برساند مجبور میشود لگن سمت کوتاه را پایینتر بیاورد و همین کار موجب لنگش میشود.
تغییر شكل های اندام تحتانی میتوانند به علل متفاوتی ایجاد شوند ولی هر علتی كه داشته باشند بر روی بیومكانیك مفصل تاثیر گذاشته و با تغییر در نیروهایی كه از جانب عضلات بر آن وارد میشود شكل حركت مفصل و به تبع آن اندام تحتانی تغییر میكند و همین تغییر به معنای لنگش است.
مفاصل به علل متفاوتی میتوانند تغییر شكل دهند. بطور مثال بیماری پرتس، دررفتگی در مفصل ران(چه دررفتگی مادرزادی و چه بدنبال ضربه)، نیمه دررفتگی در مفصل ران، آرتروز و ساییدگی در مفصل ران و بسیاری دیگر از بیماری ها میتوانند شكل مفصل ران را تغییر دهند.
مشکلات سیستم عصبی
هرگونه مشکلی در سیستم اعصاب مرکزی که در دستورات صادره مغز به عضلات پا برای حرکت کردن اختلال ایجاد کند میتواند موجب لنگش شود.
بطور مثال اختلالات مخچه میتواند موجب عدم تعادل و لنگش شود یا بیماری ام اس یا فلچ مغزی میتواند موجب بد راه رفتن شود چون مغز نمیتواند دستورات لازم را برای راه رفتن به عضلات اندام تحتانی ارسال کند.
درمان لنگش پا چیست
درمان لنگش پا متناسب با علت آن است. یک درمان کلی برای لنگش وجود ندارد. برای درمان این مشکل ابتدا پزشک باید علت آن را مشحص کرده و سپس درمان متناسب با آن را مشخص کند.
لنگیدن در کودکان چه عللی دارد
تقریبا هر بچه ای حداقل یک بار در زندگی دچار لنگش میشود و این لنگیدن در اکثر اوقات به علت ضربات خفیفی است که در حین بازی و یا ورزش به لگن وارد میشود.
این لنگش ها معمولا در عرض چند روز خودبخود خوب میشوند. اگر لنگش بیش از یک هفته بماند و یا شدت آن رو به کاهش نباشد باید علت آنرا بررسی کرد.
علت لنگش را میتوان بر حسب محلی از اندام تحتانی که محل ضایعه است تقسیم بندی کرد.
کل اندام تحتانی
این علل در هر قسمتی از اندام تحتانی متوانند وجود داشته باشند و موجت لنگش شوند و عبارتند از
- ضربه و ایجاد کشیدگی عضلات، التهاب تاندون ها
- شکستگی استخوان
- عفونت استخوان
- اختلاف طول اندام ها
- اختلالات عصبی یا عضلانی مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی و یا میلومننگوسل
لگن
- لغزش اپی فیز سر استخوان ران
- بیماری لگ پرتس
- دررفتگی مادرزادی مفصل ران
- سینوویت گذرای مفصل ران
- کوکسا وارا
- عفونت مفصل ران
ستون مهره
- التهاب دیسک بین مهره ای (دیسکیت)
زانو
- استئوکندریت دیسکان
- کندرومالاسی کشکک
- ازگود اشلاتر
- منیسک دیسکی شکل
مچ پا و کف پا
- چسبیدن استخوان های مچ پا به هم (تارسال کوالیژن Tarsal coalision )
- بونیون یا برجستگی کنار شست پا
- رشد ناخن به کناره انگشت
- میخچه
- کلاب فوت یا پا چنبری
- بیماری سیور در پاشنه
- وجود جسم خارجی در پا
درد داخل شکمی
- آپاندیسیت
- آبسه پسواس
- نوروبلاستوم
گاهی اوقات بیماری های ژنرالیزه و سیستمیک میتوانند موجب درد در قسمتی از اندام تحتانی شده و به علت درد بیمار دچار لنگش شود. مهمترین این بیماری ها عبارتند از
بیماری های خونی و تومور ها
- کم خونی داسی شکل
- استئوبلاستوم
- استئوئید استئوما
- سارکوم یوینگ
- لوسمی
- استئوسارکوم
- تومورهای ستون مهره
روماتیسم
- روماتیسم مفصلی
- بیماری لوپوس
- تب روماتیسمی
- پلی میوزیت.
