درد پاشنه پا چگونه درمان میشود

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری “متخصص ارتوپدی”

درد پاشنه به علل متفاوتی ایجاد میشود ولی شایعترین علت آن فاسئیت پلانتار Plantar fasciitis است. فاسئیت پلانتار بیماری بسیار شایعی است بطوریکه حدس زده میشود حدود ده درصد از افراد به نوعی در طول زندگی خود درگیر این بیماری میشوند. این بیماری بر اثر التهاب فاشیای پلانتار بوجود میاید.

درمان درد پاشنه یک درمان طولانی مدت است که نیاز به همکاری زیاد بیمار با پزشک معالج دارد. هدف از درمان فاسئیت پلانتار عبارتست از :

• کاهش التهاب و درد در ناحیه پاشنه

• دادن فرصت به پارگی های میکروسکوپی در فاشیای پلانتار برای بهبود

• اصلاح انعطاف پذیری و قدرت عضلات ساق پا و فاشیای کف پا و اصلاح بیومکانیک پا

• آماده کردن بیمار برای برگشت به فعالیت بدنی روزانه و ورزشی

درمان این بیماری در اکثر قریب به اتفاق بیماران نیاز به جراحی ندارد. از بین کسانی که درمان میشوند از هر ده نفر حدود هشت نفر در عرض یک سال خوب میشوند و از هر صد نفری که به این مشکل مبتلا میشوند ۹۵ نفر بدون نیاز به عمل جراحی بهبود میابند. هر چه درمان زودتر شروع شود موثرتر و مفیدتر است.

قدم اول در درمان یافتن علت زمینه ایست که موجب مساعد شدن شرایط بروز این بیماری شده است. پزشک معالج آنها را یافته و تا حد امکان رفع میکند. با این حال اقدامات عمومی وجود دارند که میتوان آنها را در درمان تمامی انواع درد ناشی از فاسئیت پلانتار بکار برد. مهمترین این  اقدامات عبارتند از :

 کفی

 یکی از اصول درمان فاسئیت پلانتار استفاده از کفی است. کفی ها قطعاتی از جنس پد یا نمد یا پنبه کوبیده شده هستند که در مناطق مختلف کف پا گذاشته میشوند و هدف از استفاده از آنها باز توزیع مناسب نیروهای وارده به قسمت های مختلف کف پا است تا فشار بطور مناسبی به فاشیای پلانتار وارد شود.

از دو نوع کفی برای درمان فاسئیت پلانتار استفاده میشود. این کفی ها یا در کفش قرا میگیرند و یا اگر از جنس سبکی ساخته شده باشند میتوان آنها را با چسب به زیر کف پا چسباند.

در صورتیکه امکان چسباندن آنها در زیر پا باشد موثرترند. البته قرار دادن آنها در کفش راحت تر است ولی این کفی ها معمولا در بازار بصورت آماده هستند و ممکن است اندازه آنها طوری باشد که در داخل کفش شما فیت نشوند. در این موارد کفی باید به توسط فرد صلاحیت داری به اندازه پا و کفش شما درآید.

کفی در زیر قوس کف پا

این کفی ها را درست در زیر قوسی که در وسط و طرف داخل زیر پای شما قرار دارد گذاشته میشوند. هدف از استفاده از آنها حمایت از قوس کف پا است بطوریکه فشار کمتری به فاشیای پلانتار وارد شود.

 در زیر هر دو پاشنه خود کفی بگذارید حتی اگر یک پاشنه شما درد دارد.

کفش مناسب

 استفاده از کفش هایی که کفی آنها در ناحیه پاشنه نرم و راحت است و کل کفی آن قوسی دارد که زیر کف پا را حمایت میکند. کفش های ورزشی مرغوب اغلب این خواص را دارند

استراحت

مهمترین اقدام درمانی استراحت است. باید به پا استراحت داد به این معنی که تا مدتی باید کمتر سر پا ایستاد و راه رفت. با هر قدمی که برداشته میشود فاشیای کف پا دچار کشش میشود و التهاب و درد بیشتر میشود. فاشیای پلانتار آزرده شده باید مدتی استراحت کند تا بتواند بتدریج خود را بازسازی کرده به حالت اول برگردد.

