نوبت دهی

علائم و درمان تنگی کانال نخاع گردنی چیست

نخاع ستونی متشکل از رشته ها و سلول های عصبی فراوان است که درون لوله ای استخوانی به نام ستون فقرات قرار گرفته است. به هر علتی که این لوله استخوانی تنگ شود میتواند نخاع را تحت فشار قرار دهد.
 
وقتی این تنگی در ستون مهره گردنی ایجاد شود آن را تنگی کانال نخاعی گردنی Cervical spinal stenosis میگویند.
 

آناتومی کاربردی

ستون فقرات گردنی از روی هم قرار گرفتن هفت مهره تشکیل شده است. هر مهره از یک جسم مهره تشکیل شده که یک حلقه استخوانی به پشت آن متصل گردیده است (البته آناتومی دو مهره اول گردنی قدری متفاوت است).

بین جسم های مهره های بالایی و پایینی دیسک بین مهره ای قرار گرفته است. دیسک بین مهره ای موجب حرکت مهره ها روی هم شده و نقش جذب کننده شوک های وارده به ستون مهره را هم ایفا میکند.

دیسک بین مهره ای از دو قسمت مرکزی و محیطی تشکیل شده است. قسمت مرکزی به نام نوکلئوس بوده و جذب کننده اصلی شوک های وارده به ستون مهره است و دورادور آن قسمت محیطی است که به آن آنولوس میگویند و در واقع نوکلئوس را حمایت میکند. قسمت نوکلئوس ژلاتینی و قسمت آنولوس مانند رباط است.

دیسک گردن
کاهش فضای کانال نخاعی موجب فشار به نخاع میشود

 

علت تنگی کانال نخاعی چیست

در حالت معمولی فضایی که در درون ستون مهره به نخاع اختصاص داده شده یعنی کانال نخاعی بیش از اندازه مورد نیاز نخاع است. در ابتدای تنگ شدن این کانال تا وقتی فشاری به نخاع وارد نشده مشکلی برای بیمار ایجاد نمیشود.

وقتی شدت تنگی بیشتر شده و از اطراف بر روی نخاع فشار وارد شد علائمی ظاهر میشود. این فشار بر روی نخاع و ایجاد مشکلات در آن را میلوپاتی Myelopathy میگویند.

تنگی کانال نخاعی میتواند به علل متفاوتی ایجاد شود که مهمترین آنها عبارتند از

 

تنگی مادرزادی

در ابن بیماران کانال نخاعی از بدو تولد تنگ است با این حال در ابتدا مشکل خاصی ندارند ولی با کوچکترین آسیبی به گردن دچار علائم میشوند. کانال نخاعی این افراد در سنین بالاتر باز هم تنگ تر شده و مشکلات بیشتری را برای آنها ایجاد میکند.

با بالا رفتن سن استخوان هایی از حلقه استخوانی جسم مهره به دورن آن رشد کرده و موجب تنگ تر شدن فضای درونی آن میشوند.

 

دژنرسانس

دژنرسانس Degeneration به معنای خراب شدن بافت بوده و شایعترین علت تنگی کانال نخاعی است. این وضعیت به علت ضربات مکرر و استرس هایی است که در طول عمر بتدریج به ستون مهره وارد شده و آن را فرسوده و خراب میکند.

دیسک بین مهره ای بتدریج آب خود را از دست داده و قدرت ارتجاعی آن کم میشود، کوچک و کم ارتفاع شده و در نتیجه فاصله بین مهره ها کاهش میابد.

