در این مقاله راجع به شش رشته که به نحوی به درمان های ارتوپدی مرتبط هستند یعنی فیزیوتراپی، آب درمانی، کار درمانی، کایروپراکتیک، ارتوپدی فنی و شوک ویو تراپی مطالب مهمی یاد میگیریم و تاثیر آنها بر مشکلات سیستم حرکتی را بررسی میکنیم.
فیزیوتراپی چیست
فیزیوتراپی Physiotherapy نوعی بازپروری Rehabilitation است. با کمک فیزیوتراپی میتوان درد اندام و مفصل را کاهش داد، حرکات مفاصل را نرمتر و روان تر کرد و کلا به بیمار این امکان را داد تا بهتر حرکت کند.
بازپروری ممکن است
- فیزیکی باشد که به آن فیزیوتراپی میگویند
- روحی باشد مانند کاری که در مراکز بازپروری مجرمان اجتماعی انجام میشود
- دارویی باشد مانند بازپروری اعتیاد
فیزیوتراپی یا بازپروری فیزیکی Physical Therapy شاخه ای از علم پزشکی است که هدف از آن استفاده از روش های فیزیکی غیر تهاجمی (بدون آسیب به بافت مانند آنچه در عمل جراحی با شکافتن بافت انجام میشود) برای بهتر کردن کارکرد سیستم حرکتی فرد و رساندن آن به وضعیت قبل از بیماری است. البته محدوده فعالیت فیزیوتراپی بیش از فقط سیستم حرکتی است.
♦ فیزیوتراپی درمان هایی فیزیکی را بر روی عضلات، استخوان ها و مفاصل انجام میدهد. مانند کمک به درمان کمردرد، دردهای مفاصل، آسیب های ورزشی و بهبود سریعتر و بهتر سیستم حرکتی بعد از اعمال جراحی که روی آن انجام میشود
♦ فیزیوتراپی درمان های فیزیکی را برای بهبود کارکرد سیستم تنفسی انجام میدهد مانند کمک به درمان آسم، برونشیت و آمفیزم
♦ فیزیوتراپی درمان فیزیکی را برای بهبود مشکلات سیستم عصبی انجام میدهد مانند کمک به درمان ضربات وارده به سر، سکته مغزی، آسیب های نخاع، پارکینسون، ام اس و یا بازپروری بیمار بعد از جراحی مغز
در مورد سیستم حرکتی انسان فیزیوتراپ کمک میکند به
♦ برگرداندن دامنه حرکتی و قدرت عضلات اندام و تعادل و هماهنگی بین عضلات و اندام ها به وضعیت قبل از بیماری یا بعد از درمان آسیب های سیستم حرکتی با انجام و آموزش حرکات نرمشی. به عبارت دیگر کمک به برگرداندن کارکرد سیستم حرکتی بعد از اینکه مشکلی در آن ایجاد شود
♦ آموزش بیمار در استفاده بهتر از وسایل محیط و طرز استفاده از عصا، واکر، ویلچر و اندام مصنوعی و طرز درست راه رفتن بعد از شروع بیماری
♦ کاهش درد و تورم بیمار با استفاده از گرما، سرما، ماساژ، کشش، اولتراسوند، تحریک الکتریکی و دیگر ابزارها
برگرداندن دامنه حرکتی مفاصل
وقتی بیمار برای مدتی بیحرکت شده و استراحت میکند و یا اندام بیمار مدتی در گچ بیحرکت میشود دچار خشکی مفاصل میگردد.
کاهش دامنه حرکتی مفصلی در بیماری های مفصلی مانند انواع آرتریت ها و ساییدگی های مفصلی هم وجود دارد. فیزیوتراپ کمک میکند تا این خشکی و محدودیت حرکتی بهتر شود.
بعد از اعمال جراحی بر روی اندام و مفاصل بیمار باید هر چه زودتر حرکت مفاصل اندام را شروع کند وگرنه دچار خشکی خواهد شد. فیزیوتراپ به بیمار کمک میکند تا دچار خشکی مفصلی نشود.
فیزیوتراپ این کار را با انجام دادن حرکات نرمشی خاص در اندام بیمار انجام میدهد. وی همچنین به بیمار آموزش میدهد که چگونه خودش این حرکات را در منزل انجام دهد.
حرکات نرمشی و کششی نه تنها دامنه حرکتی مفصل را بهتر کرده و یا از ایجاد خشکی مفصلی پیشگیری میکند در درمان بسیاری بیماری های دیگر مانند مشکلات تاندون ها یا رباط ها هم موثر هستند. نرمش های کششی به بیمار مبتلا به کمردرد کمک میکند تا زودتر به درد خود غلبه کند.
