دررفتگی لگن مادرزادی. نوزاد و بزرگسالان، عکس، درمان، علائم

دررفتگی لگن مادرزادی بیماری است که در آن سر استخوان ران از قبل از تولد خارج از حفره استابولوم بوده و مفصل از همان اول بصورت دررفته درست شده است.

نام کامل این بیماری Developmental Dysplasia of the Hip است که به اختصار به آن DDH میگویند.

دررفتگی مادرزادی لگن جزو بیماریهای سیستم حرکتی بدن میباشد. این بیماری در واقع دررفتگی مادرزادی مفصل ران است ولی چون مهمترین مفصل لگن، مفصل ران است به آن دررفتگی لگن میگویند.

در افراد مبتلا به این بیماری، حفره استابولوم در دوران جنینی به درستی تشکیل نشده و شکل و یا عمق کافی را ندارد و نمیتواند سر استخوان ران را در خود نگه داری و حفظ کند.

اگر فعلا وقت کافی برای خواندن مقاله را ندارید حتما فیلم زیر را ببینید.

انواع دررفتگی لگن مادرزادی

مفصل بین استخوان ران و لگن خاصره را مفصل ران یا مفصل هیپ Hip joint مینامند. این مفصل از قرار گرفتن سر استخوان ران در درون حفره استابولوم که جزئی از لگن است تشکیل شده است.

در بعضی از انواع دررفتگی لگن مادرزادی، سر استخوان ران بصورت کامل خارج از حفره استابولوم است که به آن دررفتگی کامل میگویند.

در بعضی دیگر سر استخوان ران درون حفره استابولوم هست ولی ناپایدار بوده و به آسانی از آن خارج و به آن داخل میشود. علت این وضعیت شکل غیر طبیعی حفره استابولوم است. به این شکل غیر طبیعی دیسپلازی میگویند. پس میگویند بیمار دیسپلازی استابولوم یا دیسپلازی لگن دارد.

در دیسپلازی، گودی استابولوم کم است و نمیتواند سر استخوان ران را به خوبی درون خود حفظ کند و در نتیجه این سر، کمی به بیرون جابجا شده و موجب نیمه دررفتگی در مفصل ران میشود.

علل دررفتگی مادرزادی لگن بچه ها

 علت دررفتگی لگن مادرزادی به درستی شناخته شده نیست.

بعضی از محققین معتقدند در تعدادی از جنین ها حفره استابولوم به درستی تشکیل نشده و عمق کافی برای نگه داشتن سر استخوان ران در درون خود را ندارد. بعضی دیگر هم عقیده دارند که شلی کپسول مفصل ران علت بروز این بیماری است.

دررفتگی مادرزادی لگن در بعضی خانواده ها بیشتر است. به نظر میرسد در جوامعی که نوزاد را قنداق میکنند شیوع این بیماری افزایش میابد، همچنین در مناطقی که مادر، بچه را در پشت کمر یا جلوی شکم خود آویزان میکند این بیماری شیوع کمتری دارد.

این اختلاف احتمالا به علت نزدیک بودن و دور بودن ران های بچه در دو نوع متفاوت بستن و حمل کردن وی است.

دررفتگی لگن مادرزادی در کدام بچه ها بیشتر است

دررفتگی لگن مادرزادی بیشتر مفصل ران چپ را گرفتار میکند. این بیماری بیشتر در دختر ها دیده میشود بطوریکه شیوع دررفتگی در دختران ۹ برابر پسران است.

دررفتگی مادرزادی لگن میتواند یکطرفه یا دوطرفه باشد. یعنی تنها در یک طرف لگن باشد و یا هم در سمت راست لگن و هم در سمت چپ باشد. این بیماری در 60 درصد موارد یکطرفه است و وقتی فقط در یک طرف لگن دیده میشود در 60 درصد موارد در طرف چپ است.

در نوزادانی که در شکم مادر در وضعیت برعکس معمول قرار گرفته اند (سر به طرف بالا و پا به پایین) دررفتگی لگن مادرزادی بیشتر دیده میشود.

این بیماری در بچه هایی که موقع تولد وزن کمی داشته اند کمتر دیده میشود. همچنین در زایمان های چندقلویی کمتر دیده میشود.

نکته جالب توجه این است که دررفتگی لگن مادرزادی در بچه هایی که در زمستان متولد میشوند کمتر دیده میشود. صرفنظر از اینکه محل زندگی مادر در مناطق گرمسیر یا سردسیر باشد.

دررفتگی مادرزادی لگن در موارد زیر هم بیشتر دیده میشود

• فرزندان اول خانواده
• نژاد سفید
• وجود ناهنجاری های مادرزادی دیگر در بچه مانند تورتیکولی و یا پا چنبری (کلاب فوت)

آسیب شناسی دررفتگی لگن مادرزادی

وقتی سر استخوان ران نوزاد مدتی در خارج از حفره استابولوم میماند هم رشد سر و هم رشد حفره استابولوم دچار اختلال میشود.

حفره استابولوم کوچک باقی میماند و عمق کافی هم پیدا نمیکند. همچنین سر استخوان ران هم کوچک مانده و خوب رشد نمیکند. گردن استخوان ران نازک مانده و تنه استخوان ران هم لاغر و کم قطر میشود.

این تغییرات نشان میدهند که رشد استخوان ها تنها هنگامی سیر طبیعی خود را طی میکند که آنها به درستی در کنار هم قرار داشته باشند.

در کنار هم بودن است که رشد و تکامل مناسب را تضمین میکند.

در این بیماری تغییرات دیگری هم بتدریج در اندام کودک بوجود میاید. کپسول مفصل ران این بچه ها کلفت و ضخیم شده و عضلات اطراف مفصل ران، بخصوص عضلات ادکتور (نزدیک کننده ران) و عضله ایلیوپسواس کوتاه میشوند.

هر چقدر مدت زمان بیشتری از تولد نوزاد بگذرد و درمان به تاخیر بیفتد این تغییرات بیشتر شده و درمان بچه را مشکل تر میکند.

دررفتگی لگن مادرزادی در صورتی که زود تشخیص داده شده و سر استخوان ران در درون حفره استابولوم گذاشته شود رشد استخوان ها در دو طرف مفصل (هم در سر استخوان ران و هم در حفره استابولوم) سیر طبیعی خود را بدست میاورد و در بسیاری اوقات عقب ماندگی خود را جبران میکنند.

با این حال در صورتی که سر استخوان ران مدتی در بیرون استابولوم بماند، با گذشت زمان و با بالا رفتن سن بچه، عقب ماندگی رشد مفصل و تغییر شکل آن هم بیشتر میشود.

این امر نشان میدهد که در دررفتگی لگن مادرزادی، زمان نکته اصلی است و تشخیص این بیماری و درمان آن هر چه زودتر باید شروع شود.

علائم دررفتگی مادرزادی لگن بسته به سن بچه متفاوت است. این علائم را معمولا در دو محدوده سنی قبل و بعد از سه ماهگی تعریف میکنند. در زیر این علائم را بر حسب سن توضیح میدهم.

علت دررفتگی مادرزادی لگن در بزرگسالان چیست

همانطور که از نام این بیماری مشخص است علت آن مادرزادی است و مفصل لگن در زمان جنینی و زمانی که بچه در شکم مادر است به درستی تشکیل نشده است. با اینحال این برای بعضی بیماران قابل تصور نیست.

بعضی بیماران واقعا عقیده دارند که در زمان تولد از دست کسی افتاده اند و لگن آنها دررفته است. بعضی دیگر از بیماران میپرسند اگر دررفتگی در لگن من مادرزادی است پس چرا تا الان که مثلا سنم چهل سال است مشکلی نداشته ام. اگر بیماری من مادرزادی بوده باید علائم آن از همان ابتدای تولد وجود میداشت.