استخوان های اضافه بتدریج از حلقه استخوانی مهره به درون آن رشد کرده و فضای درونی آن را تنگ میکنند. رباط های اطراف مهره هم بتدریج کلفت تر شده و با برآمده شدن به درون کانال نخاعی فضای آن را تنگ تر میکنند

دیسک بین مهره ای
فضای کانال نخاعی میتواند به علت فشار بافت های اطراف آن تنگ شود

 

ناپایداری ستون مهره

گاهی اوقات به علت ضربات شدید به سرو گردن رباط های اطراف ستون مهره گردنی کشیده شده و یا پاره میشوند. این رباط های آسیب دیده نمیتوانند مهره ها را خوب در کنار هم نگه دارند و در نتیجه مهره ها حرکات اضافی انجام میدهند و به درستی در سر جای خود پایدار نمیمانند.

بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی هم میتواند رباط های اطراف ستون مهره گردنی را شل تر کرده و موجب ناپایداری مهره ها شوند. این ناپایداری و بدنبال آن حرکت نامناسب مهره ها میتواند موجب تنگی کانال نخاعی شود.

 

مشاوره

هرنی دیسک

هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای به علت پاره شدن حلقه اطراف دیسک و بیرون زدن قسمت ژلاتینی درونی آن در قسمت پشت ایجاد میشود. این پارگی میتواند به علت ضربات شدید به سرو گردن بوجود آمده و جابجایی دیسک به درون کانال نخاعی موجب تنگ شدن فضای آن و بروز علائم تنگی کانال میگردد.

 

علائم تنگی کانال نخاعی گردنی

در بعضی افراد به عللی ممکن است فضای استخوانی که درون مهره ها وجود داشته و محل قرار گیری نخاع است تنگ شده و این تنگی بر روی نخاع فشار وارد کند. فشار این تنگی موجب بروز علائمی در بیمار میشود.

تنگی کانال نخاعی معمولا در طی زمان و به آهستگی ایجاد میشود. علت اینست که شایعترین علت تنگی کانال نخاعی دژنرسانس است و این وضعیت به آهستگی و با افزایش سن بیشتر میشود. علائم بیماری در موارد هرنی دیسک معمولا بصورت ناگهانی ایجاد میگردد.

تنگی کانال نخاع گردنی میتواند در ناحیه گردن ایجاد درد کند. گاهی هم اصلا دردی در گردن وجود ندارد. با این حال عمده علائم این بیماری علائم عصبی است که در اثر فشار به نخاع و یا فشار به ریشه های عصبی که از نخاع خارج میشوند بوجود میاید.

در صورتی که خود نخاع تحت فشار قرار گیرد علائمی ایجاد میشود که به آن میلوپاتی میگویند.

دیسک گردن
فشار دیسک یا استخوان ها و تنگی کانال نخاعی را میتوان در ام آر آی گردن مشاهده کرد

 

معمولا اولین علائم میلوپاتی بدنبال تنگی کانال نخاع گردنی تغییر در طرز راه رفتن بیمار است.

بسختی میتوان باور کرد مشکل گردن موجب تغییر در اندام تحتانی شود ولی باید دانست که تمام اعصاب مربوط به عضلات اندام تحتانی از گردن عبور میکنند و هر فشاری بر این اعصاب میتواند بر عملکرد عضلات اندام تحتانی و در نتیجه طرز راه رفتن موثر باشد. بتدریج عضلات اندام تحتانی دچار سفتی و اسپاسم شده و قدرت خود را از دست میدهند.

دست بیماران هم دچار مشکلاتی میشود. بیمار دچار احساس گزگز در دست شده و انجام حرکاتی مانند نوشتن و تایپ کردن مشکل میشود. توانایی مشت کردن دست و رها کردن آن هم بتدریج دچار اشکال میگردد.

وقتی فشار به نخاع گردنی در بالای گردن است عضلات شانه هم دچار مشکل میشوند. علائم آن میتواند بصورت لاغری و آتروفی عضله دلتوئید و عضلات بالای کول (بالای استخوان کتف) باشد.

فشار به نخاع گردنی میتواند موجب اختلال در دفع ادرار و مدفوع هم بشود. در ابتدا که فشار کم است بیمار احساس میکند تند تند باید ادرار کند ولی ادرار کردن برای وی مشکل میشود.