برگرداندن قدرت به عضلات اندام
بسیاری از دردها مانند کمردرد و یا درد ناشی از کندرومالاسی کشکک با تقویت عضلات اندام بهبود یافته یا حداقل بهتر میشوند. همچنین تقویت عضلات اندام در بازپروری بیمار بعد از انجام عمل جراحی و یا مدتی بیحرکتی اندام در گچ بسیار اهمیت دارد.
فیزیوتراپ برای تقویت عضلات از نرمش های خاصی استفاده میکند. وی به بیمار کمک میکند تا این نرمش ها را انجام داده و به وی یاد میدهد تا چگونه آنها را در منزل انجام دهد.
نرمش های تعادلی
بعد از سکته مغزی یا بعضی آسیب های مغزی و نخاع بیمار باید یاد بگیرد که چگونه در هنگام ایستادن و راه رفتن تعادل خود را حفظ کند.
همچنین بعد از بسیاری از اعمال جراحی ارتوپدی مانند بازسازی رباط صلیبی، بدست آوردن هماهنگی و تعادل بین عضلات اندام اهمیت بسیار دارد. فیزیوتراپ به بیمار کمک میکند تا با انجام حرکاتی این تعادل و هماهنگی را بدست آورد.
راه رفتن
بعد از بسیاری از اعمال جراحی در اندام تحتانی مانند انواع تعویض مفصل در ناحیه لگن یا تعویض مفصل زانو و یا بازسازی رباط صلیبی قدامی و یا بعد از بسیاری بیماری ها مانند سکته مغزی بیمار باید یاد بگیرد چگونه با واکر و یا عصا راه برود و سپس یاد بگیرد چگونه بتدریج این وسایل را از خود جدا کرده و راه رفتن مستقل را تجربه کند.
فیزیوتراپ به بیمار آموزش های لازم را میدهد و به وی کمک میکند تا این مراحل را با موفقیت انجام دهد.
آموزش انتقال
فیزیوتراپ به بیمار آموزش میدهد که چگونه خود را از تخت به صندلی چرخدار منتقل کند یا چگونه از حالت نشسته به حالت ایستاده درآید یا چگونه وقتی عصا به دست دارد سوار ماشین شود.
این مهارت های انتقال بعد از بسیاری از بیماری ها و یا در هنگام استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن (مانند عصا یا واکر) نیاز به آموزش و تمرین دارند.
ماساژ
ماساژ کمک میکند تا درد بیمار کاهش یابد و جریان خون اندام را بهبود میدهد. ماساژ همچنین به بیمار آرامش میدهد. فیزیوتراپ برحسب نوع بیماری ماساژ های مناسب آن را برای بیمار انجام میدهد.
تحریک الکتریکی عصب و عضله
فیزیوتراپ با استفاده از دستگاه های تحریک الکتریکی و عبور جریان های ضعیف از بدن بیمار درد بیمار را کاهش داده و یا بعد از جراحی های پیوند اعصاب آسیب دیده، با تحریک الکتریکی عضلات سعی میکند آنها را کارا و قوی نگهدارد.
آب درمانی چیست
آب درمانی Hydrotherapy روشی درمانی است که در فیزیوتراپی و کاردرمانی از آن استفاده میشود. هدف از آب درمانی کاهش درد بیمار و افزایش دامنه حرکات مفاصل و قدرت اندام با استفاده از آب است.
آب درمانی چگونه تاثیر میکند
تاثیر آب درمانی در درمان بیماری های اندام با چند مکانیسم صورت میگیرد
- گرم کردن اندام و در نتیجه کاهش درد
- سبک کردن وزن بدنبال غوطه ورشدن در آب و در نتیجه راحت تر شدن حرکت دادن اندام
- استفاده از مقاومت آب در مقابل حرکت اندام و در نتیجه کمک به تقویت عضلات آن
- آرامش روحی بیمار که میتواند کمک فراوانی به کاهش درد های اندام بکند
کاهش درد با آب درمانی
در آب درمانی معمولا از آب گرم استفاده میشود. گرمای آب موجب افزایش جریان خون در پوست و عضلات شده و تنش داخلی عضلات را کم میکند.
درد اندام ها به هر علتی باشد معمولا در گرما کمتر میشود. بنابراین استفاده از آب گرم موجب کاهش دردهای عضلانی، مفصلی و استخوانی میشود.
البته این تاثیر گرما دائمی نبوده و معمولا بعد از مدتی که حرارت اندام مجددا به حالت اول برمیگردد درد مجددا احساس میشود. آب گرم را میتوان بصورت دوش آب گرم، وان آب گرم و یا استخرهای آب گرم در مجاورت اندام قرار داده و از گرمای آن استفاده کرد.