اینطور نیست. دررفتگی لگن مادرزادی حتی اگر بصورت کامل باشد معمولا تا زمانیکه بچه شروع به راه رفتن نکند مشخص نمیشود. تنها بعد از شروع راه رفتن بچه است که اطرافیان متوجه بد راه رفتن او میشوند و با مراجعه به پزشک دررفتگی مشخص میشود.

اگر هم مشکل بیمار بصورت نیمه دررفتگی باشد و دررفتگی کامل نباشد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد تا سنین بالا که مفصل بتدریج به علت همین بیماری خیلی زود سائیده شده و این سائیدگی مفصلی خود را بصورت درد لگن نشان میدهد.

علائم دررفتگی لگن مادرزادی چیست

علائم دررفتگی لگن مادرزادی بسته به سن بیمار متفاوت است. یک نوزاد مبتلا به این بیماری علائمی کاملا متفاوت با یک کودک دوساله مبتلا به دررفتگی دارد و علائم بیماری در بالغین کاملا متفاوت است. در زیر علائم دررفتگی لگن مادرزادی برحسب سن بیمار توضیح داده میشود.

علائم دررفتگی لگن نوزاد قبل از سه ماهگی

علائم دررفتگی لگن مادرزادی در نوزاد در سنین قبل از سه ماهگی سه نشانه مهم است. هر پدر یا مادری باید با دیدن این علائم به وجود بیماری در فرزند خود شک کرده و فورا او را به نزد یک متخصص کودکان یا متخصص ارتوپدی ببرد.

علامت اول: در ناحیه کشاله ران همه نوزادان چین های پوستی بطور طبیعی وجود دارد. این چین ها بصورت طبیعی در دو طرف مانند هم و قرینه هم هستند. در دررفتگی لگن نوزاد این چین ها ممکن است در دو طرف غیر قرینه بوده و چین های کشاله ران در طرف دررفته بیشتر باشد.

 علامت دوم: در دررفتگی لگن نوزاد، مفصل ران دچار محدودیت حرکت شده و بخصوص دو ران بچه خوب از هم باز نمیشوند و مادر ممکن است نتواند ران های نوزاد را برای تعویض پوشک خوب از هم باز کند.

علامت سوم: علامت سوم دررفتگی لگن نوزاد انجام تست های تشخیصی ارتولانی و بارلو  Ortolani and barlow’s test است.

این تست ها به توسط پزشک انجام میشوند. پزشک نوزاد را به پشت بر روی تخت خوابانده و با گرفتن ران و ساق نوزاد، مفصل ران را با فشار دست جا میندازد و با برداشته شدن فشار مفصل دوباره در میرود.

آیا دررفتگی لگن نوزاد درد دارد؟ خیر. دررفتگی لگن نوزاد موجب هیچ دردی نمیشود.

علائم دررفتگی لگن مادرزادی در کودکان بعد از سه ماهگی

در سن بعد از سه ماهگی علائم دررفتگی لگن مادرزادی قدری تغییر میکنند. مهمترین این علائم در سنین بعد از سه ماهگی عبارتند از:

محدود شدن حركات مفصل ران : در این سنین حركت ابداكسیون یا دور شدن ران محدودتر میشود و مادر و یا پزشك نمیتوانند به راحتی ران های بچه را از هم دور كنند.

 تست ارتولانی و بارلو در این دوره دیگر قابل انجام نیست یعنی پزشك دیگر نمیتواند با فشار دست مفصل را جا بیندازد.

تغییر شکل لگن: برجستگی استخوانی تروكانتر بزرگ در طرف بیرونی لگن بچه، بیرون تر و برجسته تر از معمول است

كوتاه بودن اندام : ران طرف در رفته، كوتاه تر به نظر میرسد. وقتی كودك را به پشت میخوابانیم و زانو های وی را خم كرده بطوریكه كف پاها بر روی زمین باقی بماند، زانوی طرف دررفته پایین تر از زانوی طرف سالم است. به این معاینه تست گالزی Galeazzi test میگویند.

تست تلسكوپی : در این روش معاینه، پزشك بچه را به پشت بر روی تخت خوابانده و سپس با یك دست لگن طرف سالم را ثابت نگه میدارد و با دست دیگر ساق یا ران طرف در رفته را گرفته و در امتداد ران به طرف پایین میكشد و به طرف بالا هل میدهد.

در دررفتگی لگن مادرزادی، به علت اینكه سر استخوان ران در درون حفره استابولوم نیست این مانور موجب میشود ران به راحتی به بالا و پایین حركت كند. 

لنگش : كودك مبتلا به دررفتگی مادرزادی لگن دیر راه میفتد و موقع راه رفتن هم میلنگد. وقتی در رفتگی، یك طرفه است كودك موقعی كه پای سالم را از روی زمین بلند كرده و تكیه را بر روی طرف بیمار میندازد كل تنه خود را به آن طرف خم میكند. به این طرز راه رفتن راه رفتن، ترندلنبرگ Trendelenburg gait میگویند.

وقتی دررفتگی دو طرفه است بچه هر پایی را كه بر زمین میگذارد تنه را به همان طرف خم میكند. این را راه رفتن اردكی Waddling gait میگویند.

افزایش لوردوز كمری : در این بچه ها بخصوص در نوع دو طرفه موقع ایستادن قوس كمر یا لوردوز کمر بیش از حد معمول است.

تست ترندلنبرگ : این معاینه را پزشك انجام میدهد. پزشك از بیمار میخواهد كه سرپا و رو به دیوار ایستاده و هر دو دست را برای حفظ تعادل به آن تكیه دهد. سپس از او میخواهد تا پای سالم را از روی زمین بلند كرده و روی پای بیمار بایستد.

در فرد بیمار، به علت ضعیف بودن عضلات ابدكتور ران، لگن نمیتواند تعادل خود را حفظ كند و طرف سالم لگن به پایین متمایل میشود و بچه برای اینكه تعادل خود را حفظ كند تنه خود را به طرف بیمار متمایل میكند.

علائم دررفتگی لگن مادرزادی در بزرگسالان چیست

علائم دررفتگی لگن مادرزادی در بالغین معمولا بصورت بد راه رفتن یا درد است.

اگر دررفتگی کامل باشد معمولا علامت غالب بیماری بصورت لنگش است. این لنگش به علت کوتاه پای دررفته و ضعف عضلات لگن ایجاد میشود و در دررفتگی های یکطرفه بیشتر است گرچه در دررفتگی های دوطرفه هم البته به فرم خفیف تر دیده میشود

افراد مبتلا به این نوع دررفتگی های کامل لگن در سنین حدود سی یا چهل سالگی بتدریج دچار درد در ناحیه لگن هم میشوند.

اگر دررفتگی ناقص و بصورت نیمه دررفتگی باشد معمولا علامت غالب بیماری بصورت درد در اطراف لگن است. این دردی است که معمولا در کشاله ران و در سنین حدود سی سالگی به بعد ایجاد میشود.

با بیشتر شدن درد معمولا بد راه رفتن هم به علامت قبلی اضافه میشود.

پس در دررفتگی کامل مفصل ران بیمار اول میلنگد و بعد از چند سال درد هم به آن اضافه میشود و در نیمه دررفتگی ایجاد شده در مفصل ران معمولا اولین علامت بیمار درد است و بعد از آن بد راه رفتن هم به مشکلات بیمار اضافه میشود.