در حالات متوسط شدت خروج ادرار از مثانه کم شده و ادرار بصورت قطره قطره خارج میشود. این افراد برای مدفوع کردن باید فشار زیادی را به خود وارد کنند. در حالات شدید بیمار کنترل دفع ادرار و مدفوع خود را از دست خواهد داد و دچار بی اختیاری Incontinence میشود.

گاهی اوقات تنگی کانال نخاعی نه به علت فشار به نخاع که به علت تحت فشار قرار گرفتن ریشه های عصبی است که از ستون مهره گردنی در حال خارج شدن هستند.
 
فشار بر این اعصاب میتواند موجب احساس درد تیرکشنده در گردن، بالا و پشت قفسه سینه، شانه، بازو، ساعد و دست شده و علائمی بصورت گزگز و خواب رفتگی در اندام فوقانی ایجاد کند.
 

تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن

پزشک بعد از توجه به گفته های بیمار در مورد مشکلاتش وی را معاینه میکند. استفاده از روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده، سی تی اسکن و ام آر آی و همچنین کمک گرفتن از الکترومیوگرافی میتواند به تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن کمک کند.
 

درمان تنگی کانال نخاعی گردنی چیست

در مواردی که شدت علائم بیمار زیاد بوده و یا مشکلات بیمار در حال بدتر شدن باشد درمان بصورت انجام عمل جراحی است. در غیر این صورت معمولا در ابتدا درمان با استفاده از روش های غیر جراحی صورت میگیرد و تنها در صورتی که مشکلات بیمار به این درمان ها پاسخ مناسبی ندهد استفاده از عمل جراحی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

مهمترین اقدامات درمانی غیر جراحی عبارتند از

  • استفاده از گردنبند طبی به جهت محدود کردن حرکات گردن به مدت سه ماه
  • کاهش فعالیت های بدنی شدید و تکراری در سر و گردن و اندام های فوقانی
  • استفاده از فیزیوتراپی بصورت تحریک الکتریکی برای کاهش درد و کشش سر و گردن
  • تزریق کورتیکواستروئید در فضای اپیدورال اطراف نخاع گردنی برای کاهش التهاب در اطراف نخاع و در نتیجه کاهش فشار بر روی آن
تنگی کانال نخاع گردن
ام آر آی گردن میتواند علائم تنگی کانال نخاعی را به وضوح نشان دهد

 

معمول ترین روش های جراحی در درمان تنگی کانال نخاع گردنی عبارتند از

لامینکتومی : لامینا Lamina تیغه استخوانی است که قسمت پشتی حلقه استخوانی مهره را میسازد. لامینا یک پوشش استخوانی را در پشت نخاع ایجاد کرده و آن را حمایت میکند. لامینکتومی Laminectomy به معنای برداشتن لامینا است تا فضای بسته اطراف نخاع تبدیل به یک فضای باز شده و فشار از روی آن برداشته شود.

دیسککتومی قدامی و فیوژن : در این روش جراحی ابتدا دیسک بین مهره های گرفتار، برداشته شده که به آن دیسککتومی Discectomy میگویند و سپس به جای آن تکه ای استخوان که معمولا از لگن بیمار بداشته میشود قرار داده میشود.

به این ترتیب دو مهره مجاور از هم فاصله گرفته و به هم جوش خورده و یکی میشوند. این کار موجب کاهش فشار بر روی نخاع گردنی میشود

کورپکتومی و گرافت استرات : کورپکتومی Corpectomy به این معنا است که جراح جسم مهره چند مهره مجاور را از بدن خارج کرده و فضای خالی ایجاد شده با استخوان پیوندی ( گرافت استرات Strut graft ) که از محل دیگر تهیه شده جایگزین میشود.

از پیچ و پلاک برای بیحرکت نگه داشتن مهره ها و گرافت استفاده میشود. از این روش در درمان تنگی کانال های شدید استفاده میشود