آرتروز شانه که به آن آرتروز کتف هم میگویند از علل شایع خرابی و آسیب این مفصل است و علت اصلی آن تخریب تدریجی غضروف مفصل شانه است. این بیماری معمولا خود را بصورت درد شانه و خشکی و محدودیت حرکتی در این مصل نشان میدهد، بطوریکه میتواند زندگی فرد را مختل کند.
علت اصلی خراب شدن غضروف مفصل شانه و ایجاد استئوارتریت در این مفصل بالا رفتن سن، بیماری های روماتیسمی و آسیب های وارد شده به مفصل است.
گرچه آرتروز شانه میتواند در هر سنی ایجاد شود ولی بیشتر در سنین بالای 50 سال دیده میشود. آشنایی با عللی که این بیماری را ایجاد میکنند و علائم و روش درمان آن میتواند به بهبود زندگی بیماران مبتلا به آن کمک کند.
علل آرتروز شانه چیست
آرتروز شانه میتواند به علل مختلفی ایجاد شود. مهمترین این دلایل عبارتند از
افزایش سن
با افزایش سن، مفاصل بدن بهتدریج دچار فرسودگی و ساییدگی میشوند. مفصل شانه نیز از این قاعده مستثنی نیست. در افراد مسن، غضروف مفصلی که وظیفه جذب فشار و حرکت نرم مفصل را دارد، بهتدریج تحلیل میرود. این تحلیل رفتن غضروف باعث ایجاد آرتروز کتف و بدنبال آن درد و التهاب در مفصل میشود.
با بالا رفتن سن همه مفاصل بدن بتدریج ساییده میشوند و شانه هم از این روند مستثنی نیست. همانطور که گفتیم با افزایش سن بتدریج کیفیت غضروف شانه کاهش پیدا میکند و خراب شدن غضروف موجب بروز آرتروز و در نتیجه بروز درد شانه میشود.
افزایش سن نه تنها موجب خرابی غضروف مفصلی میشود که انعطاف پذیری مفصل را هم کم کرده و عضلات اطراف آن را هم ضعیف میکند. همه این عوامل با کمک هم احتمال بروز آرتروز را افزایش میدهند.


آسیبهای بدنبال ضربه
از دیگر علل مهم ایجاد آرتروز شانه ضربات و تروماهای وارده به این مفصل است. این ضربات موجب بروز آسیب هایی مانند دررفتگی مفصل شانه یا شکستگی در استخوان های شانه یا پارگی هایی در تاندون های اطراف آن میشود و اینها زمینه را برای ایجاد آرتروز و ساییدگی فراهم میکنند.
اگر این آسیب ها به درستی درمان نشود احتمال بروز آتروز شانه بشدت بالا میرود.
استفاده زیاد از مفصل شانه
افرادی که به دلیل شغل یا فعالیتهای ورزشی مکرراً از مفصل شانه خود استفاده میکنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آرتروز کتف هستند. این افراد شامل ورزشکاران، کارگران ساختمانی و افرادی که فعالیتهای سنگین انجام میدهند، میشوند.
کار کشیدن زیاد از مفصل شانه و ورزش های شدید ممکن است آن را در معرض آرتروز قرار دهد. بطور مثال کارگران ساختمانی یا ورزشکارانی که شانه را تحت فشار زیاد قرار میدهند بیشتر در معرض آرتروز کتف و شانه هستند.
حرکات تکراری شانه و بلند کردن اجسام خیلی سنگین میتوانند بتدریج به غضروف شانه آسیب رسانده و زمینه را برای آرتروز شانه فراهم کنند.
بیماریهای التهابی
بعضی بیماریهای التهابی مانند روماتیسم میتوانند علت آرتروز شانه باشند. این بیماریها با ایجاد التهاب در لایه سینوویال مفصل میتوانند به غضروف آسیب برسانند. بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی، لوپوس یا نقرس از این دسته اند که در نهایت میتوانند موجی آرتروز شانه شوند.
عوامل ژنتیکی
در برخی از افراد استعداد ابتلا به آرتروز کتف و شانه به دلایل ژنتیکی بیشتر میشود. در این افراد حتی بدون ضربه یا بدون وارد شدن فشار زیاد به شانه، احتمال بروز آرتروز وجود دارد.
در این موارد ممکن است ساختار غضروف مفصلی معیوب باشد و یا بیماری ژنتیکی زمینه ای ممکن است موجب بروز ضعف در مفصل شده باشد. در این افراد ممکن است بتوان یک سابقه خانوادگی از آرتروز شانه را ردیابی کرد.
آگاهی از این سابقه یا دانستن این مشکلات زمینه ای میتواند موجب تشخیص زودهنگام آرتروز شود و در نتیجه میتوان از پیشرفت زیاد آن پیشگیری کرد.
عفونتهای مفصلی و اختلالات متابولیکی
عفونتهای مفصلی و برخی از بیماریهای متابولیکی مثل دیابت میتوانند باعث بروز آرتروز شانه شوند. عفونتها میتوانند موجب تخریب غضروف مفصلی شوندو با همین مکانیسم موجب بروز آرتروز کتف وشانه میگردند.