تشخیص دررفتگی لگن مادرزادی

روش تشخیص بسته به سن بیمار متفاوت است. در سنین زیر شش ماه برای تشخیص معمولا از سونوگرافی استفاده میشود. بعد از آن بهترین روش تصویربرداری برای تشخیص، عکس رادیوگرافی لگن نوزاد بصورت رادیوگرافی ساده لگن است.

درمان دررفتگی مادرزادی لگن کودگان

درمان در رفتگی مادرزادی لگن در بچه ها باید هرچه زودتر بعداز زایمان شروع شود. هرچه درمان زودتر شروع شود با استفاده از روش های ساده تری میتوان به نتیجه رسید، مدت درمان کوتاه تر است و نتیجه درمان بهتر خواهد بود.

حتی چند هفته تاخیر در درمان این بیماری هم جایز نیست. هرچه درمان بیمار با تاخیر و در سنین بالاتری انجام شود نتیجه درمان نامطلوب تر خواهد شد و درمان هم مشکل تر است.

نوع درمان بر حسب اینکه بیماری در چه سنی شخیص داده شود متفاوت است. برای درمان این بیماران معمولا از روش زیر استفاده میشود.

درمان خانگی دررفتگی لگن مادرزادی در نوزادان

درمان دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد با بستن نوارهای پلاستیکی خاصی مثل کمربند در اطراف بدن انجام میشود. به این کمربند پاولیک هارنس Pavlic harness میگویند.

استفاده از این، کمربند دررفتگی لگن نوزاد در واقع نوعی درمان خانگی دررفتگی لگن مادرزادی و البته با کمک و تحت نظر پزشک است.

هدف این است تا با این وسیله ران های بچه از هم باز شده و مفصل ران برای مدتی حدود یک تا دو ماه در وضعیت باز شده قرار بگیرد.

در این وضعیت سر استخوان ران در حفره استابولوم میماند و ماندن سر استخوان ران در درون حفره استابولوم به رشد بهتر آن کمک میکند. بعد از مدتی سر استخوان در داخل حفره استابولوم پایدار میشود و میتوان پاولیک هارنس را برداشت.

کمربند دررفتگی نوزاد را میتوان در کودکان تا سن حداکثر شش ماهگی استفاده کرد. البته هر چه سن بچه کمتر بوده و درمان در سنین کمتری شروع شود نتیجه درمان بهتر است.

معمولا وقتی بچه شروع به چهار دست و پا راه رفتن میکند ( سنین ۶-۴ ماهگی) این روش درمانی دیگر تاثیر زیادی نداشته و باید درمان های مرحله بعد انجام شود.

درمان دررفتگی لگن مادرزادی در سنین بین ۱۸-۶ ماهگی با جاانداختن دررفتگی لگن

اگر تشخیص دررفتگی مادرزادی لگن در سنین بین شش ماهگی تا یک و نیم سالگی داده شود درمان مشکل تر است. ممکن است استفاده از کمربند دررفتگی نوزاد دیگر نتواند به بیمار کمک کند.

در بچه هایی که در این سن مراجعه میکنند پزشک ابتدا سعی در جاانداختن دررفتگی لگن در اطاق عمل و زیر بیهوشی عمومی میکند و اندام های تحتانی و تنه را مدتی در یک قالب گچی در وضعیتی خاص نگه دارد. گچی که به این منظور بکار میرود را گچ اسپیکا یا اسپایکا Spica cast مینامند.

گاهی اوقات در سنین کمتر از شش ماهگی هم ممکن است درمان با کمربند ذکر شده در قبل موثر نباشد و پزشک از روش جاانداختن دررفتگی لگن و گچ گیری استفاده کند.

در این روش درمانی ممکن است پزشک معالج در ابتدا مدتی پای کودک را با وزنه تحت کشش قرار میدهد.

سپس ممکن است نیاز باشد تا با یک عمل جراحی کوچک در ناحیه کشاله ران تاندون های سفت شده عضلات اددکتور (نزدیک کننده ران) قطع شوند و در مرحله بعد، اقدام به جاانداختن دررفتگی لگن کودک در اطاق عمل و زیر بیهوشی عمومی شده و بعد گچ گیری انجام میشود.

اندام های تحتانی مدتی در گچ اسپیکا میمانند تا مفصل در حالت جدید تثبیت شود. البته ممکن است پزشک معالج از کشش یا از بریدن تاندون های کشاله ران استفاده نکرده و مستقیما اقدام به جااندازی مفصل ران و گچ گیری آن بکند.

اگر جاانداختن دررفتگی لگن در اطاق عمل موفقیت آمیز نباشد، مفصل ران بچه باید عمل جراحی شود. در این عمل جراحی پزشک ارتوپد لگن، تمام بافت ها را از پوست تا مفصل ران شکاف داده و سپس سر استخوان ران را در درون حفره استابولوم قرار میدهد.

سپس بافت های اطراف مفصل بخصوص کپسول مفصل ران را به نحوی ترمیم میکند تا مفصل در همان حالت باقی مانده و مجددا در نرود. بعد از جراحی اندام های تحتانی و تنه بیمار گچ گیری اسپیکا میشوند.

به یاد داشته باشید که هر چه درمان دررفتگی لگن مادرزادی زودتر شروع شود احتمال اینکه بتوان مفصل را بصورت بسته و بدون عمل جراحی جااندازی کرد بیشتر است و هرچه درمان دیرتر شروع شود ممکن است دیگر امکان جااندازی بسته وجود نداشته و برای جااندازی نیاز به عمل جراحی پیدا شود.

الیته گاهی ممکن است مفصل ران یک بچه زیر شش ماهگی هم بصورت بسته جا نیفتد و کودک نیاز به جراحی باز پیدا کند و برعکس آن هم امکان پذیر است یعنی ممکن است مفصل ران یک بچه یک و نیم ساله هم قابل جااندازی بسته و بدون عمل جراحی باشد.

درمان دررفتگی لگن مادرزادی در سنین بالای ۱.۵ سالگی

در سنین بالای یک و نیم سالگی در اکثر مواقع برای درمان دررفتگی از عمل جراحی کمک گرفته میشود. در این سنین عمل جراحی به منظور جاانداختن دررفتگی لگن بصورت باز انجام میشود چون معمولا جااندازی بسته دررفتگی در این سنین امکانپذیر نیست.

در سنین بالای یک و نیم سالگی معمولا شکل استخوان های لگن هم تغییر میکند و بغیر از جااندازی باز دررفتگی، در بسیاری اوقات نیاز به جراحی بر روی استخوان هم وجود دارد.

در این نوع از عمل جراحی دررفتگی لگن مادرزادی، پزشک استخوان لگن را در نواحی خاصی برش میدهد و آنها را در وضعیت مناسبی قرار میدهد تا در وضعیت جدید جوش بخورند و شکل تغییر یافته استخوان های اطراف مفصل ران طبیعی تر شود. به این نوع عمل جراحی استخوانی، عمل استئوتومی سالتر Salter osteotomy میگویند.

اگر تشخیص و درمان دررفتگی لگن مادرزادی بعد از دو سالگی انجام شود احتمال اینکه حفره استابولوم شکل طبیعی خود را بدست آورد کمتر میشود. در این سنین ممکن است از اعمال جراحی دیگری برای بازسازی حفره استابولوم استفاده شود.

درمان دیرهنگام دررفتگی مادرزادی لگن احتمال بروز سائیدگی در ناحیه مفصل ران در سنین بالاتر را به شدت افزایش میدهد.

در فیلم زیر انواع درمان های جراحی دیسپلازی مفصل ران توضیح داده میشود.