اگر بیمار راه رفتن را ادامه دهد این فاشیا را بطور مکرر تحت کشش قرار داده و اجازه بهبودی به آن را نمیدهد. پس سعی کنید فعالیت های روزانه ای را که موجب افزایش درد شما میشود را کاهش دهید.

روی زمین سخت راه نرفته و ندوید. اگر درگیر فعالیت وزشی خاصی هستید که در آن پاشنه پا تحت ضربات و فشار مداوم است باید این فعالیت ورزشی را کم و یا حتی موقتاً قطع کنید.

 سرما

پاشنه پا را به مدن ۲۰-۱۵ دقیقه روی یک بطری یخزده یا کیسه پلاستیکی حاوی تکه های یخ بگذارید. اگر میخواهید اینکار را روزی یکبار انجام دهید بهترین وقت آن قبل از خوابیدن است ولی توصیه میشود سرد کردن پاشنه را روزی ۴-۳ بار انجام دهید.

 گرم کردن پا به تنهایی مفید نیست و ممکن است درد را بدتر کند. میتوانید از گرم کردن و سرد کردن متناوب پا استفاده کنید. در این حال سعی کنید مراحل را با سرد کردن پایان دهید

دارو

توصیه میشود بیمار بمدت ۸-۶ هفته از دارو های ضد التهابی مانند بروفن یا سلکوکسیب که موجب کاهش درد و التهاب میشوند استفاده کند.

نرمش

انجام برخی نرمش های خاص که عضلات پشت ساق فاشیای پلانتار را تحت کشش ملایم قرار داده و آنها را نرم و قابل انعطاف میکنند در درمان این بیماری بسیار موثرند. در ادامه مقاله راجع به انواع نرمش هایی که به درمان درد پاشنه کمک میکنند صحبت میشود.

کاهش وزن

وزن زیاد فشار زیادی را به فاشیای پلانتار وارد میکند. در این بیماری هر کیلوگرم کاهش وزن با ارزش است.

 اسپلینت شبانه

معمولاً وقتی فرد در شب میخوابد کف پایش به پایین خم شده و این موجب میشود تا فاشیای پلانتار ریلاکس شده و در صبح که فرد از خواب بلند میشود طول آن قدری کوتاه تر شده است و همین امر موجب شدت درد صبحگاهی است.

با استفاده از یک آتل یا اسپلینت در هنگام خواب که به پا و ساق بسته میشود مچ پا در حالت ۹۰ درجه نگه داشته شده تا کشش فاشیای پلانتار در حین خواب حفظ شود. این روش گرچه کمی ناراحت کننده است ولی موثر است.

 شوک ویو تراپی Extracorporal shockwave therapy ESWT

  در این روش که به توسط متخصص فیزیوتراپی انجام میشود با تاباندن اشعه اولترا سونیک به ناحیه پاشنه روند ترمیم آسیب های فاشیای پلانتار تسریع میشود. اثر این روش در همه بیماران یکسان نبوده و ثابت شده نیست.

ماساژ درمانی

گاهی اوقات انجام ماساژ های مناسب برای کاهش کشش و سفتی در کف پا و عضلات پشت ساق موثر واقع میشوند

تیپینگ

گاهی اوقات تپینگ Taping کف پا به توسط فرد خبره میتواند موجب کاهش استرس به فاشیای پلانتار شود. در این مورد مقاله جداگانه ای وجود دارد که میتوانید به آن مراجعه کنید.

 تزریق کورتن

این روش درمانی از موثرترین روش های از بین بردن درد و التهاب پاشنه است. تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی در پاشنه در صورتیکه به توسط پزشک جراح متبحر انجام شود میتواند به کاهش تورم و درد کمک شایانی کند ولی در انجام آن نباید افراط کرد.

توجه داشت باشیم که تزریق های مکرر میتواند موجب پاره شدن فاشیای کف پا شده و فرد دچار صافی کف پا و درد مزمن شده یا حجم چربی زیر پاشنه که مانند یک بالشتک و ضربه گیر عمل میکند کم شود.