نكته مهم اینست كه در هر سنی علل لنگش متفاوت است و هر بیماری در سنین خاصی بروز و ظهور میكند و موجب لنگش میشود. طبقه بندی علت لنگیدن بچه ها بر حسب سن آنها عبارتست از:
لنگش در بچه نوپا (3-1 سالگی)
تشخیص علت لنگش در این سن مشكل است چون همیشه نمیتوان ارتباط خوبی با بچه برقرار كرد. مهمترین عل لنگش در این سن عبارتند از
عفونت مفصل ران که میتواند مفصل ران کاملا تخریب کرده و از بین ببرد.
سینوویت گذرای مفصل ران که معمولا به علت ابتلا به عفونت هابی ویروسی ایجاد میشود.
عفونت دیسك بین مهره ای یا دیسكیت : در این بیماری بچه میلنگد یا اصلا راه نمیرود. اگر از بچه بخواهیم تا چیزی را از روی زمین بردارد یا این كار را انجام نمیدهد و یا زانوها و لگن را خم كرده و بدون خم كردن ستون مهره مینشیند و جسم را برمیدارد و ستون مهره را خم نمیكند.
این بیماری معمولا به علت عفونت دیسك بین مهره ای با باكتری به نام استافیلوكوك طلایی ایجاد میشود. با استفاده از اسكن رادیوایزوتوپ میتوان به منشا عفونت كه همان ستون مهره است پی برد و میتوان میكروب را با استفاده از كشت خون بیمار مشخص كرد.
شكستگی نوپایان Toddler’s fracture : این شكستگی ها معمولا در ساق و در استخوان تیبیا هستند و بصورت یك شكستگی مارپیچی و بدون جابجایی دیده میشوند.
دیدن شكستگی در رادیوگرافی اولیه ممكن است مشكل باشد ولی در رادیوگرافی كه بعد از دو هفته تهیه میشود میتوان كال استخوانی را كه در محل شكستگی ایجاد شده است دید.
فلج مغزی Cerebral oalsy : ممكن است تنها علامت فلج مغزی در بچه ها لنگیدن باشد. در این بچه ها حركات زانو و مچ پا محدود ولی بدون درد است و رفلكس های اندام تحتانی زیاد شده و در مچ پا كلونوس وجود دارد.
دررفتگی مادرزادی مفصل ران که هر چه در سنین پایینتری درمان شود نتیجه درمان آن بهتر خواهد بود.
روماتیسم بچه ها : لنگش این بچه ها دردناك است. بیماری در دخترها بیشتر دیده میشود. مفاصل مچ پا یا زانو در این بیماران متورم و درناك و گرم میشود.
لوسمی : لوسمی حاد شایعترین سرطان در بچه های زیر 16 سال است و بیشترین شیوع آن در سنین بین 5-2 سال است.
در 20 درصد این بیماران اولین علامت بیماری مشكلات عضلانی- اسكلتی است. در این بیمران درد در استخوان های اندام تحتانی و در اطراف مفاصل وجود دارد. علائم دیگر بیماری مانند رنگ پریدگی، خونمردگی های پوستی، تب و خونریزی معمولا وجود دارد.
استئوئید استئوما : وقوع این تومور خوش خیم در این سن كم است و تشخیص آن هم مشكل است. اسكن رادیوایزوتوپ میتواند به تشخیص كمك كند.
لنگش در كودك (10-4 سالگی)
شایعترین علل لنگش در این سنین عبارتند از
- سینوویت گذرای مفصل ران
- بیماری پرتس
- كوكسا وارا
- بیماری سیور
لنگش در نوجوان (15-11 سالگی)
شایعترین علل لنگیدن در این سنین عبارتند از
- لغزش اپی فیز سر استخوان ران
- كشیدگی عضلات و تاندون ها بر اثر ورزش
- استئوكندریت دیسكان زانو
- چسبیدن استخوان های مچ پا