درمان درفتگی لگن نوزاد با پوشک

بعضی از پزشکان توصیه و سعی در درمان دررفتگی لگن نوزاد با پوشک میکنند. در این روش به والدین توصیه میشود بجای یک پوشک، دو یا سه پوشک برای نوزاد استفاده شود. هدف این است که پاها و ران های نوزاد از هم باز شود و دررفتگی جا بیفتد. این تقریبا همان کاری است که بریس پاولیک هارنس که در بالا توضیح دادیم انجام میدهد.

باید بدانید که قرار دادن حتی تعداد زیاد پوشک نمیتواند ران های نوزاد را به اندازه کافی از هم باز کند و موجب جاافتادن دررفتگی شود. ضمنا با ادرار کردن نوزاد، پوشک خیس و جمع میشود و ران های بچه به هم نزدیک میشوند.

بهترین راه بجای سعی در درمان دررفتگی لگن نوزاد با پوشک استفاده ز کمربند پاولیک هارنس است.

درمان دررفتگی لگن مادرزادی در بزرگسالان

بسیاری از افراد در سنین بزرگسالی یعنی بعد از بلوغ جهت درمان دررفتگی لگن مادرزادی مراجعه میکنند. در این بیماران جاانداختن دررفتگی لگن امکان پذیر نیست و باید از روش های دیگری برای درمان استفاده کرد.

در درمان دررفتگی لگن مادرزادی در بزرگسالان گرچه نمیتوان انتظار نتایج عالی را از درمان داشت ولی میتوان تا حدود زیادی به بیمار کمک کرد تا زندگی راحت تری داشته باشد. این بیماران معمولا به سه علت به پزشک مراجعه میکنند. درد، لنگیدن و محدودیت حرکت مفصل ران

بیماران را میتوان بطور کلی به سه دسته تقسیم کرد.

• نیمه دررفتگی در مفصل ران بدون ساییدگی
• نیمه دررفتگی در مفصل ران همراه با ساییدگی
• در رفتگی کامل مفصل ران

در مورد روش های درمان دررفتگی لگن مادرزادی در بزرگسالان در فیلم زیر و در ادامه مقاله توضیح داده میشود.

درمان دررفتگی لگن مادرزادی در بزرگسالان. نیمه دررفتگی بدون سائیدگی

در بعضی بیماران دررفتگی مادرزادی لگن کامل نیست. این در واقع نوعی نیمه دررفتگی است که به علت تشکیل ناکامل حفره استابولوم ایجاد شده است.

در این بیماران تغییرات دیده شده در رادیوگرافی لگن بسیار خفیف است. در این مواد سر استخوان ران در درون حفره استابولوم قرار دارد و از آن خارج نشده است ولی اولا عمق حفره استابولوم کم بوده و ثانیا حفره کاملا در بالای سر فمور قرار نگرفته است.

این بیماران در هنگام مراجعه به پزشک معمولا در سنین ۴۰-۲۰ سالگی هستند. اگر این وضعیت مدت زیادی طول بکشد و مفصل ران در همین موقعیت نیمه دررفته باقی بماند به علت اینکه تماس سر استخوان ران و حفره استابولوم به درستی انجام نشده است، توزیع نیروهای درون مفصل هماهنگ نبوده و بعد از مدتی مفصل دچار آرتروز میشود.

اگر بیمار قبل از شروع آرتروز مراجعه کند درمان وی انجام عمل جراحی استئوتومی استابولوم است. بهترین نوع استئوتومی که برای این وضعیت انجام میشود استئوتومی گنز Ganz osteotomy است.

در این عمل جراحی دورتادور حفره استابولوم برش داده شده و سپس کل حفره چرخانده شده و در وضعیت مناسب تری در بالای سر حفره استابولوم قرار میگیرد. این عمل جراحی توزیع نیروها در درون حفره را بهبود میدهد. هدف از انجام این درمان دو چیز است

• با انجام این عمل جراحی درد بیمار تا حدود زیادی از بین میرود
• احتمال ایجاد ساییدگی در آینده در مفصل ران کم میشود.

بنابراین میتوان در بسیاری از بیمارانی که نیمه دررفتگی در مفصل ران دارند با عمل جراحی استئوتومی بر روی استخوان لگن درد بیمار را کم کرده و احتمال بروز سائیدگی مفصل در سنین بالاتر را کاهش داد.

درمان دررفتگی لگن مادرزادی در بزرگسالان. نیمه دررفتگی با سائیدگی

در بیمارانی که دچار نیمه دررفتگی مادرزادی لگن هستند گاهی اوقات مراجعه بیمار دیر هنگام است و بیماری آنقدر ادامه داشته که آرتروز در مفصل هیپ ایجاد شده است.

گاهی هم کاسه استابولوم از همان ابتدا چنان کم عمق تشکیل شده که آرتروز خیلی زودتر و در سنین جوانی ایجاد میشود و فرصت استئوتومی را از پزشک و بیمار میگیرد.

آرتروز موجب درد و محدودیت حرکتی و لنگیدن در مفصل میشود و همچنین اندام طرف مبتلا کوتاه تر از اندام سالم میشود. در این بیماران تنها راه درمان، انجام عمل جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن است.

سوال مهم اینست که آیا تمام بیمارانی که بدنبال نیمه دررفتگی لگن مادرزادی دچار تخریب و ساییدگی مفصل ران یا به اصطلاح آرتروز این مفصل شده اند نیاز به تعویض مفصل دارند. مسلما خیر.

هدف از انجام عمل جراحی تعویض مفصل از بین بردن درد بیمار است. هنر این عمل جراحی در همین مبارزه با درد است.

البته جراحی تعویض مفصل میتواند تا حدودی کوتاهی اندام تحتانی را که در نیمه دررفتگی لگن مادرزادی بوجود آمده جبران کند ولی ممکن است نتواند کوتاهی را بطور کامل برطرف کند.

این عمل جراحی میتواند محدودیت حرکتی را که در اثر آرتروز ایجاد شده کم کند ولی ممکن است نتواند آنرا بطور کامل برطرف کند. این عمل جراحی همچنین میتواند لنگیدن بیمار را تا حدودی مرتفع کند ولی نه بطور کامل.

علت لنگیدن این بیماران متعدد است. احساس درد در لگن در لنگیدن موثر است. این درد با عمل جراحی بهبود میابد.

کوتاهی اندام در لنگیدن موثر است. این کوتاهی با عمل جراحی تا حدودی بهبود میابد.

در این بیماران عضلات لگن ضعیف هستند و این ضعف میتواند موجب لنگیدن شود. متاسفانه عمل جراحی تعویض مفصل تاثیری بر روی قدرت عضلات لگن ندارد.

پس میتوان بطور کلی گفت عمل جراحی تعویض مفصل، البته اگر به درستی انجام شود، میتواند بد راه رفتن بیمار را تا حدود زیادی مرتفع کند.

درمان دررفتگی مادرزادی لگن در بزرگسالان بصورت دررفتگی کامل

در بعضی موارد شدت دررفتگی لگن مادرزادی چنان است که سر استخوان ران کاملا از مفصل خارج شده و در بالای آن قرار گرفته است. این مشکل در بسیاری از موارد دو طرفه است. نکته جالب توجه اینست که به علت اینکه سر استخوان ران و حفره استابولوم کاملا از هم جدا هستند در این بیماران ساییدگی ایجاد نشده و بسیاری از این بیماران دردی در ناحیه لگن ندارند.

همچنین چون در بسیاری از موارد هر دو مفصل ران دررفته اند طول هر دو اندام تحتانی مانند هم کوتاه شده است و بیمار احساس کوتاهی در یک پا نمیکند.

 مشکل عمده در این بیماران لنگیدن است. بعد از بلوغ با بالا رفتن سن فرد، بتدریج سر استخوان ران بالاتر و بالاتر رفته و در بین عضلات باسن گیر میکند.