 گچ گوتاه پا

در صورت جواب ندادن به روش های قبلی معمولا آخرین اقدام غیر جراحی، گچ گیری پا به توسط یک گچ کوتاه به مدت سه هفته است.

 درمان جراحی

اگر بعد از ۱۲-۶ ماه درمان فعال، درد همچنان باقی ماند پزشک معالج ممکن است تصمیم به انجام عمل جراحی بگیرد. توجه به این نکته ضروری است که برای درمان این بیماری ندرتا نیاز به عمل جراحی پیدا میشد و اگر درمان به درستی انجام شود اکثر قریب به اتفاق بیماران بعد از چند ماه خوب میشوند.

معمول ترین درمان جراحی این بیماری آزاد کردن فاشیای پلانتار است. در این عمل جراحی قسمتی از فاشیای پلانتار بریده میشود تا کشش زیادی که روی این رباط قرار دارد مرتفع شود. این عمل جراحی را میتوان به روش باز یا با آندوسکوپ انجام داد.

برای موفق شدن در درمان باید

• درمان هر چه زودتر شروع شود نتیجه آن بهتر است پس به محض شروع علائم باید درمان را شروع کرد. اگر به درد بی توجه باشید و فکر کنید خود بخود خوب میشود درمان را دیر شروع میکنید و این موجب کاهش تاثیر درمان میشود

• بهبودی و از بین رفتن درد ممکن است به چند هفته تا چند ماه زمان نیاز داشته باشد. صبر داشته باشید و درمان ها را ادامه دهید.

نرمش های طبی مفید برای درمان درد پاشنه پا چیست

از مهمترین اقدامات درمانی برای بهبود درد پاشنه پا انجام نرمش های کششی است. هدف از انجام این نرمش ها افزایش قابلیت انعطاف فاشیای پلانتار و عضلات پشت ساق و تاندون آشیل است.

بهترین موقع انجام ورزش بلافاصله بعد از بلند شدن از خواب و همچنین بعد از مدتی بیحرکتی طولانی مدت مثلا بعد از مدت زیادی نشستن است. البته بهتر است این نرمش ها روزی ۳-۲ بار انجام شوند. توصیه میشود به محض برخاستن از خواب ابتدا مچ پا ها را ده مرتبه به بالا و پایین حرکت داده و سپس نرمش یا نرمش ها را انجام دهید.

 اساس نرمش هایی که در درمان درد پاشنه موثر هستند کشش است و این کشش در دو محل باید اعمال شود. یکی کشش عضلات پشت ساق و تاندون آشیل و دیگری کشش فاشیای پلانتار در کف پا.

نکته مهم در انجام تمام نرمش های کششی و همچنین نرمش های زیر اینست که نباید در هنگام انجام آنها درد ایجاد شود. همچنین باید به این نکته توجه داشت که همیشه میزان کشش باید به اندازه ای باشد که بیمار در تاندون، عضله یا فاشیایی که باید کشیده شود تنها کمی احساس کشیدگی داشته باشد. احساس کشیدگی زیاد موجب میشود چند روز پس از شروع نرمش ها میزان درد افزایش یابد.

دو نرمش اصلی و مادر که در درمان درد پاشنه پا از آنها استفاده میشود عبارتند از

کشش فاشیای پلانتار

این نرمش در حالت نشسته انجام میشود. برای انجام نرمش ابتدا بر روی صندلی نشسته و پای دردناک را بر روی زانوی پای سالم قرار میدهیم. با دست انگشتان پا را گرفته و با کشیدن آنها به بالا هم مچ پا و هم انگشتان پا را به سمت بالا میکشیم.

سپس شست دست دیگر را بر روی کف پا قرار داده و نوار سفت کف آن را به آرامی ماساژ میدهیم تا کش بیاید. کشش را به مدت ده ثانیه حفظ میکنیم. این حرکت را ۲۰-۱۰ مرتبه انجام میدهیم. بهتر است این نرمش را در صبح ها و بعد از برخاستن از خواب انجام دهیم.