استفاده از آب گرم برای کاهش دردهای اندام سابقه قدیمی دارد. از صدها یا شاید هزاران سال قبل آب گرم های معدنی محلی برای مراجعه بیماران برای کاهش دردهایشان بوده است.
از آب گرم میتوان برای کاهش دردهای اندام در بسیاری از بیماری ها مانند آرتروز و انواع روماتیسم ها استفاده کرد.
انجام بهتر حرکات کششی در حین آب درمانی
یکی از مهمترین مراحل درمان مشکلات استخوان ها، مفاصل و دیگر بافت های اندام استفاده از فیزیوتراپی است و مهمترین اقدام فیزیوتراپ کمک به افزایش دامنه حرکات مفاصل و افزایش قدرت عضلات آن است.
انجام این مهم با استفاده از نرمش های خاصی صورت میگیرد. دسته ای از این نرمش ها که برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل کاربرد دارند حرکات کششی هستند.
حرکات کششی که در فیزیوتراپی برای بهتر کردن دامنه حرکتی مفصل و کاهش خشکی آنها انجام میشود ممکن است دردناک باشد.
وقتی این حرکات با کمک آب درمانی و در آب گرم انجام شوند تحمل بیمار بیشتر شده و احساس درد ناشی از حرکت مفصل کم میشود. در این حالت میتوان مفاصل بیمار را بیشتر و بهتر حرکت داده و نتیجه آن افزایش سریعتر و بهتر دامنه حرکتی مفصل است.
تقویت عضلات با آب درمانی
وقتی بدن در حین آب درمانی در آب غوطه ور میشود (مانند استخرهای آب) وزن بدن کاهش میابد. بعضی بیماران به علت مشکل مفصل و درد ناشی از آن نمیتوانند به راحتی راه بروند.
در آب وزن بیمار کم شده و در نتیجه فشار کمتری به مفاصل اندام تحتانی وارد میشود. وقتی مفصل وزن کمتری را تحمل کند بهتر میتواند حرکت کند و حرکات نرمشی و تقویتی را انجام دهد.
کمک دیگر آب درمانی مقاومت آب در مقابل حرکت اندام است. وقتی فرد در آب غوطه ور شده و سعی میکند اندام خود را حرکت دهد مقاومت آب را در مقابل حرکت اندام حس میکند.
این مقاومت مفید است. مقاومت در مقابل حرکت اندام میتواند به تقویت بیشتر عضلات آن کمک کند. درست مانند کسی که برای تقویت بیشتر عضلات خود از وزنه استفاده میکند. با این تفاوت که مقاومت آب
- ملایم تر از وزنه است
- میتوان آن را با تغییر سرعت حرکت اندام کم و زیاد کرد
- در همه جهات وجود دارد
- همراه با گرما است و بنابراین آستانه تحمل بیمار را بیشتر میکند.
در بسیاری از بیماری های سیستم حرکتی تقویت عضلات اندام میتواند درد بیمار را تا حدود زیادی از بین ببرد.
بطور مثال در کمردرد تقویت عضلات ستون مهره و شکم و در بسیاری از دردهای زانو تقویت عضلات چهارسر ران میتواند درد بیمار را بطر محسوسی کاهش دهد. انجام حرکات نرمشی تحت نظر فیزیوتراپ در آب میتواند به این امر مهم کمک فراوانی بکند
بسیار دیده میشود که در استخرهای عمومی افرادی در قسمت کم عمق راه میروند و ذکر میکنند این کار را به توصیه پزشک انجام میدهند. آیا واقعا راه رفتن در آب مفید است و کلا راه رفتن در آب چه تاثیری بر روی بدن انسان دارد.
اثرات راه رفتن در آب چیست
راه رفتن ورزش بسیار مفیدی است که تاثیرات زیر را دارد
- تقویت عضلات اندام تحتانی و تنه
- قوی و محکم تر کردن استخوان های لگن و ستون مهره و اندام تحتانی و پیشگیری از پوکی استخوان
- افزایش جریان خون و تنفس و کمک به کارکرد بهتر قلب و ریه و پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی
این تاثیرات وقتی حداکثر هستند که بصورت راه رفتن روی زمین باشند. پس کسی که میتواند روی زمین راه برود اصولا نیازی به راه رفتن در آب ندارد.