به علت اینکه سر استخوان در داخل مفصل قرار ندارد و به علت اینکه عضلات لگن نمیتوانند بطور مناسبی عمل کنند بیمار دچار لنگیدن میشود. این بیماران همچنین احساس ناپایداری در ناحیه لگن دارند.

در این بیماران بتدریج قوس کمر بیشتر شده و بسیاری از آنها دچار کمر درد میشوند. این بیماران همچنین ممکن است دچار محدودیت در حرکات مفصل لگن باشند.

آیا میتوان دررفتگی لگن مادرزادی در بزرگسالان را جا انداخت

ذکر این نکته ضروری است که جاانداختن دررفتگی لگن در دررفتگی مادرزادی در بزرگسالان به هیچ وجه عملی نیست.

بعد از گذشت چند ماه از تولد سر استخوان ران به علت انقباض عضلات قدرتمند لگن به سمت بالای لگن رفته و رشد ناکافی و کوتاهی این عضلات موجب میشود سر استخوان در همان وضعیت باقی مانده و با کشش به هیچ وجه به سمت پایین نیاید.

دررفتگی مادرزادی لگن در فرد بزرگسال را نمیتوان بصورت باز و با عمل جراحی هم جااندازی کرد.

در این بیماران چون مدتها سر استخوان ران در بیرون از حفره استابولوم قرار گرفته است به علت اینکه فشار وزن نه به سر استخوان ران و نه به حفره استابولوم وارد نمیشود آنها رشد کافی نکرده و کوچکتر از معمول باقی میمانند و حتی غضروف مناسبی ندارد.

پس حتی اگر بتوان با عمل جراحی اقدام به جاانداختن دررفتگی لگن کرد و سر استخوان ران را درون حفره استابولوم قرار داد این مفصل بعد از جااندازی بسرعت دچار ساییدگی و تخریب میشود.

تنها راه برای بدست آوردن یک مفصل پایدار و کارا در این ناحیه عمل جراحی تعویض مفصل است.

روش جراحی تعویض مفصل در دررفتگی مادرزادی لگن

در این بیماران سر استخوان ران با یک سر فلزی مصنوعی جایگزین میشود و درون حفره استابولوم نارس بیمار هم یک کاسه فلزی گذاشته میشود و سپس با قرار گرفتن سر مصنوعی در این کاسه مصنوعی یک مفصل مصنوعی کارا و فعال و یک تکیه گاه مطمئن برای حرکت بوجود خواهد آمد.

همانطور که گفته شد در دررفتگی لگن مادرزادی کامل، سر استخوان ران به سمت بالای لگن رفته و قابل پایین آمدن نیست ولی سر مصنوعی فلزی که جایگزین سر استخوانی شده است هم در همان جا قرار گرفته و بنابراین در مقابل حفره استابولوم قرار نمیگیرد و نمیتوان آن را جااندازی کرد. پس چاره چیست.

بهترین راه برای پایین کشیدن سر، خارج کردن قسمتی از تنه استخوان ران است. بنابراین برای انجام عمل جراحی تعویض مفصل در دررفتگی لگن مادرزادی کامل، باید تکه ای چند سانتیمتری از استخوان ران خارج شود.

بعد از انجام این مرحله سر استخوان ران را میتوان به پایین کشید تا حدی که در مقابل حفره استابولوم قرار گیرد. حالا میتوان سر و استابولوم را با اجزاء مصنوعی تعویض کرده و در درون هم قرار داد. بنابراین عمل تعویض مفصل در این بیماران به سادگی انجام آن در یک تعویض مفصل معمولی نیست.

نکات مهم عمل جراحی دررفتگی لگن مادرزادی در بزرگسالان

در این اعمال جراحی چون سر استخوان ران و حفره استابولوم بیمار کوچک بوده و رشد کافی نکرده است باید از مفاصل مصنوعی کوچک استفاده کرد.

در بیماران بزرگسال مبتلا به دررفتگی لگن مادرزادی، استخوان ران و لگن نرم بوده و پوکی دارند. این پوکی استخوان به این علت ایجاد شده است که برای مدت زیادی فشار وزن بدن به این استخوان ها وارد نشده است و استخوانی که تحت فشار قرار نمیگیرد پوک و ضعیف میشود.

بنابراین پزشک جراج باید بسیار مراقب باشد تا به استخوان های ضعیف بیمار در حین جراحی آسیبی وارد نشود یا دچار شکستگی نشوند.

به علت تغییر آناتومی ناحیه لگن در این بیماران احتمال آسیب عروقی و عصبی در حین جراحی تعویض مفصل در این افراد بیش از یک تعویض مفصل معمولی است و پزشک ارتوپد برای انجام این نوع از جراحی تجربه کافی را داشته باشد.

با تمام حساسیت هایی که در انجام یک تعویض مفصل موفق در فرد مبتلا به دررفتگی مادرزادی لگن وجود دارد اکثر بیماران بعد از جراحی احساس رضایت میکنند. درد آنها از بین رفته، کوتاهی اندام آنها بهتر شده و لنگبدن آنها کمتر میشود.

عمل دررفتگی لگن مادرزادی چه انجام استئوتومی و چه تعویض مفصل از جمله اعمال جراحی پیچیده ارتوپدی است و انجام آن نیازمند تجربه و تبحر کافی از جانب پزشک جراح است.

غربالگری دررفتگی مادرزادی لگن

به دلیل عوارض بسیار وخیم دررفتگی لگن مادرزادی و باز به دلیل اینکه در صورت تشخیص سریع این بیماری میتوان آن را به راحتی و با کمترین عوارض درمان کرد برنامه غربالگری این بیماری در غالب کشورها انجام میشود.

بدین صورت که تمام نوزادان بلافاصله بعد از تولد باید توسط پزشک از لحاظ وجود این بیماری معاینه شوند و در صورت لزوم از روش های تصویر برداری مثل سونوگرافی یا رادیوگرافی برای بررسی بیشتر استفاده میشود.

اگر در خانواده ای این بیماری دیده شود همه افراد خانواده بخصوص دختران و زنان آن، باید این احتمال را بدهند که بیماری در آنها هم وجود داشته باشد.

همه زنان و مردانی که دررفتگی لگن مادرزادی دارند یا در خانواده دور یا نزدیک آنها این بیماری وجود دارد و یا در مناطقی زندگی میکنند که این بیماری بیشتر دیده میشود باید بیش از دیگران به فکر باشند که ممکن است این بیماری در فرزند آنها بخصوص در دختر آنها وجود داشته باشد.

اگر این فرزند تازه متولد شده باشد حتما به توسط یک متخصص ارتوپد لگن معاینه بررسی شود تا اطمینان حاصل گردد لگن دررفته ندارد و اگر فرزند آنها بزرگ شده و ظاهرا دررفتگی ندارد  مجددا باید با یک متخصص ارتوپد لگن مشورت کنند.

توزیع ژنتیکی و خانوادگی دررفتگی لگن مادرزادی

دررفتگی لگن مادرزادی بیماری است که زمینه ژنتیکی دارد یعنی از پدر و مادر به فرزند منتقل میشود. این بدان معنی نیست که اگر پدر یا مادری به این بیماری مبتلا باشد حتما فرزندش مبتلا میشود بلکه به این معنا است که احتمال ابتلای فرزند او بیش از دیگران است.

همچنین اینطور نیست که اگر زن یا مردی این بیماری را نداشته باشند فرزند آنها حتما به این بیماری مبتلا نخواهد شد. ممکن است پدر این زن یا مادربزرگ او یا خواهر پدربزرگ خاله او که صد سال قبل زندگی میکرده و او هرگز آن فرد را ندیده دررفتگی مادرزادی لگن داشته است.