بیماری های متابولیکی هم میتوانند با اختلال در خونرسانی مفصل شانه و یا با بروز التهاب در مفصل زمینه را برای بروز آرتروز فراهم کنند.
علائم آرتروز شانه
آرتروز شانه معمولا بصورت تدریجی و به آرامی پیشرفت میکند. علائم این بیماری در مراحل اولیه معمولا خفیف و کم است ولی با گذشت زمان شدیدتر میشود . مهمترین علائم آرتروز شانه عبارتند از
درد مفصل شانه
درد اولین و شایعترین علامت آرتروز شانه است. این درد معمولا بتدریج و به آرامی شروع میشود و در ابتدا خفیف و ملایم و گاهگاهی است. کم کم که بیماری شدیدتر میشود شدت درد هم بیشتر میشود و درد همیشگی میشود.
درد آرتروز شانه معمولا در هنگام حرکت مفصل شانه بیشتر میشود. همچنین وقتی میخواهیم جسمی را به بالای سر ببریم شدت درد افزایش میابد. وقتی بیماری شدت پیدا میکند درد ممکن است در موقع استراحت هم وجود داشته باشد.
درد آرتروز شانه معمولا در جلو و پشت شانه احساس میشود ولی میتواند به بازو هم انتشار پیدا کند.
محدودیت حرکت شانه
یکی دیگر از علائم آرتروز شانه کاهش دامنه حرکتی این مفصل است. یکی از علل این خشکی درد مفصل است. چون بیمار درد دارد سعی میکند مفصل را کمتر حرکت دهد تا شدت درد کمتر شود. علت دیگر خشکی هم خرابی غضروف مفصلی و نامنظم شدن سطح مفصل است.
این محدودیت حرکتی موجب میشود بیمار به راحتی نتواند دستی را بلند کند و به بالای سر ببرد و چرخاندن دست و شانه برای او مشکل باشد. این خشکی در حرکات شانه بخصوص در اول صبح و بعد از برخاستن از خواب بیشتر است.
وقتی بیماری پیشرفت میکند بیمار از انجام کارهای ساده ای مانند شانه کردن مو یا پوشیدن لباس یا برداشتن وسایل از بالای قفسه هم عاجر میشود.
صدای غیرطبیعی در شانه
افراد مبتلا به آرتروز کتف و شانه ممکن است هنگام حرکت دادن مفصل، صدای غیرطبیعی مانند تقتق یا ساییدگی احساس کنند. این صداها به علت ساییده شدن غضروف مفصلی خراب شده بر روی هم و گاهی هم ساییده شدن استخوان ها بر روی هم ایجاد میشود.
این صداها معمولا موقع حرکت دادن شانه احساس یا شنیده میشود و ممکن است همزمان با شنیدن صدا بیمار درد هم احساس کند. وجود صدای مفصل شانه نشان دهنده پیشرفته بودن آتروز شانه است.
تورم شانه
تورم از دیگر علائم آرتروز شانه است که معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری رخ میدهد. علت این ورم معمولا افزایش مایع درون مفصل شانه است. ممکن است همراه با ورم گرمی هم در مفصل وجود داشته باشد.
مفصل ورم کرده معمولا دردناک هم هست. همین ورم میتواند از علل محدودیت حرکتی شانه باشد.
ضعف عضلات شانه
به علت استفاده کمتر از شانه به علت درد و محدودیت حرکتی ناشی از آرتروز کتف ، عضلات اطراف شانه ممکن است بهتدریج ضعیف شوند. این ضعف عضلانی موجب میشود بتدریج توانایی فرد در انجام کارهای روزانه کم شود.
ضعیف شدن عضلات موجب میشود بیمار در بلند کردن اجسام مشکل پیدا کند و خیلی زود هنگام کار خسته شود. در نگاه کردن به شانه این بیماران متوجه میشیم گردی اطراف شانه به وضوح کم شده است. این ضعف را میتوان با فیزیوتراپی و انجام نرمش های طبی بهتر کرد.
تغییر شکل ظاهری شانه
در موارد پیشرفته آرتروز، شکل ظاهر شانه تغییر میکند. مثلا اگر شانه ورم کرده باشد ظاهر شانه بزرگتر میشود و اگر عضلات شانه ضعیف شده باشند شانه کوچکتر و لاغرتر به نظر میرسد و گردی شانه کم میشود.
در نگاه کردن به شانه ها متوجه عدم تقارن در شانه ها میشویم. تغییر در شکل ظاهری شانه معمولا نشان دهنده پیشرفت بیماری است.
تشدید علائم در هوای سرد
در بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز کتف و شانه علائم بیماری در هوای سرد شدیدتر میشود. علت این افزایش درد حساسیت بدن به کاهش دما است. معمولا دردهای سیستم اسکلتی بدن انسان با سرما بیشتر میشود.
به همین خاطر به همه بیماران توصیه میشود شانه را گرم نگه دارند و از گرمای موضعی استفاده کنند.
