بیماری دوپویترن یا کنتراکچر دوپویترن Dupuytren’s Contracture دوپویترَن به علت کلفت شدن بافت زیر پوست کف دست و انگشتان ایجاد میشود. در کف دست انسان، زیر پوست، یک بافت محکم به شکل پرده به نام فاشیای کف دستی Palmar fascia وجود دارد.
گاهی اوقات بدون هیچ دلیل مشخصی در بعضی افراد قسمتی از این پرده کلفت شده و طول آن کم میشود. با کوتاه شدن این پرده ممکن است تعدادی از انگشتان دست خم شده و در همان حالت خم شده باقی بمانند.
بیماری دوپویترن یکی از اختلالات مزمن دست است و تأثیر قابل توجهی بر عملکرد روزانه بیمار مبتلا دارد. این بیماری که به نام جراح فرانسوی ایگناز دوپویترن، که آن را برای اولین بار توصیف کرد، نام‌گذاری شده است، بیشتر در نواحی انگشت شست و انگشت حلقه دست مشاهده میشود.
بیماری دوپویترن اغلب در افراد مسن‌تر دیده میشود، اما در برخی موارد نیز می‌تواند در جوانان رخ دهد. شناخت علل، علائم و روش‌های درمانی این بیماری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا بتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید.
علت بروز بیماری دوپویترن
بیماری دوپویترن یک بیماری پیشرونده است که علت دقیق آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. یکی از عوامل اصلی ژنتیکی، وراثت است.
این بیماری در نژاد شمال اروپا و در بعضی خانواده‌ها رایج‌تر است و افراد دارای سابقه خانوادگی آن بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند. تحقیقات نشان داده است که ژن‌های خاصی ممکن است در ایجاد بافت فیبری غیرطبیعی در کف دست دخیل باشند که منجر به انقباض انگشتان دست میشود.
عوامل محیطی نیز نقش مهمی در بروز بیماری دوپویترن دارند. افرادی که شغل‌هایی دارند که نیاز به استفاده مکرر از دست‌ها دارند، مانند کارگران ساختمانی، نوازندگان و هنرمندان، بیشتر در معرض خطر هستند. فشارهای مکرر و استفاده طولانی مدت از دست‌ها می‌تواند به تحریک فرآیندهای فیبروتیک در کف دست منجر شود.
عوامل هورمونی نیز می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که دیابت ممکن است با افزایش خطر ابتلا به بیماری دوپویترن مرتبط باشد. همچنین، مصرف الکل و سیگار نیز به عنوان عوامل ریسک‌زا برای این بیماری مطرح شده‌اند.
سن نیز یکی از عوامل مهم در بروز بیماری دوپویترن است. این بیماری بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال مشاهده میشود و احتمال ابتلا به آن با افزایش سن افزایش می‌یابد. جنسیت نیز در بروز این بیماری نقش دارد؛ مردان بیشتر از زنان به این اختلال مبتلا میشوند.
علاوه بر این، التهاب مزمن و آسیب‌های تکراری به کف دست نیز می‌توانند به تحریک فرآیند فیبروتیک و بروز بیماری دوپویترن منجر شوند. عواملی مانند آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات التهابی نیز می‌توانند در این زمینه تأثیرگذار باشند.
در مجموع، بروز بیماری دوپویترن نتیجه تعامل پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی، محیطی، هورمونی و سن است. شناخت دقیق این عوامل می‌تواند به پیشگیری و مدیریت بهتر این بیماری کمک کند و از پیشرفت آن جلوگیری نماید.
علائم بیماری دوپویترن
شروع بیماری دوپویترن بسیار آرام و تدریجی است. بتدریج یک یا چند گره و برجستگی سفت کوچک و دردناک در کف دست بوجود میاید.
این گره‌ها معمولاً در قسمتی از کف دست که در سمت دو انگشت کوچک دست است ظاهر میشوند و با گذشت زمان، بزرگ‌تر و سفت‌تر میشوند.
کم کم درد این برجستگی ها از بین میرود. این بیماری در مراحل پیشرفته دردناک نیست.
ممکن است بتدریج نوارهای کلفت و سفتی در پوست کف دست و انگشتان هم ایجاد و لمس شود. کم کم یک یا چند انگشت دست خم شده و در همان حال باقی میمانند. این اتفاق بیشتر در انگشتان کوچک و حلقه بوجود میاید. پس یکی دیگر از علائم بارز بیماری دوپویترن، جمع شدن و انقباض انگشتان دست است.
در مراحل پیشرفته‌تر، جمع شدن انگشتان دست به حدی می‌رسد که فرد قادر به صاف کردن انگشتان خود نیست و این موضوع می‌تواند در انجام فعالیت‌های روزمره مانند گرفتن اشیاء یا نوشتن مشکلاتی ایجاد کند.