 در این صورت ژن بیماری نسل در نسل به فرزندان آنها منتقل میشود ولی بصورت خاموش میماند. خاموش میماند یعنی علائمی نشان نمیدهد ولی ژن در بدن وجود دارد و میتواند به نسل بعد منتقل شود.

عاقبت در یک نسل و در یک فرد، این ژن خاموش میتواند به دلایلی فعال شده و علائم دررفتگی در ناحیه لگن را ایجاد کند.

توزیع جغرافیایی دررفتگی لگن مادرزادی

گفتیم دررفتگی لگن مادرزادی زمینه ژنتیکی دارد. پس در خانواده ها و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود. این خانواده ها و نسل ها با خانواده های دیگر وصلت و ازدواج میکنند و با این کار ژن بیماری از خانواده ای به خانواده دیگر گسترش پیدا میکند.

بعد از گذشت چندین نسل و با ازدواج های مکرر بین خانواده ها به تدریج روستاها و بعد شهرهایی خواهیم داشت که در مردمان آنها این ژن و در نتیجه این بیماری پراکنده است.

نتیجه این روند اینست که دررفتگی لگن مادرزادی در مناطق خاصی از جهان بیشتر دیده میشود.

بطور مثال در سرخپوستان امریکایی این بیماری بیشترین شیوع را دارد و از هر صد فرد هفت نفر به این بیماری مبتلا هستند ولی در افریقا این بیماری بسیار نادر است و از هر ده هزار نفر یک نفر به دررفتگی لگن مادرزادی مبتلا هستند.

در کشور ما ایران بیماری دررفتگی لگن مادرزادی در نوار جغرافیایی شمال غربی و شمالی ایران شایعتر از بقیه نواحی است.

بیشتر کسانی که به این بیمار مبتلا هستند در استان های آذربایجان و کردستان و زنجان و کرمانشاه و گیلان و مازنداران زندگی میکنند و یا یکی از والدین آنها متولد این استان ها بوده است.

دررفتگی لگن بدنبال ضربه

لگن مفاصل دیگری هم دارد که ممکن است دربروند ولی چون مهمترین مفصل لگن مفصل ران است معمولا بجای دررفتگی مفصل ران یا دررفتگی هیپ لفظ دررفتگی لگن را بکار میبرند.

میدانیم که مفصل ران از کنار هم قرار گرفتن دو استخوان درست شده است. در قسمت بالا، یک حفره یا کاسه که به آن استابولوم Acetabulum میگویند و در قسمت پایین یک گوی یا کره که در درون کاسه قرار گرفته و به آن سر استخوان ران میگویند.

دررفتگی لگن به وضعیتی میگویند که در آن سر استخوان ران از حفره استابولوم ( که جزئی از لگن است) خارج شده است.

در حین دررفتگی مفصل ران، سر استخوان ران ممکن است به جلو (قدام) یا پشت (خلف) حفره استابولوم جابجا شده و تغییر مکان بدهد. در نود درصد مواقع سر استخوان ران به پشت حفره استابولوم میرود که به آن در رفتگی پشتی یا دررفتگی خلفی مفصل ران میگویند.

برای خارج شدن سر استخوان ران از درون حفره استابولوم نیروی زیادی لازم است. بنابراین دررفتگی مفصل لگن بر اثر ضربات بسیار شدید به اندام تحتانی مانند سقوط از ارتفاع یا تصادفات اتومبیل ایجاد شده و در جوانان بیشتر دیده میشود.

مکانیسم دررفتگی لگن با ضربه

 همان طور که گفته شد شکل مفصل ران بصورت گوی و کره است. این شکل خاص دو خاصیت دارد

یکی اینکه شکل گوی و کاسه ای مفصل ران به آن اجازه میدهد تا در جهات مختلف حرکت کند. مفصل ران یکی از مفاصل بدن است که دامنه حرکتی زیادی داشته و در بسیاری جهت ها به راحتی حرکت میکند.

دیگر اینکه چون عمق کاسه زیاد بوده و کاملا دور سر استخوان ران را گرفته است مفصل ران پایداری زیادی دارد و به راحتی در نمیرود.

به همین علت است که باید نیروی بسیار زیادی به مفصل ران وارد شود تا بتواند دررفتگی لگن ایجاد کند. این نیرو معمولا در حین تصادف اتومبیل یا سقوط از ارتفاع به مفصل وارد میشود.

شایعترین علت دررفتگی خلفی یا پشتی لگن، تصادف اتومبیل است. مکانیسم دررفتگی لگن در این حالت معمولا به این صورت است که اتومبیل در حال حرکت به شدت از جلو به مانعی برخورد کرده و متوقف میشود.

بدنبال برخورد، سرنشین جلوی اتومبیل با سرعت به طرف جلو پرتاب شده و با برخورد زانوی وی به داشبورد اتومبیل، نیروی زیادی به زانو و در امتداد استخوان ران به آن وارد میشود که موجب میگردد سر استخوان ران به پشت حرکت کرده و از مفصل خارج شود.

اگر در حین دررفتگی لگن، زانوها به هم نزدیک باشند دررفتگی خالص ایجاد میشود ولی اگر زانوها از هم دور باشند سر استخوان ران در حین بیرون آمدن از پشت حفره استابولوم ممکن است تکه ای از لبه پشتی استابولوم را هم بشکند و با خود جابجا کند.

به این وضعیت شکستگی- در رفتگی Fracture- dislocation مفصل ران میگویند چون همراه با دررفتگی لگن، شکستگی هم ایجاد شده است.

بستن کمربند ایمنی با ممانعت از به جلو آمدن فرد در حین تصادف میتواند مانع از ضربه داشبورد به زانو و در نتیجه مانع از وقوع دررفتگی لگن شود. از زمانی که سرنشینان جلوی اتومبیل ها دقت بیشتری در بستن کمربند ایمنی میکنند تعداد دررفتگی مفصل ران بدنبال تصادف کمتر شده است.

سقوط از ارتفاع مثل افتادن از نردبان یا حوادث حین کار هم میتوانند علت دیگر دررفتگی لگن باشد.

به علت اینکه حوادثی که موجب دررفتگی لگن میشوند بسیار شدید و پر انرژی هستند در بسیاری از این دررفتگی ها به بیمار آسیب های دیگری نیز وارد شده است. شایعترین این آسیب ها عبارتند از شکستگی ساق، شکستگی در ناحیه لگن، شکستگی کشکک یا آسیب به سر.

در رفتگی قدامی لگن معمولا در اثر سقوط از بلندی ایجاد میشود. در این در رفتگی موقعی که ضربه به مفصل ران وارد میشود مفصل در حالت باز (اکستنشن) و چرخش خارجی قرار دارد.

توضیح اینکه باز بودن مفصل مثل موقعی است که فرد سر پا ایستاده است و خم شدن مفصل مانند موقعی است که فرد نشسته است. چرخش خارجی مفصل ران مانند موقعی است که فرد سر پا ایستاده و پاشنه های خود را به یکدیگر چسبانده و پنجه هر دو پا را از هم دور میکند.

علائم دررفتگی لگن بدنبال ضربه چیست

مهمترین علائمی که بعد از دررفتگی لگن بدنیال ضربه ایجاد میشود درد مفصل ران، تغییر شکل در وضعیت اندام تحتانی و آسیب احتمالی عصب سیاتیک است. همچنین ممکن است همراه با دررفتگی مفصل، شکستگی استخوان ران هم ایجاد شده باشد.