راه رفتن روی زمین به مراتب کمک بیشتری به سلامتی میکند تا راه رفتن در استخر، مگر در مواردی که بیمار به عللی نتواند آن را انجام دهد. بطور مثال
به علت بیماری های قلبی راه رفتن روی زمین فشار زیادی به سیستم قلبی عروقی وارد کند (راه رفتن بر روی زمین نیاز به انرژی بیشتری داشته و برای برآورده کردن این انرژی قلب و ریه باید بیشتر کار کنند)
به علت بیماری مفصلی یا استخوانی در اندام تحتانی راه رفتن روی زمین موجب درد اندام شود (در کسی که به هر علتی از درد اندام رنج میبرد راه رفتن روی زمین ممکن است موجب افزایش فشار بر روی بافت آزرده و در نتیجه افزایش درد شود)
وقتی فرد در آب غوطه ور میشود سبک و کم وزن میشود. این کاهش وزن از دو جنبه میتواند به بیمار کمک کند.
اول: با سبک شدن وزن، انرژی کمتری برای راه رفتن مورد نیاز است. در نتیجه بیمارانی که ظرفیت قلبی عروقی و ریوی اندکی دارند میتوانند بهتر در آب راه بروند.
کسانی که به بیماری های قلبی عروقی و ریوی مبتلا هستند ممکن است با کمی راه رفتن بر روی زمین دچار تنگی نفس شوند. پس راه نمیروند.
این راه نرفتن میتواند بسرعت موجب ضعف عضلات تنه و اندام تحتانی شود. این ضعف عضلانی از یک طرف آنها را ناتوان تر کرده و از طرف دیگر موجب بروز دردهای پراکنده در بدن بخصوص کمردرد و درد زانو میشود.
این بیماران با راه رفتن در آب میتوانند قدرت عضلانی تنه و اندام تحتانی خود را حفظ کرده و یا حتی بهتر کنند.
دوم: سبک شدن در آب موجب میشود به بافت ها و ساختمان های اندام تحتانی فشار کمتری وارد شود. کسانی که در تنه و اندام تحتانی خود به بیماری های استخوان، مفصل، تاندون، رباط، عضله و دیگر بافت ها دچار هستند ممکن است با راه رفتن دچار افزایش درد شوند.
این عاملی میشود تا فرد کمتر راه برود و همین کم راه رفتن میتواند موجب کاهش قدرت عضلات تنه و اندام تحتانی و بدنبال آن افزایش شدت درد شود.
در حین آب درمانی و با راه رفتن در آب بیمار راحت تر مفاصل خود را حرکت میدهد. از طرف دیگر اگر حرارت آب کمی بالا بوده و گرم باشد همین گرما درد بیمار را کمتر کرده و به حرکت اندام و مفاصل وی کمک میکند
با این حال باید به یاد داشت که راه رفتن در آب تاثیری در افزایش قدرت و استحکام استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان ندارد.
چگونه در آب راه برویم
راه رفتن در آب مانند هر ورزش دیگر باید به آرامی شروع شود. در ابتدا حدود پنج دقیقه به آهستگی در آب راه بروید و سپس بتدریج سرعت راه رفتن خود را افزایش دهید.
اگر به بیماری قلبی عروقی یا تنفسی مبتلا هستید مواظب باشید تا بطور ناگهانی در معرض تغییر دما قرار نگیرید. درجه حرارت آب دوش قبل از استخر و آب خود استخر باید طوری باشد که زیاد گرم یا زیاد سرد نباشد.
اگر درجه حرارت آب با دمای محیط متفاوت است به تدریج بدن خود را در معرض آب قرار دهید تا فشاری به سیستم قلبی عروقی شما وارد نشود.
اگر به منظور کاهش دردهای کمر و یا زانو در آب راه میروید و میخواهید از راه رفتن در آب نفع بیشتر ببرید باید راه رفتن خود در آب را کمی سریعتر انجام دهید بطوریکه در حین راه رفتن مقاومت آب را در مقابل ران های خود احساس کنید.
در ابتدا آهسته راه بروید ولی بتدریج سرعت خود را بیشتر کرده بصورتی که احساس کنید پاهای شما آب را شکافته و به جلو میرود.
با این کار باید بتوانید مقاومت آب را در جلوی ران و ساق های خود احساس کنید. این طرز راه رفتن موجب میشود عضلات شکم و عضلات اطراف ستون مهره و عضلات چهارسر ران شما بتدریج قوی تر شده و بدنبال آن کمردرد و درد زانوی شما بتدریج کاهش میابد.
اگر توان حرکتی کمی دارید مواظب راه رفتن خود در استخر باشید. با احتیاط قدم بردارید تا در استخر لیز نخورید. کف استخر ممکن است بیش از حد لیز باشد بخصوص در قسمت هایی که رنگ شده است. برای بهتر راه رفتن میتوانید از دمپایی های مخصوص استفاده کنید تا تعادل شما بهتر حفظ شود.
