نوبت دهی

درمان سیاه شدن یا نکروز سر استخوان ران در لگن

علت سیاه شدن سر استخوان ران یا سیاه شدن لگن چیست. علائم این بیماری چیست و چگونه درمان میشود. در این مقاله کامل ترین اطلاعات را در مورد سیاه شدن سر استخوان ران بدست خواهید آورد.

نکروز آوازکولر یا سیاه شدن سر استخوان ران در زبان مردم به سیاه شدن لگن یا سر استخوان ران هم معروف است.

در این بیماری به عللی خون رسانی به سر استخوان ران قطع شده و متعاقب آن این استخوان میمیرد. استخوان مرده سختی و قدرت خود را از دست میدهد و در نتیجه زیر فشار وزن تنه تغییر شکل میدهد. به این معنی که کم کم شکل کروی آن تغییر یافته و پهن میشود.

این کاهش خونرسانی و تغییر شکل سر استخوان ران موجب درد در مفصل ران میشود و میتواند در نهایت منجر به سائیدگر مفصل ران شود.

 نکروز سر استخوان ران در بچه ها را بیماری پرتس میگویند. در مورد بیماری پرتس در مقالات دیگر بحث شده است. در اینجا فقط در مورد نکروز سر استخوان ران در بالغین بحث میشود.

در این مقاله در مورد علل سیاه شدن سر استخوان ران در ناحیه لگن، علائم بیماری و درمان آن در سرفصل های زیر صحبت خواهد شد.

آناتومی کاربردی مفصل ران
مکانیسم سیاه شدن سر استخوان ران
علل بیماری سیاه شدن سر استخوان ران
علائم سیاه شدن سر ران
تشخیص بیماری
درمان سیاه شدن سر استخوان ران
نکات مهم تعویض مفصل ران در این بیماری
سوالات راجع در مورد این بیماری

Hip Clinic

قبل از آن در فیلم زیر علت سیاه شدن سر استخوان ران را برای شما تشریح میکنم

 

 

آناتومی و پاتولوژی سیاه شدن سر استخوان ران

مفصل ران در ناحیه لگن از دو قسمت تشکیل شده است. یک حفره عمیق بنام استابولوم که جرئی از لگن خاصره است و یک گوی کروی به نام سر استخوان ران که در درون حفره قرار گرفته است.

سطح رویی سر استخوان ران و سطح داخلی حفره استابولوم پوشیده از بافتی بنام غضروف است که موجب تسهیل حرکت دو طرف مفصل بر روی هم میشود.

مفصل ران

استخوان یک بافت زنده است و حاوی سلول های به نام استئوسیت بوده که موجب رشد و استحکام آن میشوند.

سر استخوان ران هم یک استخوان زنده بوده و استحکام آن مدیون فعالیت مداوم سلول های آن است که با نشاندن  دائم املاح کلسیم بر روی داربست استخوانی موجب حفظ استحکام آن میشوند.

استخوان مانند هر بافت دیگری برای زنده ماندن نیاز به اکسیژن و مواد غذایی دارد و این مواد از طریق جریان خون به آن میرسند.

رگ هایی که خون را به سر استخوان ران میرسانند عمدتا از داخل و اطراف گردن استخوان ران به آن وارد میشوند. متاسفانه سر استخوان ران فقط همین یک مسیر خونرسانی را دارد و در صورت اختلال انتقال خون از این مسیر راه جایگزین دیگری وجود ندارد.

 

مشاوره

مکانیسم  ایجاد نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران چیست

در بیماری نکروز آوازکولر یا سیاه شدن لگن یا سر استخوان ران Avascular necrosis of the femoral head  یا استئونکروز Osteonecrosis به عللی که دقیقا بر ما مشخص نیست عملکرد عروقی که خون را به سر استخوان ران میرسانند دچار اشکال شده و خون به اندازه کافی به سر استخوان ران نمیرسد.