دردناک شدن لگن

مهمترین علامت دررفتگی لگن درد است. بدنبال این دررفتگی، ناحیه لگن بیمار بشدت دردناک بوده و وی قادر به حرکت دادن مفصل و حرکت دادن ران خود نیست. اگر هم کسی بخواهد ران بیمار را حرکت بدهد بیمار بشدت مقاومت کرده و از درد زیاد شکایت میکند.

تغییر وضعیت پا

در دررفتگی خلفی لگن، ران بیمار در وضعیت خاصی قرار گرفته است به طوری که ران طرف مبتلا به جلو آمده و به ران طرف دیگر نزدیک میشود و کل اندام تحتانی به داخل چرخش پیدا میکند.

همچنین کل اندام تحتانی حدود ۳-۲ سانتیمتر کوتاه تر میشود بطوریکه میبینیم پاشنه پای مبتلا بالاتر از پاشنه پای سالم قرار گرفته است.

در در رفتگی قدامی لگن، مفصل ران در حالت باز و چرخش خارجی قرار گرفته و ران طرف آسیب دیده از ران سالم دور میشود.

شکستگی تنه استخوان ران

اگر بیماری که دچار دررفتگی لگن شده آسیب های دیگری در نقاط دیگر بدن داشته باشد ( مثلا شکستگی تنه ران هم داشته باشد) ممکن است دررفتگی از نظر پنهان مانده و تشخیص داده نشود.

علت اینست که تغییر وضعیت پا که معمولا در هنگام در رفتگی لگن در اندام تحتانی بوجود میاید، به علت شکسته شدن استخوان ران دیگر دیده نمیشود. از طرف دیگر درد شدید بیمار ممکن است به حساب شکستگی ران گذاشته شود.

پس بسیار مهم است که در هر بیمار که دچار ضربات بسیار شدیدی شده است یا بیماری که اندام های متعددی از او آسیب دیده و بخصوص در هر بیماری که دچار شکستگی تنه استخوان ران شده است مفصل ران بررسی شود.

در این موارد باید مفصل ران را به دقت برای احتمال وجود در رفتگی بررسی کرده و حتما از لگن بیمار رادیوگرافی به عمل آورد.

آسیب عصب سیاتیک

از لحاظ آناتومی، عصب سیاتیک بسیار نزدیک و درست در پشت مفصل ران قرار دارد و در تعدادی از کسانی که در رفتگی خلفی یا پشتی لگن دارند سر استخوان ران بدنبال بیرون آمدن از حفره استابولوم به عصب سیاتیک فشار وارد میکند.

این فشار در ده درصد کسانی که دچار دررفتگی لگن شده اند موجب آسیب به عصب سیاتیک و بروز علائم فلجی در آن میشود. پس معاینه عصب سیاتیک در هر کسی که دچار این نوع در رفتگی شده مهم بوده و باید به دقت انجام شود.

تشخیص قطعی دررفتگی لگن توسط عکسبرداری ساده ار ناحیه لگن است. در رادیوگرافی دیده میشود که سر استخوان ران از درون حفره استابولوم خارج شده است.

در مواردی که پزشک معالج به وجود شکستگی های همراه با دررفتگی شک کند ممکن است نیاز به بررسی های تصویربرداری بیشتری مانند سی تی اسکن هم وجود داشته باشد.

درمان دررفتگی لگن بدنبال ضربه

درمان دررفتگی لگن بدنبال ضربه در غالب موارد بصورت جااندازی بسته است. البته در صورت عدم موفقیت در جااندازی بسته ممکن است نیاز به جااندازی باز دررفتگی وجود داشته باشد.

جاانداختن دررفتگی لگن بصورت بسته

دررفتگی لگن معمولا بصورت بسته قابل جااندازی است. منظور این است که نیاز به جراحی باز ندارد. این کار باید در اسرع وقت انجام شود و تاخیر در جااندازی ( حتی چند ساعت) میتواند احتمال بروز عوارضی مانند نکروز در ناحیه سر استخوان ران را زیاد کند. پس جااندازی دررفتگی مفصل ران یک اورژانس ارتوپدی است.

جااندازی معمولا در اطاق عمل و تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. پزشک معالج پس از بیهوش شدن بیمار با کششی که به ران وی در جهات خاصی وارد میکند مفصل را جا میندازد.

اگر دررفتگی لگن بدون ضایعات همراه دیگر، مثل شکستگی لبه استابولوم باشد معمولاً جااندازی بسته موفقیت آمیز است.

جاانداختن دررفتگی لگن با جراحی

گاهی اوقات دررفتگی لگن بصورت بسته جا نمیفتد و بیمار نیاز به عمل جراحی پیدا میکند. گاهی اوقات در این بیماران کپسول مفصلی یا یک قطعه شکسته شده لبه استابولوم در داخل مفصل گیر کرده و مانع جااندازی بسته میشود.

در این بیماران و در حین جراحی، پزشک معالج با شکاف دادن پوست و کنار زدن عضلات لگن، عاملی را که مانع جاافتادن مفصل میشود پیدا کرده و آنرا به کنار میزند تا مفصل جا بیفتد.

تصویربرداری بعد از جاانداختن درفتگی لگن

بعد از جاانداختن دررفتگی لگن ، پزشک معالج مجدداً از بیمار عکسبرداری میکند تا از درست بودن جااندازی مطمئن شود. همچنین حتما بعد از جااندازی از بیمار سی تی اسکن لگن انجام میشود.

هدف از انجام این سی تی اسکن اینست که اگر قطعه استخوانی از لبه استابولوم کنده شده و در داخل استابولوم گیر کرده باشد در سی تی اسکن دیده شود.

در بسیاری اوقات این قطعات کوچک هستند و ممکن است در رادیوگرافی ساده دیده نشوند. ولی همین قطعات هر چند کوچک بسیار مهم هستند چون ماندن آنها در داخل مفصل میتواند موجب بروز ساییدگی در مفصل شود.

جراحی شکستگی های همراه دررفتگی لگن

گفتیم که ممکن است همراه با دررفتگی لگن، شکستگی هم ایجاد شده باشد. این شکستگی ممکن است بصورت کنده شدن قسمتی از لبه استابولوم یا شکسته شدن قسمتی از سر استخوان ران و یا شکسته شدن شدید کل استابولوم باشد.

در این موارد ابتدا دررفتگی مفصل ران بصورت بسته جااندازی شده و از لگن بیمار سی تی اسکن به عمل میاید.

اگر پزشک معالج تشخیص داد که شکستگی نیاز به جراحی دارد، پس از چند روز که بیمار آمادگی بیشتری برای عمل جراحی پیدا کرد برای جااندازی شکستگی تحت عمل جراحی قرار میگیرد.

در مواردی که دررفتگی لگن از همان ابتدا قابل جااندازی نباشد ممکن است جااندازی دررفتگی و جااندازی و تثبیت شکستگی با هم  و در یک مرحله انجام شود.

بازپروری بعد از درمان دررفتگی لگن بدنبال ضربه

هر دررفتگی لگن نیاز به جاانداری دارد و بعد از جااندازی باید اقدامات خاصی برای بیمار انجام شود تا احتمال بروز عوارض به حداقل رسیده و فرد بتواند در کوتاه ترین زمان به زندگی و فعالیت قبل از حادثه برگردد.

کشش و شروع حرکات

ممکن است بعد از جااندازی دررفتگی لگن، مدت کوتاهی (بطور مثال چند هفته) اندام تحتانی بیمار تحت کشش قرار گیرد. در این موارد معمولا از کشش پوستی استفاده میشود.

بعد از آن پای بیمار از کشش آزاد شده و حرکات مفصل ران و سپس تقویت عضلات اندام تحتانی در دستور کار قرار میگیرد. بدین منظور بیمار تحت نظر پزشک معالج و فیزیوتراپ حرکات نرمشی خاصی را انجام میدهد.