درمان آرتروز شانه
درمان آرتروز شانه بسته به شدت علائم و مقدار پیشرفت آن متفاوت است و شامل روشهای غیرجراحی و جراحی است. مهمترین اقدامات درمانی عبارتند از
درمانهای غیرجراحی
در مراحل اولیه آرتروز شانه درمان شامل کاهش درد و التهاب و بهتر کردن عملکرد مفصل است. مهمترین این اقدامات عبارتند از
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی و کم کردن فشار روی شانه از مهمترین اقدامات اولیه برای درمان آرتروز شانه است. باید بیشتر به شانه استراحت بدهیم و حرکات سنگین و تکراری را با شانه انجام ندهیم. اجسام سنگین را بلند نکنیم و دست را زیاد به بالای سر نبریم.
داروهای ضد درد و ضد التهاب
پزشک ممکن است داروهایی را برای کاهش درد و التهاب ناشی از آرتروز کتف و شانه تجویز کند.
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
- مسکنهای خوراکی مانند استامینوفن
- داروهای موضعی مانند ژلهای ضد التهاب
فیزیوتراپی و ورزش درمانی
نفش مهم فیزیوتراپی بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات اطراف مفصل شانه است. نرمش های کششی میتوانند انعطاف پذیری مفصل شانه را بهتر کنند و نرمش های تقویتی میتوانند قدرت عضلات شانه را بیشتر کنند تا فشار کمتری به مفصل وارد شود. ماساژ درمانی ممکن است بتواند به کاهش درد کمک کند.
تزریقهای درمانی
در صورت عدم پاسخ به داروها و فیزیوتراپی، ممکن است پزشک تزریقهایی را در مفصل شانه انجام دهد.
- تزریق کورتیکواستروئیدها: تزریق کورتون میتواند التهاب و درد مفصل را بهطور موقت کاهش دهد
- تزریق هیالورونیک اسید: این ماده به بهتر کردن روانی حرکت مفصل کمک میکند
درمانهای خانگی آرتروز شانه
در کنار درمانهایی که پزشک انجام میدهد تعدادی از درمان های خانگی آرتروز شانه میتوانند به مدیریت علائم بیماری کمک کنند. مهمترین آنها عبارتند از
استفاده از کمپرس سرد و گرم
- کمپرس گرم: برای کمتر کردن خشکی حرکتی شانه و بهتر کردن حرکت مفصل مفید است
- کمپرس سرد: کمک میکند تا التهاب و دردر مفصل کمتر شود
تمرینات ملایم در خانه
حرکات آرام و کششی شانه میتوانند مفید باشند. انجام تمرینات زیر بهطور منظم توصیه میشود
- چرخش ملایم شانه
- بالا بردن بازو در دامنه حرکتی که دردی نداشته باشد
استفاده از مکملهای غذایی
بعضی از مکملها میتوانند به بهبود سلامت مفاصل کمک کنند
- گلوکوزامین و کندرویتین: این مکمل ها ممکن است بتوانند به تقویت غضروف کمک کنند
- امگا 3: خاصیت ضد التهابی دارد
- ویتامین D و کلسیم: برای سلامت استخوانها ضروری هستند
درمانهای جراحی
در موارد پیشرفته آرتروز و وقتی درمانهای غیرجراحی تاثیری نداشته باشد روش های جراحی برای درمان آرتروز شانه مورد استفاده قرار میگیرند. مهمترین این روش ها عبارتند از
آرتروسکوپی شانه
در این روش، جراح از یک دوربین کوچک برای بررسی و درمان مشکلات داخل مفصل شانه استفاده میکند و با کمک آن بافت های آسیب دیده را از داخل مفصل خارج میکند. در مراحل ابتدایی آرتروز شانه این روش میتواند به بیمار کمک کند.
تعویض مفصل شانه
در موارد شدید آرتروز، تعویض کامل یا جزئی مفصل شانه انجام میشود.
- تعویض کامل مفصل: در این روش، مفصل آسیبدیده بطور کامل با پروتز مصنوعی جایگزین میشود.
- تعویض جزئی مفصل: در این روش فقط قسمتهای آسیبدیده مفصل عوض میشوند.
این جراحی میتواند درد را بهطور کامل از بین ببرد و عملکرد شانه را بهتر کند.

جوش دادن مفصل شانه (آرترودز)
در بعضی موارد که جراحی تعویض مفصل امکانپذیر نباشد، مفصل شانه با جراحی جوش داده میشود. این روش باعث از بین رفتن حرکت مفصل میشود اما درد را از بین میبرد.
پیشگیری از تشدید آرتروز شانه
برای پیشگیری آرتروز شانه، میتوان اقدامات پیشگیرانهای انجام داد که مهمترین آنها عبارتند از
- دوری کردن از حرکات سنگین و غیرضروری شانه
- تقویت عضلات اطراف شانه با ورزشهای مناسب
- مراجعه منظم به پزشک برای بررسی وضعیت مفصل
- استفاده از درمان مناسب در مراحل اولیه بیماری