شکستگی انتهای پایینی استخوان ران به علت نزدیک بودن به مفصل زانو اهمیت بسیاری دارد. دقت در درمان شکستگی انتهای پایینی استخوان ران موجب میشود تا مفصل زانو کمترین آسیب را از عوارض احتمالی متحمل شود.
در مورد شکستگی های تنه استخوان ران در بالغین و در مورد شکستگی های تنه استخوان ران در بچه ها در مقالات دیگری بصورت مبسوط بحث شده که میتوانید به آنها مراجعه کنید.
آناتومی انتهای پایینی استخوان ران
انتهای پایینی استخوان ران بصورت یک برجستگی بزرگ درآمده که این برجستگی خود بصورت دو نیمکره کنار هم است. به هر کدام از این نیمکره ها یک کندیل میگویند.
پس پایین استخوان ران دو کندیل داخلی ( مدیال) و خارجی ( لترال) دارد. بین این دو کندیل در قسمت پشت ( خلف ) یک فرو رفتگی عمیق به نام شکاف بین کندیلی یا اینترکندیلار ناچ Intercondylar notch قرار دارد که محل چسبیدن رباط های صلیبی است.
در قسمت جلو ( قدام) بین این دو کندیل یک شیار کم عمق تر از پشت قرار دارد که به آن شیار بین کندیلی یا Intercondylar groove میگویند. این شیار محلی است که ران با استخوان کشکک مفصل میشود.
در واقع استخوان کشکک بر بستری قرار گرفته که به وسیله شکاف بین کندیلی ایجاد شده است. سطح هر دو کندیل و شیار بین کندیلی از غضروف مفصلی پوشیده است و با استفاده از این غضروف با کشکک و با استخوان تیبیا ( درشت نی) مفصل میشود.
شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران ممکن است در بالای محل اتصال تنه استخوان ران به کندیل های پایینی آن باشد. در این حال به آن شکستگی سوپراکندیلر یا بالای کندیلی میگویند.
شکستگی ممکن است هم در بالای کندیل باشد و هم اینکه هر دو کندیل را از هم جدا کند. در این حال به آن شکستگی بین کندیلی یا اینترکندیلر میگویند. شکستگی ممکن است فقط کندیل داخلی یا خارجی را از بقیه استخوان ران جدا کند. در این حال به آن شکستگی کندیل داخلی یا خارجی میگویند.
علائم شکستگی های پایین استخوان ران
در شکستگی انتهای پایینی استخوان ران، بالای زانو در این بیماران بشدت دردناک و ورم کرده است. هرگونه حرکت زانو و یا فشار دادن به بالای آن در این بیماران موجب افزایش شدت درد میشود. تغییر شکل در بالای زانو وجود دارد.
نکته مهم در این شکستگی ها نزدیک بودن محل شکستگی به عروق و اعصاب اطراف زانو است. به همین دلیل کوچکترین جابجایی در استخوان های شکسته شده میتواند موجب فشار یا کشش عروق و اعصاب شود.
این آسیب ها در عروق میتواند موجب پاره شدن یا انسداد آنها شود که در این صورت خونرسانی به ساق پا دچار اشکال شده و ممکن است ساق پا سیاه شود. آسیب به عصب این ناحیه هم میتواند موجب فلج شدن آن شود.
پس در تمام شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران پزشک معالج با دقت عروق و اعصاب ناحیه را معاینه میکند تا در صورت صدمه دیدن درمان لازم را انجام دهد.
تشخیص این شکستگی و نوع آن معمولا با استفاده از رادیوگرافی ساده داده میشود. برای تشخیص دقیقتر ضایعات و آماده شدن بیمار برای عمل جراحی معمولا از سی تی اسکن استفاده میشود.
درمان و عوارضی شکستگی انتهای پایینی استخوان ران
درمان شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران که غالبا با جابجایی همراه هستند عمل جراحی و جااندازی بسته یا باز شکستگی و فیکس کردن قطعات شکسته شده با پیچ به تنهایی یا پیچ و پلاک است.
در موارد شکستگی های کندیل داخلی یا خارجی یا شکستگی های بین کندیلی که خط شکسگی به داخل سطح مفصلی زانو رفته است، باید قطعات شکسته شده با دقت بسیار زیاد جااندازی شوند. هر گونه ناهماهنگی در سطح مفصلی میتواند در دراز مدت موجب بروز ساییدگی مفصلی یا استئوآرتریت شود.
مهمترین عوارض این شکستگی ها عبارتند از
آسیب شریانی
در شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران در صورت انسداد شریان هایی که از این محل میگذرند پزشک معالج فورا سعی در جااندازی قطعات شکسته شده میکند.
در صورتیکه با این کار جریان خون برقرار نشود باید از شریان های زانو عکسبرداری شده ( آنژیوگرافی) و در صورت تائید آسیب، به توسط عمل جراحی شریان آسیب دیده ترمیم شود.
آسیب عصبی
در شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران آسیب اعصابی که از این محل میگذرند میتواند موجب کاهش حس و حرکت در مچ و انگشتان پا شود. اکثر این آسیب ها از نوع نوروپارکسی بوده و پس از گذشت چند هقته تا چند ماه بطور خودبخود بهبود میابند.
محدودیت حرکات مفصلی
در شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران چسبندگی های ایجاد شده بعد از شکستگی یا بد جوش خوردن شکستگی میتواند موجب بروز محدودیت حرکتی در زانو شود. این مورد بطور مفصل در مقاله “محدودیت و خشكی حركت مفصل زانو بعد از شكستگی استخوان ران” توضیح داده شده است.
شکستگی پایین استخوان ران در کودکان و نوجوانان
در این گروه سنی محل شکستگی معمولا در صفحه رشدی است که در پایین استخوان ران قرار دارد. مشخصات این شکستگی مانند مشخصات ذکر شده کلی است. نکات مهمی که کمی تفاوت دارند عبارتند از
♦در اکثر موارد شکستگی های انتهای پایینی استخوان ران را میتوان بصورت بسته جااندازی کرد. پس از جااندازی بسته بیحرکتی با استفاده از گچ و معمولا بمدت ۶ هفته انجام میشود.
در صورتی که جااندازی بسته شکستگی موفقیت آمیز نباشد درمان بصورت جااندازی باز و سپس بیحرکت کردن قطعات با پین و یا پیچ و پلاک است.
♦صدمه شدید به صفحه رشد این ناحیه میتواند موجب اختلال در رشد این آن و ایجاد عوارضی مثل کوتاه شدن ران و یا انحراف زانو به خارج یا داخل شود.