بدنبال کاهش یا قطع خونرسانی به سر استخوان ران، سلول های آن میمیرند. مرگ سلول ها موجب میشود بعد از مدتی استخوان سفتی و قوام خود را از دست داده و نرم شود.

سیاه شدن سر استخوان ران در لگن
تغییر شکل سر استخوان ران بدنبال نکروز

 

سر استخوان ران در مفصل ران تحت فشار نیروهای بسیار قوی قرار دارد که عمدتا بر اثر وزن بالا تنه به آن وارد میشود.

سر استخوان ران در حالت عادی به راحتی این نیروها را تحمل میکند ولی وقتی استخوان ضعیف و نرم شده باشد نمیتواند این فشار ها را تحمل کند.

این نیروها و فشارها بتدریج موجب تغییر شکل سر استخوان ران میشوند. سطح بالایی سر استخوان که بیشترین نیروها به آن وارد میشود بتدریج صاف و تخت شده و حالت گرد و کروی خود را از دست میدهد.

بدنبال تغییر شکل استخوان، چون یکی بودن و هماهنگی انحنای سر استخوان ران (فمور) و حفره استابولوم تغییر کرده است، حرکت این دو در ناحیه مفصل به راحتی صورت نگرفته و سایش این دو سطح ناهماهنگ آرام آرام موجب سائیدگی مفصل میشود.

در روند نکروز و مردن سر استخوان ران معمولا غضروفی که سر استخوان ران را پوشانیده هم بدون حمایت استخوان زیرین بتدریج از بین میرود و این تخریب غضروفی روند ساییدگی را شدت میدهد.

 

علل نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران در ناحیه لگن چیست

سیاه شدن سر استخوان ران در لگن

 هر عاملی که بتواند جریان خون سر استخوان ران را مختل کند میتواند موجب سیاه شدن سر استخوان ران در لگن شود. نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران به علل زیر ایجاد میشود. 
  • مصرف کورتیکوستروئید ها یا داروهای حاوی کورتن
  • مصرف الکل و مواد مخدر تزریقی
  • عفونت مفصل ران
  • عارضه درمان لغزش سر استخوان ران
  • غواصی حرفه ای به مدت طولانی
  • در آرتریت روماتوئید، کم خونی داسی شکل، بیماری گوشه، التهاب لوزالمعده، بیماری کرون و لوپوس

این بیماری در بسیاری اوقات دو طرفه است. پس اگر در یک مفصل دیده شد باید انتظار داشت که در مفصل ران دیگر هم یا وجود داشته باشد و یا در آینده نزدیک دیده شود.

 

 مسیر خونرسانی به سر استخوان ران
مسیر خونرسانی به سر استخوان ران

 

در فیلم زیر برای شما توضیح میدهم وقتی سر استخوان ران سیاه میشود چه اتفاقات متفاوتی ممکن است برای بیمار بوجود بیاید.

 

 

علائم بیماری سیاه شدن سر استخوان ران چیست

 مهمترین مشکل بیمار مبتلا به سیاه شدن لگن درد در ناحیه مفصل ران است. این درد بیشتر در جلوی مفصل ران و در ناحیه کشاله ران احساس میشود.

درد در ابتدا شدت کمی داشته و فقط در حین فعالیت های شدید بدنی ایجاد میشود. با پیشرفت بیماری بیمار حتی در حین فعالیت های روزمره مانند راه رفتن معمولی هم احساس درد میکند.

در حالات شدید بیماری درد دائمی شده و حتی در حال استراحت هم وجود دارد. درد این بیماری ممکن است به پشت لگن و یا به ناحیه ران و حتی زانو هم انتشار پیدا کند.

بتدریج و با پیشرفت سیاه شدن لگن، مفصل دچار خشکی و محدودیت حرکتی شده و بعد از مدتی بیمار لنگش هم پیدا میکند. با تغییر شکل دادن سر استخوان ران، ارتفاع سر کم شده و در نتیجه آن اندام تحتانی کوتاه میشود.