اگر مشکل قلبی عروقی یا تنفسی دارید بهتر است از استخرهایی استفاده کنید که برای ضد عفونی آب نه از کلر بلکه از ازن Ozone استفاده میکنند.
در استخرهایی که از کلر برای ضد عفونی آب استفاده میکنند غلظت زیاد گاز کلر در هوای استخر ممکن است برای شما سیستم تنفسی شما خوب نباشد.
کار درمانی چیست
کاردرمانی Occupational therapy شاخه چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ روانی به گونه ای است که بتواند بطور مستقل زندگی کند، از پس کارهای خود برآید، مولد باشد و از زندگی خود لذت ببرد.
چه کسی به کاردرمانی نیاز دارد
فردی که طرف کاردرمانی است کسی است که به علت بیماری، تصادف یا مسن شدن توانایی های طبیعی را که افراد دیگر دارند نداشته یا آنها را از دست داده است.
بطور مثال بچه هایی که به علت مشکلات مادرزادی توانایی های طبیعی را ندارند یا کسانی که به علت عقب افتادگی های ذهنی نمیتوانند کارهای معمولی را انجام بدهند میتوانند از کمک کاردرمانی بهره ببرند
افرادی که به علت افزایش سن و ناتوانی های ناشی از آن در مراقبت از خود دچار مشکل شده اند و یا کسانی که به علت آسیب های ناشی از تصادف نمیتوانند فعالیت های شغلی خود را مانند قبل انجام بدهند هم میتوانند از کاردرمانی استفاده کنند.
پس غالب مراجعه کنندگان به کاردرمانی یا بچه هایی هستند که به علت مشکلات مادرزادی ناتوانی جسمی دارند.
یا افراد مسنی هستند که به علت کهولت سن یا بیماری هایی مثل سکته مغزی دچار ناتوانی حرکتی یا ذهنی شده اند و یا افرادی در هر رده سنی هستند که براثر اسیب های ناشی از ضربه توان حرکتی آنها کم شده است.
کاردرمانگر چکار میکند
کاردرمانگر به فرد ناتوان در هر سنی که باشد کمک میکند تا بر ناتوانی ناشی از بیماری مادرزادی یا آسیب های وارده به سیستم حرکتی یا پیری غلبه کرده به نحوی که بتواند کارهای روزمره و وظایف شغلی خود را به نحو بهتری انجام دهد.
کاردرمانگر این کار را با کمک دیگر افراد گروه پزشکی مانند گفتاردرمان، بینایی سنج، شنوایی سنج، فیزیوتراپیست، پزشک، روانپزشک، پرستار، ارتوپد فنی و بسیار همکاران دیگر انجام میدهد.
کاردرمانگر در جلسات اول ابتدا مشکل فرد را ارزیابی کرده و برنامه عملی برای کمک به او طراحی میکند
کاردرمانگر Occupational therapist به فرد ناتوان یاد میدهد که چگونه از خود مراقبت کند، به چه صورت کار کند و چگونه تفریح کند. به وی آموزش میدهد تا یاد بگیرد چگونه غذا بخورد، لباس بپوشد، حمام برود، غذا درست کند و کارهای خانه و مدرسه و محل کارش را انجام دهد.
کاردرمانگر هر چیزی را که مانع انجام فعالیت های طبیعی شخص باشد تغییر میدهد. وی در محیط زندگی و کار فرد تغییراتی میدهد بطوریکه وی بهتر بتواند با توجه به ناتوانی که دارد زندگی و کار کند.
کاردرمانگر در نوع کار شخص تغییراتی میدهد تا بهتر بتواند از عهده وظایف محوله خود برآید. ابزارهای خاصی به فرد میدهد تا وی با کمک آنها بتواند بهتر کارهایش را انجام دهد و مهارت های فرد را در انجام فعالیت هایش افزایش میدهد.
یک کاردرمانگر آموزش های لازم را دیده است تا با فردی که از لحاظ ذهنی قدری کند است و یا مشکلات عاطفی مانند افسردگی یا اضطراب دارد برخورد مناسب داشته و او را آماده یک زندگی بهتر کند.
