چهار فایده اصلی تعویض مفصل ران چیست

قبل از انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن و ران بسیاری از بیماران از خود و از پزشک میپرسند این جراحی چه کمکی میتواند به من بکند و زندگی بعد از تعویض مفصل چگونه خواهد بود.

سوال مهم این است: این جراحی چه فایده ای دارد

پاسخ: چهار فایده مهم دارد

عمل تعویض مفصل لگن میتواند درد احساس شده در لگن را از بین ببرد، کوتاهی پا را در صورت وجود تصحیح کند، محدودیت حرکتی که در مفصل ران ایجاد شده را برطرف کند و لنگش را کنترل کرده و راه رفتن بیمار را درست کند.

 در مورد هر کدام از این تاثیرات در زیر توضیح بیشتر داده میشود.

درد مفصل ران

وقتی مفصل ران در ناحیه لگن خراب میشود بیمار دچار درد در این مفصل میشود. به علت ساییده شدن سطوح ناهموار سر استخوان ران و حفره استابولوم پایانه های حس درد در مفصل تحریک شده و بیمار احساس درد میکند.

این حس درد موجب میشود تا بیمار سعی کند مفصل ران خود را زیاد حرکت ندهد چون هر حرکتی در مفصل خراب شده، شدت درد را افزایش میدهد. بتدریج فعالیت های روزانه بیمار محدودتر میشوند و بیمار به علت این درد از یک زندگی سالم و شاد محروم میگردد.

درد در ابتدا فقط در حین فعالیت های زیاد و یا راه رفتن های طولانی ایجاد میشود ولی با پیشرفت بیماری درد بتدریج بیشتر شده و بعد از مدتی ممکن است در حال استراحت هم وجود داشته باشد.

این درد موجب لنگش هم میشود. علت اینست که بیمار سعی میکند در حین راه رفتن فشار کمتری بر روی اندام دردناک وارد کند و در نتیجه نمیتواند خوب راه برود.

درد مفصل ران بعد از تعویض مفصل لگن کاملا و یا تا حد زیادی از بین میرود. علت این که گفته میشود “تا حد زیادی از بین میرود” اینست که بعضی از بیمارانی که دچار تخریب مفصل ران شده اند ممکن است مشکلات دیگری هم داشته باشند.

بطور مثال تعدادی از این بیماران تنگی کانال نخاعی و یا هرنی دیسک کمری هم دارند و این مشکلات میتوانند درد احساس شده در لگن را تشدید کنند.

میتوان گفت در زندگی بعد از تعویض مفصل لگن دردی که به علت ساییدگی مفصل ایجاد شده است کاملا از بین میرود ولی دردی که به علت تنگی کانال نخاعی و یا هرنی دیسک بین مهره ای در لگن حس میشده است بدون تغییر باقی میماند.

پس قبل از هر عمل مفصل لگن باید منشا درد به درستی مشخص شود. اگر علت درد در ناحیه لگن فقط خرابی مفصل ران باشد درد بعد از جراحی تعویض مفصل ران بطور کامل از بین میرود.

محدودیت حرکتی در مفصل

خراب شدن مفصل لگن موجب محدود شدن حرکات این مفصل میشود. علت اینست که این خرابی موجب میشود سر استخوان ران دیگر نتواند به راحتی در داخل حفره استابولوم حرکت کند. البته مقداری از این محدودیت حرکت میتواند مربوط به سفتی و غیر قابل انعطاف شدن رباط ها و تاندون های اطراف مفصل ران هم باشد.

خشکی و محدودیت حرکتی در مفصل ران موجب بد راه رفتن میشود.

زندگی بعد از تعویض مفصل لگن از لحاظ حرکتی تغییر میکند. چون سر استخوان ران و کاسه استابولوم هر دو عوض شده اند حرکت مفصل به راحتی انجام میشود و محدودیت حرکت تا حد زیادی اصلاح میشود.

البته گاهی اوقات ممکن است به علت تغییرات شدیدی که در استخوان های لگن و در بیومکانیک مفصل ران ایجاد شده و به علت کوتاه شدن شدید رباط ها و تاندون های اطراف مفصل، این محدودیت حرکت بعد از جراحی بطور کامل رفع نشود ولی میتوان گفت که تا حد زیادی بهبود میابد.

کوتاه بودن اندام

بسیاری از بیماری هایی که مفصل ران را تخریب میکنند به علت تغییر در شکل سر استخوان ران و کوتاه شدن ارتفاع آن موجب کوتاهی اندام تحتانی هم میشوند.