این کوتاهی لنگش بیمار را باز هم بیشتر میکند. در مواردی که بیماری مدت طولانی باقی مانده است عضلات لگن و ران بیمار ضعیف و لاغر میشوند.

 

تشخیص نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران در ناحیه لگن چگونه است

برای تشخیص سیاه شدن لگن پزشک ارتوپد بعد از اینکه با بیمار راجع به مشکلات وی مانند درد در ناحیه مفصل ران و محدودیت حرکت مفصل و خصوصیات آنها صحبت کرد، مفصل ران را معاینه کرده و حرکات آنرا بررسی میکند.
 
تشخیص قطعی، معمولا با استفاده از روش های تصویر برداری مانند رادیوگرافی ساده صورت میگیرد. در رادیوگرافی ساده در ابتدا دیده میشود که تراکم سر استخوان ران کاهش میابد و بعد از گذشت چند ماه تغییر شکل سر استخوان هم دیده میشود.
 

در صورتیکه بیماری در مراحل ابتدایی خود باشد ممکن است رادیوگرافی لگن بیمار طبیعی بوده و هیچ مشکلی را نشان ندهد. در این موارد پزشک معالج برای تشخیص بیماری از ام آر آی استفاده میکند.

حساسیت ام آر آی در تشخیص نکروز سر استخوان ران بیش از رادیوگرافی ساده بوده و میتواند بیماری را در مراحل ابتدایی آن مشخص کند.

از دیگر روش های تصویربرداری که میتواند سیاه شدن سر استخوان ران را در مراحل ابتدایی خود تشخیص دهد اسکن رادیوایزوتوپ استخوان است.

 

 مراحل ابتدایی بیماری در سمت چپ
مراحل ابتدایی بیماری در سمت چپ
سیاه شدن سر استخوان ران در لگن
مراحل پیشرفته تر بیماری در سمت راست

 

درمان سیاه شدن سر استخوان ران چیست

 

دکمپرشن سیاه شدن سر استخوان ران در لگن

 

درمان بیماری سیاه شدن لگن و سر استخوان ران در بیشتر موارد عمل جراحی است.

اگر بیماری در مراحل ابتدایی کشف شود و هنوز سر استخوان ران تغییر شکل نداده باشد با انجام بعضی از روش های جراحی ممکن است بتوان خون رسانی به سر استخوان ران را مجددا برقرار کرد و از پیشرفت بیمار جلوگیری بعمل آورد.

معمول ترین عمل جراحی که به این منظور انجام میشود عمل جراحی دکمپرشن Decompression سر استخوان ران است.

در این عمل جراحی، به توسط یک سر مته به قطر چند میلیمتر یک یا چند تونل را در ناحیه گردن و سر استخوان ران ایجاد میکنند.

به نظر میرسد این کار موجب کاهش فشار داخل استخوان شده و درد بیمار را کاهش میدهد. همچنین ممکن است با کاهش فشار داخل استخوان، مویرگ های آن بازتر شده و خون بیشتری به سر استخوان ران برسد.

این عمل جراحی معمولا  از طریق یک شکاف کوچک در قسمت خارجی لگن صورت گرفته و پزشک جراح با هدایت رادیوگرافی کامپیوتری در اطاق عمل این تونل را در سر استخوان ران ایجاد میکند.

اگر سیاه شدن یا نکروز لگن به حدی پیشرفت کرده باشد که سر استخوان ران تغییر شکل داده باشد دیگر عمل جراحی ذکر شده نمیتواند به بیمار کمک کند.

در این موارد معمولا تنها راه باقیمانده تعویض مفصل ران و استفاده از مفصل مصنوعی است. در این عمل جراحی سر استخوان ران آسیب دیده بطور کامل از بدن خارج شده و با یک سر مصنوعی جایگزین میشود.