کاردرمانی میتواند به بچه هایی که مشکلات زیر را دارند کمک کند
- بیماری های مادرزادی و آسیب های موقع تولد
- مشکلات حسی
- آسیب های مغز و نخاع
- مشکلات یادگیری
- اوتیسم
- روماتیسم مفصلی
- اختلالات ذهنی و رفتاری
- مشکلات ارتوپدی
- تاخیر در رشد
- بعد از عمل جراحی
- سوختگی
- اسپاینا بیفیدا
- قطع عضو
- سرطان
- آسیب های شدید دست
- ام اس، فلج مغزی
یک کاردرمانگر به کودک کمک میکند تا
- مهارت های دستی خود را بهتر کرده و بتواند چیز ها را با دست خود بگیرد و رها کند و یا بتواند بهتر بنویسد
- ارتباط بین چشم و دست خود را بهتر کند. بطور مثال با توپ بهتر بازی کند
- کودکانی که مشکلات یادگیری دارند بتوانند کارهایی مانند حمام رفتن، لباس پوشیدن، شانه کردن موی سر، مسواک زدن، غذا خوردن توالت رفتن و بسیاری کارهای دیگر را بهتر انجام دهند
- کودکانی که مشکلات رفتاری دراند بتوانند بهتر خشم خود را کنترل کنند
- بتوانند از وسایلی مانند ویلچر و عصا بهتر استفاده کنند
- کودکانی که مشکلات تمرکز دارند بتوانند مهارت های اجتماعی خود را بهتر کنند
همچنین یک کاردرمانگر به یک فرد مسن که به علت بیماری روماتیسم یا سکته مغزی یا ام اس دچار مشکلات حرکتی است کمک میکند تا یاد بگیرد چگونه بهتر راه برود و بهتر از وسایل زندگی روزمره استفاده کند تا کارایی بیشتری داشته باشد و مستقل تر باشد.
کاردرمانگر ها در سازمان های بهزیستی، بیمارستان ها، مراکز بازپروری، مراکز پرستاری و مراکز اجتماعی کار میکنند.
کایروپراکتیک چیست
کایروپراکتیک یا کایروپرکتیک Chiropractic زیر شاخه ای از درمان های مکمل یا Complementary and alternative medicine بوده و نوعی درمان مشکلات سیستم اسکلتی بدن انسان است. کسانی که از این روش استفاده میکنند
- حرکاتی را روی بدن بیمار انجام میدهند
- نرمش هایی را به بیمار یاد میدهند
- به بیمار یاد میدهند که چگونه در انجام دادن کارهای روزمره از اندام های خود درست استفاده کند تا از مشکلات اسکلتی پیشگیری کند
- از دارو استفاده نمیکند
- ممکن است مشاوره تغذیه ای هم بدهد
شایعترین کاری که در کایروپرکتیک انجام میشود درمان کمردرد و درد گردن با مانیپولاسیون (حرکت دادن) ستون مهره Spinal manipulation است.
درمانگر های کایروپرکتیک chiropractic عقیده دارند که علت بسیاری از دردهای ستون مهره نیمه دررفتگی در مفاصل آن است و بنابراین میتوان با انجام حرکاتی بر روی ستون مهره بیمار آن مفاصل را میزان کرده Adjustment و یا نیمه دررفتگی آنها را جااندازی کرد.
اساس درمان در کایروپراکتیک حرکات دست درمانگر است که به توسط مانورهای خاصی انجام میشوند.
مانورهایی که یک درمانگر کایروپراکتیک انجام میدهد به این صورت است که ابتدا بیمار را بر روی تخت مخصوصی خوابانده و سپس با دست خود نیروها و فشارهایی را بر قسمت های خاصی از بدن وارد میکند.
قسمت هایی از ستون مهره و اندام ها را بیش از حد معمول میپیچاند و یا میکشد و یا ضرباتی ناگهانی با سرعت زیاد ولی شدت کم به آن وارد میکند.
درمانگر های کایروپراکتیک عقیده دارند که با این فشارها مفاصلی که قفل شده اند و یا خوب حرکت نمیکنند دوباره حرکات طبیعی خود را بدست آورده و در نتیجه آن کارکرد ستون مهره و سیستم عصبی آن بهبود میابد.
برای انجام مانورهای کایروپراکتیک ممکن است فقط از دست درمانگر و یا از وسایلی استفاده شود.
ممکن است در حین انجام حرکات توسط درمانگر، صداهایی در ستون مهره شنیده شود که به علت حرکت سطوح مفصلی و آزاد شدن حباب های گاز در مفاصل ستون مهره است. درست مانند وقتی که با فشار دادن به مفاصل انگشت از آنها صدای بصورت یک تقه خارج میشود.
مانورهای کایروپراکتیک معمولا دردناک نیست با این حال ممکن است بعد از بعضی حرکات آن، بیمار تا چند ساعت دردی موضعی در محل داشته باشد.
گاهی اوقات درمانگر کایروپراکتیک از روش های فیزیوتراپی برای کاهش درد بیمار استفاده میکند. روش هایی مانند
- سرما و گرما
- ماساژ
- اولتراسوند
- دیاترمی
- تحریک الکتریکی عضلات
- تحریک الکتریکی اعصاب
- کشش
- اشعه مادون قرمز
همانطور که گفته شده زمینه اصلی فعالیت کایروپراکتیک درمان کمردرد و دردهای گردنی است. با این حال بعضی مواقع ممکن است در درمان سردرد و بعضی دردهای مفاصل دیگر هم فعالیت کنند.