این حرکات نرمشی تا چند هفته باید به آرامی و با احتیاط انجام شوند تا فشار زیادی به کپسول مفصلی و رباط های پاره شده اطراف مفصل وارد نشود. با این کار به این بافت ها فرصت داده میشود که ترمیم شوند.

راه رفتن

بعد از درمان معمولا دردی که بیمار در ناحیه لگن احساس میکند بیمار پس از چند روز از جااندازی از بین میرود. وقتی درد بیمار از بین رفت وی میتواند با عصای زیر بغل راه برود.

بیمار باید تا شش هفته با دو عصای زیر بغل راه رفته و پای طرف آسیب دیده را در حین ایستادن و راه رفتن بر روی زمین فشار ندهد. به زبان دیگر فشار وزن را بر روی آن وارد نکند.

اگر دررفتگی بیمار بعد از شش ساعت از زمان حادثه جااندازی شده است توصیه میشود بیمار تا ۸-۶ هفته برای راه رفتن از دو عصای زیر بغل استفاده کرده و پای طرف آسیب دیده را بر روی زمین فشار ندهد.

علت این احتیاط بیشتر اینست که در کسانی که دررفتگی مفصل ران دیرتر از شش ساعت جااندازی شده احتمال بروز نکروز آوازکولر سر استخوان ران بیشتر میشود و به همین خاطر در این افراد احتیاط بیشتری صورت میگیرد تا به سر استخوان فشار کمتری وارد شود.

بعد از ۱۲-۶ هفته ( بر حسب مورد) و وقتی که دامنه حرکتی مفصل ران به حد طبیعی برگشت کرد و قدرت عضلات اطراف مفصل ران خوب شد بیمار میتواند بتدریج عصا ها را کنار گذاشته و بدون کمک راه برود.

عوارض احتمالی دررفتگی لگن بدنبال ضربه

دررفتگی لگن یکی از شدیدترین آسیب های وارد شده به سیستم حرکتی بدن است. گرچه با درمان مناسب اکثر این دررفتگی ها بدون برجای گذاشتن عارضه خاصی بهبود پیدا میکنند ولی بعضی از آنها ممکن است عارضه دار شوند.

مهمترین عوارض دررفتگی لگن عبارتند از

نکروز در سر استخوان ران بدنبال دررفتگی لگن

اگر در حین دررفتگی به رگهای خونی تغذیه کننده سر استخوان ران آسیب وارد شود بیمار دچار نکروز آوازکولر در ناحیه سر استخوان ران میشود که به آن سیاه شدن استخوان هم میگویند. احتمال بروز این عارضه بدنبال در رفتگی حدود ۲۰ درصد است.

هرچه فاصله زمانی بین وقوع در رفتگی و انجام جااندازی مفصل بیشتر باشد به عبارت دیگر هر چه دررفتگی مفصل ران دیرتر جا بیفتد احتمال بروز این نکروز هم بیشتر میشود.

متاسفانه این سیاه شدگی را نمیتوان به سرعت تشخیص داد. سیاه شدگی سر فمور ممکن است در رادیوگرافی ساده پس از شش هفته از وقوع در رفتگی یا پس از چند ماه دیده شود. البته ام آر آی میتواند زودتر این بیماری را تشخیص دهد.

سیاه شدگی میتواند در دراز مدت موجب بروز ساییدگی در ناحیه مفصل لگن شود.

آسیب غضروف مفصلی بدنبال دررفتگی لگن

ممکن است در موقع دررفتگی مفصل ران، به غضروف سر استخوان ران آسیب وارد شود. این آسیب غضروفی هم میتواند در دراز مدت موجب ساییدگی مفصل شود.

ساییدگی مفصل دررفتگی لگن

اگر همراه با دررفتگی لگن، شکستگی استابولوم یا سر استخوان ران هم وجود داشته باشد بیمار ممکن است در دراز مدت دچار استئوآرتریت مفصل لگن شود.

علت اینست که اگر شکستگی ایجاد شده خوب جا نیفتد مسلما خوب هم جوش نمیخورد و این بد جوش خوردن میتواند سطح مفصل ران را ناهموار کند و این ناهمواری موجب بروز آرتروز مفصل ران در بلند مدت میشود.

استئوآرتریت همچنین میتواند به علت آسیب غضروف سر استخوان ران یا غضروف استابولوم به علت ضربه و یا بدنبال آسیب غضروف مفصل ران بدنبال نکروز سر استخوان ایجاد شود.

آسیب عصب سیاتیک ناشی از دررفتگی لگن

در در رفتگی خلفی لگن ممکن است به عصب سیاتیک که در پشت مفصل قرار دارد آسیب وارد شده و این عصب فلج شود.

در این موارد معمولا شاخه پرونئال عصب سیاتیک بیش از شاخه تیبیال آن آسیب میبیند ( علامت آن معمولا بصورت بیحسی در پشت پا و عدم توانایی در بالا آوردن مچ پا یا انگشت شست پا است).

این آسیب معمولا از نوع نوروپراکسی است و در اغلب اوقات بصورت خود بخود و با گذشت چند ماه بهبود میابد (البته ممکن است بهبودی کامل نباشد).

استخوان سازی نابجا بدنبال دررفتگی لگن

ممکن است بدنبال دررفتگی لگن، پس از چند ماه استخوان اضافه در عضلات اطراف مفصل ایجاد شود. پزشک معالج معمولا برای پیشگیری از ایجاد این عارضه از زمان در رفتگی تا تا چند هفته پس از آن به بیمار ایندومتاسین میدهد.

این استخوان های نابجا ممکن است موجب محدود شدن حرکات مفصل ران شوند. در این صورت پزشک معالج اقدام به خارج کردن این استخوان ها به توسط عمل جراحی میکند.

دیگر علل دررفتگی لگن

دررفتگی لگن بجز ضربه و بجز دررفتگی مادرزادی میتواند به علل دیگری هم ایجاد شود. شایعترین علل دیگر دررفتگی عبارتند از 

دررفتگی لگن به علت عفونت مفصل

در عفونت مفصل ران، حجم مایع مفصلی بشدت افزایش میاید. این افزایش حجم میتواند موجب افزایش فشار داخل مفصل و در نتیجه اتساع آن شود.

اتساع و ورم کردن مفصل میتواند موجب خارج شدن سر استخوان ران از درون حفره استابولوم شود یعنی در واقع مفصل در میرود. عفونت های مفصلی جزو اورژانس های ارتوپدی بوده و باید بسرعت درمان شوند.

دررفتگی لگن بدنبال بیماری های عصبی و عضلانی

بعضی بیماری های اعصاب مرکزی و یا محیطی میتوانند موجب فلج تعدادی از عضلات ناحیه لگن شوند. شماری از بیماری های عضلانی هم میتوانند این مشکل را بوجود آورند.

این وضعیت میتواند موجب عدم تعادل و عدم هماهنگی در قدرت عضلات اطراف مفصل ران و لگن شود. در این حالت بر اثر نیروهای نامتقارنی که به مفصل ران وارد میشود ممکن است در رفتگی در مفصل ایجاد شود. این وضعیت بیشتر در کودکان دیده میشود.

در رفتگی در محل مفصل مصنوعی کار گذاشته شده در لگن

یکی از عوارض ناخواسته عمل جراحی تعویض مفصل در ناحیه لگن دررفتگی مفصل مصنوعی است. این در رفتگی نیاز به جااندازی و در بعضی موارد نیاز به عمل جراحی مجدد جهت تعویض مفصل مصنوعی دارد.