این عمل جراحی میتواند درد و محدودیت حرکتی و کوتاهی اندام تحتانی بیمار را برطرف کرده و بیمار را به یک زندگی فعال برگرداند.

پس هر کسی که دچار نکروز یا سیاه شدگی سر استخوان ران است نیاز به جراحی تعویض مفصل ندارد. این جراحی تنها در آن دسته از بیماران انجام میشود که سر استخوان ران تغییر شکل یافته و مفصل ران وارد یک چرخه معیوب تخریب و آرتروز شده است.

در فیلم زیر انواع روش های درمانی سیاه شدن سر استخوان ران را برای شما توضیح میدهم.

 

 

نکات مهم در جراحی تعویض مفصل ران برای سیاه شدگی سر

جدای از منافع زیادی که انجام تعویض مفصل ران برای این بیماران دارد ملاحظات خاصی باید برای انجام جراحی این بیماران مد نظر قرار گیرد

احتمال دررفتگی مفصل مصنوعی در بیمارانی که به علت سیاه شدن سر استخوان ران نیاز به انجام تعویض مفصل دارند بیش از بیمارانی است که به علت آرتروز نیاز به جراحی خواهند داشت.
به همین منظور پزشک جراح باید اقداماتی را در حین جراحی اتخاذ کند تا احتمال بروز این عارضه را کاهش دهد.

ممکن است به علت پرخونی کپسول مفصل ران در این بیماران، خونریزی حین جراحی کمی بیش از معمول باشد. توجه جراح به این مسئله میتواند تا حد زیادی به بیمار کمک کند.

در صورتی که مشکلات قبلی بیمار که منجر به سیاه شدگی سر استخوان شده اند همچنان ادامه داشته باشند باید متناسب با آنها اقدامات خاصی انجام شود.

بیماران مبتلا به سیاه شگی سر استخوان ران معمولا افراد جوانی هستند. نیاز جوان ها به فعالیت بدنی و نوع فعالیتی که آنها انجام میدهند قدری با افراد مسن تر تفاوت دارد.
در این افراد باید از مفاصل مصنوعی خاصی استفاده شود تا بیمار بتواند بعد از جراحی راحت تر فعالیت کند و مفصل مصنوعی عمر بیشتری داشته باشد

در صورتی که بیمار قبلا تحت عمل جراحی دکمپرشن یا گرافت در ناحیه لگن قرار گرفته باشد ممکن است تغییراتی در استخوان بالای ران ایجاد شود که عمل جراحی تعویض مفصل ران را با سختی هایی همراه کند.
پزشک جراح باید به این تغییر شکل ها توجه کافی داشته باشد تا کارگذاری مفصل مصنوعی به خوبی صورت پذیرد

کپسول مفصل ران در بیماران مبتلا به سیاه شدن سر استخوان ران شل و قابل انعطاف است و همین امر موجب میشود که جراحی این افراد در دست جراحی که آشنایی کافی با این موضوع نداشته باشد موجب بلند شدن طول پا بعد از جراحی شود

 

سوالات رایج راجع به سیاه شدن سر استخوان ران در لگن

 

سیاه شدن سر استخوان ران در لگن

نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران در ناحیه لگن، بیماری است که در اثر نرسیدن خون به بافت استخوانی این ناحیه ایجاد میشود.

این بیماری به علل مختلفی بوجود میاید ولی شایعترین آنها مصرف کورتون است. اکثر بیماران کورتون را با تجویز پزشک و برای درمان بیماری دیگری مصرف میکنند که متاسفانه گرفتار این عارضه آن میشوند.

مصرف دوزهای بالاتر کورتون و مصرف طولانی مدت آن احتمال بروز این عارضه را بیشتر میکند. البته سیاه شدن لگن میتواند به علل دیگر مانند ضربات وارده به ناحیه لگن و شکستگی ها و دررفتگی های این ناحیه هم ایجاد گردد.