در برخی موارد، افراد مبتلا ممکن است احساس سنگینی یا گرفتگی در دست‌های خود داشته باشند. این احساس ممکن است به دلیل تجمع بافت فیبری و کاهش انعطاف‌پذیری دست‌ها باشد. همچنین، در صورت بروز عفونت یا التهاب در نواحی مبتلا، ممکن است تب و علائم عمومی دیگر نیز ظاهر شوند.
گاهی اوقات در پوست کف پا یا آلت تناسلی مردان نیز این بیماری بوجود میاید.
بیماری دوپویترن ممکن است کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد . افراد مبتلا ممکن است در انجام وظایف ساده روزانه دچار مشکل شوند و نیاز به کمک اضافی داشته باشند. این موضوع می‌تواند منجر به کاهش استقلال و افزایش نیاز به حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی شود.
در نهایت، تشخیص به موقع و شناسایی علائم اولیه بیماری دوپویترن می‌تواند به مدیریت بهتر آن و جلوگیری از پیشرفت شدید بیماری کمک کند. آگاهی از این علائم و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده تغییرات در دست‌ها می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا کند.
درمان بیماری دوپویترن
درمان بیماری دوپویترن به طور کلی به دو دسته درمان‌های غیر جراحی و درمان‌های جراحی تقسیم میشوند. انتخاب روش درمانی مناسب بستگی به شدت بیماری، سرعت پیشرفت آن و نیازهای فرد بیمار دارد.
بیماری دوپویترن معمولاً بتدریج و در عرض چند سال پیشرفت میکند ولی مشکلی برای دست ایجاد نمیکند.
در مراحل اولیه بیماری، معمولاً از روش‌های غیر جراحی برای مدیریت علائم استفاده میشود. یکی از این روش‌ها استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی است که می‌توانند به کاهش درد و التهاب در نواحی مبتلا کمک کنند.
فیزیوتراپی می‌تواند به افزایش انعطاف‌پذیری انگشتان و کاهش انقباض انگشتان دست کمک کند. فیزیوتراپی و استفاده از تجهیزات حمایتی مانند بریس‌ها نیز می‌تواند به کاهش فشار بر روی بافت‌های فیبری کمک کند.
تزریق کورتیکواستروئیدها یکی دیگر از روش‌های غیر جراحی است که ممکن است در برخی موارد مؤثر باشد. تزریق کورتون می‌توانند به کاهش التهاب و درد در بافت‌های فیبری کمک کرده و در نتیجه پیشرفت بیماری را کند کنند. با این حال، این روش معمولاً برای کنترل موقت علائم استفاده میشود و نیاز به تزریقات مکرر دارد.
در صورتی که بیماری دوپویترن پیشرفته‌تر شده و انقباض انگشتان دست به حدی رسیده باشد که فعالیت‌های روزمره را محدود کند، ممکن است بیمار نیاز به درمان‌های جراحی پیدا کند.
معمولا وقتی بیمار نتواند کف دست خود را بر روی یک سطح صاف بگذارد میتوان تصمیم به انجام عمل جراحی گرفت.
عمل جراحی معمولاً بصورت برداشتن بافت کلفت شده کف دست است. گاهی ممکن است نیاز به پیوند پوست هم پیدا شود. از عوارض احتمالی جراحی، آسیب عصبی یا عروقی دست یا عفونت است. عارضه احتمالی دیگر جراحی خشکی انگشت است.
بعد از جراحی تا مدتی ممکن است دست متورم باشد. در این مدت باید دست را بالا نگه داشته و به آرامی انگشتان دست را حرکت داد. انجام حرکاتی برای دست و انگشتان با کمک فیزیوتراپ و برای افزایش دامنه حرکات انگشتان و تقویت عضلات حرکت دهنده انگشتان بعد از عمل جراحی ضروری است.
بعد از جراحی معمولا دست بیمار تا شش هفته در یک اسپلینت میماند تا از برگشت بیماری جلوگیری کند و بعد از آنهم بیمار باید تا شش ماه اسپلینت را شبها ببندد. در حدود ۲۰ درصد از بیماران ممکن است بعد از مدتی بیماری عود کند که در این حال ممکن است انجام عمل جراحی مجدد مورد نیاز باشد.
علاوه بر روش‌های درمانی، تغییرات در سبک زندگی نیز می‌تواند به مدیریت بهتر بیماری دوپویترن کمک کند. اجتناب از فعالیت‌هایی که فشار زیادی بر دست‌ها وارد می‌کنند و استفاده از دست سالم برای انجام فعالیت‌های سنگین می‌تواند به کاهش پیشرفت بیماری کمک کند. همچنین، تغذیه سالم می‌تواند به کاهش فشار بر روی دست‌ها و بهبود کلی سلامت مفاصل کمک کند.
در نهایت، درمان بیماری دوپویترن نیازمند رویکردی جامع و چند جانبه است که شامل ترکیبی از درمان‌های پزشکی، جراحی و تغییرات سبک زندگی باشد. مشاوره با پزشکان متخصص و پیگیری منظم وضعیت بیماری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا بتوان بهترین روش‌های درمانی را برای هر بیمار انتخاب و اجرا کرد.