کشش عضلات کاف یا پشت ساق

روبروی یک دیوار بایستید و کف هر دو دست را روی دیوار قرار دهید به طوریکه کف دستها در امتداد و سطح شانه ها باشند. پای مشکل دار را یک قدم عقب تر از پای سالم قرار دهید. سعی کنید در تمام طول ورزش کف پای شما روی زمین باشد و پاشنه شما از زمین بلند نشود. کم کم زانوی طرف سالم را خم کرده و تنه خود را پایین بیاورید.

بدین ترتیب در عضلات پشت ساق خود احساس کشش میکنید. این وضعیت کشش را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و دوباره به سر جای اول برگردید. نرمش را ۴-۲ مرتبه تکرار کنید. هدف از این نرمش کشش دادن عضلات پشت ساق و تاندون آشیل است. این نرمش را روزی ۳ بار و هر روز انجام دهید.

 کشش عضلات پشت ساق و تاندون آشیل را میتوان به صورت های زیر هم انجام داد

همچنین بخوانید :   کوفتگی پاشنه پا چیست و چگونه موجب درد پاشنه پا میشود

کشش با ملحفه

وسط یک ملحفه را زیر پنجه پا قرار دهید و دو طرف ملحفه را با دو دست خود بگیرید. زانوی خود را کاملا صاف و مستقیم نگه دارید. با دو دست ملحفه را به سمت خود بکشید تا کف پای شما به سمت بالا بیاید. این وضعیت کشش را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و دوباره به سر جای اول برگردید. نرمش را ۴-۲ مرتبه تکرار کنید.

کشش عضلات کاف و فاشیای پلانتار

طبق شکل روی یک پله بایستید. دست های خود را به چیزی تکیه دهید تا نیفتید. اجازه بدهید پاشنه های شما از لبه پله به آهستگی پایین بیایند و در تمام این مدت عضلات پشت ساق خود را شل و ریلاکس نگه دارید. در این حال شما یک احساس کشش را در عضلات پشت ساق و کف پای خود میکنید. این وضعیت کشش را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و دوباره به سر جای اول برگردید. نرمش را ۴-۲ مرتبه تکرار کنید.

 و کشش فاشیای کف پا را میتوان به صورت زیر هم انجام داد

نرمش با توپ

یک توپ تنیس را زیر کف پا گذاشته و با کف پای خود آنرا غلت بدهید. این کا را ابتدا در حالت نشسته انجام بدهید و بعد از اینکه در انجام آن متبحر شدید آنرا در حالت سر پا انجام دهید. در حال انجام آن سعی کنید کف پا را با نیروی ملایمی به توپ فشار دهید.

 

بعضی پزشکان عقیده دارند که تقویت عضلات کف پا میتواند موجب کاهش درد پاشنه شود. نرمش های زیر به همین منظور طراحی شده اند.

چین دادن حوله

در حالی که نشسته اید یک حوله را روی زمین گذاشته و کف پای خود را روی آن قرار دهید. سعی کنید در حالیکه پاشنه شما روی زمین بی حرکت است با انگشتانتان ملحفه را به سوی خودتان چین داده و به عقب بیاورید و سپس برعکس، سعی کنید با انگشتان خود حوله را صاف کنید.

بعد از مدتی که به این نرمش عادت کردید بر روی جلو حوله یک وزنه سبک قرار داده و سعی کنید همین نرمش را انجام دهید. با گذاشتن وزنه در واقع انجام دادن نرمش را کمی مشکل تر کرده اید.

برداشتن تیله

سعی کنید با کمک انگشتان پا تیله ها را از روی زمین برداشته و در داخل یک لیوان بیندازید.

درد پاشنه پا چگونه با انجام تپینگ Taping کف پا ( استفاده از چسب نواری) درمان میشود

همین حالا مشورت کنید:
در صورتیکه این مقاله بیماری یا مشکل خاصی را شرح داده است میتوانید با نویسنده آن که بیشترین اطلاعات ارتوپدی در همین زمینه را دارد مشورت کنید.

این مقاله چقدر مفید بود ؟

لطفا در زیر امتیاز بدهید