بیماران مبتلا به سیاه شدگی سر استخوان ران در باره پیشرفت و گسترش احتمالی بیماری سوالاتی دارند که معمول ترین آنها عبارتند از

 

آیا سیاهی سر استخوان ران من بیشتر خواهد شد

بیماری نکروز سر استخوان ران در لگن یک دوره فعالیت و سپس یک دوره خاموشی دارد. تا زمانی که بیماری در دوره فعالیت خود است رو به پیشرفت است.

متاسفانه در ابتدای بیماری نمیتوان مشخص کرد که در چه بیماری سیاه شدگی پیشرفت زیادی کرده و در کدام بیمار کمی پیشرفت میکند ولی در هر زمانی که بیماری فعال است میتواند از وضعیتی که دارد بدتر شده و پیشرفت کند.

با خاموش شدن بیماری و از بین رفتن فعالیت آن، پیشرفت دیگری صورت نمیگیرد. ادامه مصرف کورتون یا الکل میتواند موجب ادامه پیشرفت بیماری گردد.

 

آیا میتوانم از پیشرفت بیماری نکروز لگن خود جلوگیری کنم

اگر سیاه شدن لگن یا سر استخوان ران در مراحل اولیه خود تشخیص داده شود ممکن است بتوان با انجام عمل جراحی دکمپرشن از پیشرفت آن جلوگیری کرد. این عمل جراحی با کاهش فشار درون استخوان موجب میشود تا خونرسانی به آن بیشتر شود.

 

آسیب سر استخوان ران بدنبال نکروز
آسیب سر استخوان ران بدنبال نکروز

 

آیا سیاهی در نواحی دیگر بدن هم بوجود میابد

بله سیاه شدگی بجر ناحیه لگن میتواند در زانوها و مفاصل شانه هم ایجاد شود. با اینحال در غالب موارد علائم سیاه شدگی محدود به سر استخوان ران در ناحیه لگن بوده و در دیگر مفاصل و استخوان های بدن ایجاد نمیشود.
 
به سخن دیگر درد ناشی از سیاه شدن استخوان در غالب موارد فقط در مفصل ران احساس میشود و با وجود درگیر شدن مفاصل زانو و شانه این مفاصل معمولا بدون علامت باقی مانده و بیمار معمولا دردی در این مفاصل احساس نمیکند.
 
این بیماری در بسیاری از موارد دوطرفه است. به این معنا که وقتی در یک طرف لگن دیده میشود ممکن است طرف مقابل لگن هم گرفتار شده و یا در آینده نزدیک گرفتار شود. با این حال معمولا شدت درگیری در دو طرف لگن مشابه نبوده و در یک طرف کمتر است.
 
 

آیا سیاهی در ناحیه لگن گسترش یافته و نواحی دیگر لگن هم سیاه میشود

خیر. سیاه شدگی در ناحیه لگن مختص به سر استخوان ران بوده و نواحی دیگر لگن سیاه نخواهد شد
 
 

آیا من فلج خواهم شد

سیاه شدن سر استخوان ران موجب فلجی نمیشود. این بیماری موجب درد و محدودیت حرکت و بدنبال آن لنگش میشود. این علائم ممکن است بتدریج زیاد شده و یا در همین شدتی که هست باقی بماند.
 
 

آیا درد لگن من بیشتر خواهد شد

اگر نکروز یا سیاه شدگی لگن پیشرفت کند شدت درد و محدودیت حرکتی و لنگش بیشتر خواهد شد.

در مواردی که پیشرفت بیماری متوقف میشود اگر بیماری موجب تخریب زیادی در سر استخوان ران شده باشد به علت تغییر شکلی که در آن ناحیه بوجود میاید مفصل ران دچار ساییدگی و آرتروز خواهد شد.