فعالیت در رشته کایروپراکتیک چگونه است
یک درمانگر کایروپرکتیک که به آن Chiropractor یا دکتر کایروپرکتیک (Doctor of Chiropractic (DC هم میگویند کسی است که به مدت ۵-۴ سال در دانشگاه درس میخواند و آموزش های لازم را فرا میگیرد.
آموزش دوره های کایروپراکتیک عمدتا در کشورهای انگلیسی زبان صورت میگیرد. دکتر کایروپراکتیک سعی میکند مشکلات سیستم حرکتی بدن ( و بخصوص ستون فقرات) را با انجام مانورها و حرکاتی بر روی آنها برطرف کند.
ارتوپدی فنی چیست
ارتوپدی فنی زیر مجموعه ای از رشته های وابسته به پزشکی است که هدف از آن تولید ارتوز و پروتز و آموزش بیمار برای استفاده از آنها است.
کسانی را که در رشته ارتوپدی فنی فعالیت میکنند اگر ارتوز تولید میکنند ارتوتیست Orthotist و در صورتیکه پروتز یا اندام مصنوعی میسارند پراستتیست Prosthetist مینامند. ممکن است یک نفر در هر دو این رشته ها فعالیت داشته باشد.
ارتوز ها و پروتز ها به دستور متخصص ارتوپدی و به توسط ارتوپد فنی ساخته میشوند.
پروتز ها اندام های مصنوعی هستند که برای بیمار ساخته شده و در جای اندام طبیعی از دست رفته گذاشته میشوند. بیماران به علل متفاوتی ممکن است یک اندام یا قسمتی از آن را نداشته باشند.
یک نوزاد ممکن است در بدو تولد فاقد قسمتی از اندام باشد و ممکن است یک اندام غیر کارا یا بد شکل داشته باشد که پزشک برای بهتر کردن شکل یا کارآیی آن مجبور به قطع قسمتی از آن و سپس جایگزینی قسمت قطع شده با یک قسمت مصنوعی باشد.
هر فردی ممکن است در طول زندگی خود به علت ضربات وارده به اندام یا سوختگی یا سرمازدگی یا دیگر حوادث دچار آسیب های شدیدی شود که منجر به قطع عضو گردد.
گاهی اوقات هم ابتلا به بعضی بیماری ها مانند دیابت موجب از دست رفتن قسمتی از اندام شود. تمام این بیماران نیاز به اندام مصنوعی دارند تا نه تنها شکل و ظاهر بهتری داشته باشند بلکه کارآیی آنها هم بهتر شود.
یک فعال ارتوپدی فنی اندام مصنوعی بیمار را با کمک مواد مناسب متناسب با دیگر قسمت های بدن وی ساخته و آن را برای بیمار آماده میکند.
در سال های اخیر پیشرفت های زیادی در زمینه ساخت اندام های مصنوعی با کارایی بسیار بالا بدست آمده است.
بطور مثال در قسمت هایی از اندامی که جایگزین ساق میشود فنرها و کمک فنرهای خاصی بکار میرود تا راه رفتن را طبیعی تر کند. یا دست های مصنوعی ساخته میشود که با اراده فرد حرکت میکنند.
همچنین پیشرفت های زیادی در زمینه اتصال مستقیم اندام مصنوعی به استخوان بدست آمده است.
مثلا وقتی قطع اندام از وسط ران ایجاد شده است میله فلزی در درون کانال استخوانی ران تعبیه شده بطوریکه قسمتی از آن از پوست محل قطع شده بیرون میزند و بعد اندام مصنوعی با لولا و کمک فنرهای مربوطه به آن متصل میشود.
راه رفتن با این پروتزهای بسیار طبیعی تر از پروتزهای سنتی است.
ارتوز یا بریس ها وسایلی هستند که در کنار اندام قرار گرفته و حرکات آن را در جهاتی خاص محدود کرده یا کنترل میکنند. بیماران به علل متفاوتی ممکن است نیاز به ارتوز داشته باشند.
بیمارانی که به علت مشکلات مادرزادی کنترل مناسبی روی حرکات مفاصل خود ندارند از ارتوز استفاده میکنند.
بدنبال آسیب هاییکه بعد از تصادفات و یا دیگر ضربات به اندام ها وارد میشود و یا بعد از اعمال جراح ممکن است بیماران تا مدتی نیاز به استفاده از بریس یا ارتوز داشته باشند.