گاهی هم شکل حفره استابولوم که سر استخوان ران در آن قرار میگیرد تغییر کرده و درنتیجه سر استخوان ران محل خود را تغییر داده و کمی بالاتر میرود. این موجب میشود تا کل اندام تحتانی به سمت بالا تغییر مکان داده که نتیجه آن کوتاه شدن اندام تحتانی است.

گاهی هم به علت دررفتگی مفصل، سر استخوان ران به بیرون و بالای حفره استابولوم جابجا میشود. همین بالا رفتن سر استخوان ران موجب بالا رفتن کل پا به بالا و در نتیجه کوتاهی پا میشود.

 در جراحی تعویض مفصل لگن پزشک ارتوپد میتواند در غالب موارد با تغییر در محل اتصال قسمت های مختلف مفصل مصنوعی به استخوان های لگن و ران طول پا را بلند کند. با این حال همیشه اصلاح کوتاهی اندام بطور کامل امکان پذیر نیست.

علت اینست که وقتی کوتاهی بوجود میاید نه تنها استخوان های لگن تغییر شکل داده اند بلکه بافت های نرم اطراف مفصل مانند عضلات، عروق و اعصاب هم کوتاه میشوند.

با بلند شدن پا اعصاب کوتاه شده باید کش بیایند و این کش آمدن اگر زیاد باشد موجب فلج شدن عصب میشود.

در صورتیکه کوتاهی در حد ۴-۳ سانتیمتر باشد در غالب موارد میتوان آن را تقریبا بطور کامل درمان کرد ولی  اگر میزان کوتاهی بیش از آن باشد ممکن است تصحیح کامل آن موجب بروز عوارضی مانند آسیب و فلج عصب سیاتیک شود.

در این موارد پزشک معالج با احتیاط عمل کرده و کوتاهی اندام را در تنها حد قابل قبولی جبران میکند. 

کوتاهی پا میتواند موجب بد راه رفتن بیمار شود. با تعویض مفصل لگن این کوتاهی بطور کامل و یا تا حد زیادی از بین میرود.

لنگش

در تخریب مفصل ران بیمار در حین راه رفتن میلنگد. این لنگش به چهار علت یعنی درد، محدودیت حرکتی و کوتاهی اندام و ضعف عضلات لگن ایجاد میشود. در مورد سه علت اول بحث شد.

وقتی مفصل ران خراب میشود بیمار به علت درد و لنگش کمتر راه میرود. این کاهش در میزان راه رفتن به تدریج سبب ضعیف شدن عضلات لگن میشود.

هر عضله برای قوی ماندن باید مرتبا کار کند و وقتی کم راه میرویم از عضلات لگن و ران کمتر کار میکشیم و این موجب ضعیف شدن آنها میشود.

ضعف عضلات لگن خود موجب میشود بیمار نتواند خوب راه برود و به بیان دیگر در حین راه رفتن دچار لنگش میشود.

علت اینست که راه رفتن متعادل نیاز به کنترل کامل عضلات بر روی مفاصل دارد تا مفاصل و به تبع آن پاها بتوانند در حین راه رفتن به درستی حرکت کنند. وقتی عضلات لگن و ران ضعیف میشوند حرکات پا ناموزون است و این یعنی لنگیدن و بد راه رفتن.

استفاده از مفصل مصنوعی به خودی خود نمیتواند عضلات لگن را قوی کند ولی چند ماه بعد از انجام جراحی تعویض مفصل ران و وقتی درد بیمار خوب شد و وقتی کوتاهی پای بیمار از بین رفت و وقتی محدودیت حرکات لگن کمتر شد بیمار میتواند بیشتر راه برود. 

بیشتر راه رفتن هم موجب تقویت عضلات لگن و پا میشود. از طرف دیگر در صورتیکه بیمار نرمش های خاصی را تحت نظر پزشک معالج انجام دهد میتواند بتدریج این عضلات ضعیف شده را قوی کند.

قوی شدن این عضلات میتواند لنگش بیمار را بهبود داده یا بطور کامل از بین ببرد.

پس میتوان انتظار داشت که در زندگی بعد از تعویض مفصل لگن، البته اگر به درستی انجام شود، لنگش بیمار یا بطور کامل از بین برود و یا تا حدود زیادی بهتر شود.

اینکه میزان بهبودی لنگش به چه میزان است تا حدودی به موفقیت عمل جراحی تعویض مفصل ران، میزان تصحیح اختلاف طول اندام ها و میزان سعی بیمار در انجام نرمش های مربوطه برای تقویت عضلات لگن بستگی دارد.