متاسفانه آرتروز معمولا پیشرونده است. پس باید انتظار داشت تا در سالهای آینده حتی اگر خود بیماری سیاه شدگی متوقف شده باشد با این حال عارضه آن یعنی آرتروز پیشرفت کرده و به مرور زمان شدت درد و محدودیت حرکتی یا لنگش بیشتر شود.

در فیلم زیر با روش جراحی دکمپرشن برای درمان سیاه شدن سر استخوان ران آشنا میشوید.

 

 

مصرف کورتون و سیاه شدن سر استخوان ران در لگن

 

لگن

 

آیا میدانید یکی از مهمترین علل ایجاد نکروز و سیاه شدن سر استخوان ران در لگن مصرف کورتون است.

کورتیکواستروئیدها که به اختصار به آنها کورتون میگویند نام عمومی برای دسته ای از داروها است که در درمان بسیاری از بیماری های روماتیسمی و خودایمنی، سرطان ها، بعد از پیوند اعضاء و بعضی بیماری های عصبی کاربرد دارد.

پردنیزون، پردنیزولون، دگزامتازون و بتامتازون، تریامسینولون، دپومدرول، سولومدرول جزو این دسته دارویی هستند.

در شیمی درمانی بیماری های مبتلا به سرطان معمولا چند دارو به همراه هم برای بیمار استفاده میشود. یکی از این داروها کورتون است.

در درمان حملات بیماری ام اس هم از کورتون ها برای پالس تراپی استفاده میشود. در کنترل بسیاری از بیماری های روماتیسمی مانند روماتیسم مفصلی و بیماری لوپوس یکی از داروهای مورد استفاده کورتون است.

یکی از عوارض مصرف کورتون نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران در ناحیه لگن میباشد. علت این سیاه شدن نرسیدن خون به استخوان است ولی اینکه کورتون چگونه موجب نرسیدن خون به سر استخوان ران میشود به درستی شناخته شده نیست.

کورتون ها داروهای قوی با اثرات جانبی زیادی هستند و پزشک ها معمولا در استفاده از آن احتیاط میکنند. کورتون باید فقط در بیمارانی مصرف شود که واقعا به آن احتیاج دارند و جایگزینی نداشته باشد.

آسیب سر استخوان ران بدنبال نکروز
آسیب سر استخوان ران بدنبال نکروز

متاسفانه بعضی افراد برای چاق شدن مبادرت به مصرف کورتون میکنند که موجب لطمات جبران ناپذیری در آنها میشود. همچنین همراه با بعضی موارد مخدر غیرقانونی ترکیبات کورتون وجود دارد.

وقتیکه بدنبال مصرف کورتون سر استخوان ران سیاه شد حتی با قطع مصرف آن، عارضه بوجود آمده بهبود نمیابد. نکروز یا سیاه شدن لگن یا سر استخوان ران در ناحیه لگن موجب بروز درد و محدودیت حرکتی در مفصل ران میشود.

در بعضی از بیماران این علائم ممکن است بتدریج فروکش کند ولی در اکثر بیماران سر استخوان ران تغییر شکل داده و بدنبال آن مفصل ران دچار ساییدگی و آرتروز میشود. این ارتروز پیشرونده بوده و درد بیمار بتدریج بیشتر میگردد.

در مواردی که درد لگن بیمار زیاد بوده و بیماری پیشرفت کرده باشد درمان با استفاده از تعویض مفصل ران صورت میگیرد.

کلا در هر بیماری که تحت شیمی درمانی قرار گرفته و یا به علت ابتلا به بیماری های روماتیسمی و یا ام اس و یا هر بیماری دیگر کورتون دریافت کرده است و همچنین کسانی که سابقه مصرف موارد مخدر دارند باید به فکر نکروز یا سیاه شدگی سر استخوان ران در ناحیه لگن بود.

درد مفصل ران و درد لگن در این افراد ممکن است نشانه بروز نکروز باشد. در این بیماران برای تشخیص زود هنگام این بیماری میتوان از ام آر آی استفاده کرد.