بسیاری از بیماری های سیستم عصبی محیطی و مرکزی که موجب عدم توانایی بیمار در کنترل اندام هایش میشوند نیاز به ارتوز دارند.
ارتوز ها ممکن است از قبل آماده باشند و یا به توسط ارتوپدی فنی ساخته شوند. در مواردی که بیمار از یک ارتوز از قبل آماده شده استفاده میکند ارتوپدی فنی میتواند طرز درست استفاده از آن را به بیمار آموزش داده و در صورت لزوم تغییراتی در آن بدهد که اندازه اندام بیمار شود.
برای بعضی بیماران لازم است که ارتوز به اندازه اندام بیمار ساخته شود. ارتوپدی فنی این ارتوز ها را ساخته و طرز استفاده از آنها را به بیمار آموزش میدهد.
کسانی که در زمینه ارتوپدی فنی تحصیل کرده و فعالیت میکنند ممکن است تکنیسن باشند و یا ممکن است مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد و یا دکتری در رشته ارتوپدی فنی داشته باشند.
تمام این مقاطع در ایران و بسیاری کشورهای دیگر تدریس میشود. کسی که در رشته ارتوپدی فنی تحصیل کرده و فعالیت میکند باید دانش بالایی در زمینه آناتومی بدن انسان و بیماری های سیستم حرکتی داشته باشد.
این افراد همچنین دانش و مهارت های بالایی در زمینه های فنی و دانش مکانیک و علم استفاده از مواد دارند.
شوک ویو تراپی چیست
شوک ویو تراپی Extracorporal shock wave therapy ESWT روش درمانی جدیدی است که در آن با استفاده از امواج صوتی پر قدرت درد ناشی از بعضی بیماری های سیستم حرکتی بدن انسان را کاهش میدهند.
یک شوک ویو یا موج شوکی نوعی موج قوی ولی بسیار کوتاه مدت است که از صوت سریعتر حرکت میکند.
مثال هایی از این نوع موج های شوکی موج ایجاد شده در هنگام رعد و یا موج ایجاد شده در هنگام شکسته شدن دیوار صوتی توسط هواپیما است. Extracorporal به معنای خارج از بدن است به این منظور که دستگاه مولد موج در خارج از بدن قرار گرفته است.
تکنولوژی این سیستم بسیار شبیه آن چیزی است که در دستگاه های سنگ شکن کلیه استفاده میشود. مورد استفاده عمده این روش درمانی در تاندنیت ها است.
در تاندنیت ها، تاندون در محل اتصال به استخوان دچار مشکل شده و این وضعیت موجب بروز درد در بیمار میشود. مهمترین تاندنیت هایی که در درمان آنها از شوک ویو استفاده میشود عبارتند از
- فاسئیت پلانتار در خار پاشنه
- تاندنیت آشیل
- تاندنیت کلسیفیک در شانه
- تاندنیت کشکک
- تنیس البو
- گلف البو
از روش شوک ویو تراپی در درمان مشکلات زیر هم استفاده میشود
- نوروم مورتون
- شکستگی های استرسی
- دیر جوش خوردن شکستگی
به نظر میرسد مکانیسم اثر شوک ویو تراپی ایجاد پارگی های بسیار ریز میکروسکوپی در بافت مربوطه بر اثر ضربه شدید موج شوکی است.
این پارگی های ظریف موجب آزاد شدن موادی از بافت میشوند و این مواد به نوبه خود موجب افزایش مویرگ های بافت و انتقال سلول های ترمیم کننده از طرف بدن به محل آسیب دیده میگردد و بدین وسیله روند ترمیم و بهبودی در بافت مربوطه فعال میشود.
شوک ویو تراپی به این صورت انجام میشود که تکنیسین مربوطه ابزار خاصی را بر روی پوست محل گذاشته و از طریق آن امواج صوتی پرقدرت را به درون بافت میفرستد.
کل این فرایند معمولا ۲۰-۱۰ دقیقه طول بکشد. گاهی اوقات بعد از انجام آن بیمار کمی احساس ناراحتی در محل دارد که معمولا در ۲۴ ساعت اول بتدریج از بین میرود.
جلسات شوک ویو تراپی معمولا ۵-۳ بار و با فاصله یک هفته تکرار میشوند. بعضی بیماران بعد از شروع درمان کاهش محسوسی در شدت درد ناشی از بیماری را ذکر میکنند ولی معمولا برای بدست آوردن حداکثر تاثیر درمانی نیاز به گذشت ۸-۶ هفته وجود دارد.
روش شوک ویو تراپی معمولا در کلینیک های فیزیوتراپی عرضه میشود.